AB savunma harcamalarını artırmak için mali kuralları gevşetecek

AB, ABD'nin kendi güvenliğine daha fazla yatırım yapması yönündeki baskısı karşısında, ülkelerin savunmaya daha fazla harcama yapmasına olanak sağlamak üzere mali kurallarını geçici olarak gevşetmeyi planlıyor.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen Cuma günü Münih Güvenlik Konferansında yaptığı açıklamada, “Savunma yatırımları için kaçış maddesini etkinleştirmeyi teklif edeceğimi duyurabilirim” dedi.

“Bu, üye devletlerin savunma harcamalarını önemli ölçüde arttırmalarına olanak sağlayacaktır. Elbette bunu kontrollü ve şartlı bir şekilde yapacağız” dedi.

AB mali kuralları, ülkelerin borç/GSYİH oranlarını yüzde 60'ın altında tutmalarını ve yıllık açıklarının yüzde 3'ün üzerine çıkmamasını sağlamayı amaçlıyor. Bu eşikleri ihlal eden ülkeler için, ülkelerin uyması gereken harcama tavanlarını zorunlu kılar veya para cezalarıyla karşı karşıya kalma riskini taşır.

Ancak bu kurallar, “genel kaçış hükmü” olarak bilinen “ciddi bir ekonomik gerileme ile başa çıkmak için ... Euro bölgesi veya bir bütün olarak AB'de büyük şoklar yaşanması” durumunda AB genelinde geçici olarak kaldırılabilir. Bu hüküm sadece bir kez Covid-19 salgınının başlangıcında, mali kurallar üç yıllığına askıya alındığında kullanıldı ve ülkelerin krizden çıkış yollarını harcamalarına izin verdi.

Alternatif olarak, “kamu maliyesi üzerinde büyük etkisi olan ve hükümetin kontrolü dışındaki istisnai durumlar” halinde de kurallar kaldırılabilir. Bu ulusal muafiyet 2023 yılında getirilmişti ve hiç kullanılmadı.

Konuya aşina iki kişiye göre Von der Leyen ulusal maddeye atıfta bulundu. Bir kişi, komisyonun hangi tür savunma harcamalarının muaf tutulabileceğini belirleyeceğini söyledi.

Diğer kişi ise “Kontrol edilecek ve kullanımı belirlenmiş savunma harcamalarına bağlı olacak” dedi.

Böyle bir adımın, Brüksel'in askeri harcamalar gibi ulusal egemenlik konularına müdahil olmasından çekinen başkentlerin tepkisini çekmesi muhtemeldir.

ABD Başkanı Donald Trump geçen ay Beyaz Saray'a döndüğünden bu yana Avrupalı müttefiklerine savunma harcamalarını NATO hedefi olan GSYH'nin %2'sinin ötesine taşımaları için baskı yapıyor ve şu anda sadece Polonya'nın ulaşmaya yakın olduğu %5'lik yeni bir hedef ortaya koyuyor.

Münih'teki konferansta von der Leyen'den hemen sonra konuşan ABD Başkan Yardımcısı JD Vance şunları söyledi: “Hepiniz buraya, yeni bir hedef doğrultusunda önümüzdeki birkaç yıl içinde savunma harcamalarını tam olarak nasıl arttırmayı planladığınızı anlatmaya hazır olarak geldiniz.”

Vance, “Başkan Trump'ın da açıkça ifade ettiği gibi, Avrupalı dostlarımızın bu kıtanın geleceğinde daha büyük bir rol oynaması gerektiğine inanıyor” dedi. “Avrupalıların bir adım öne çıkmasının, birlikte ortak bir ittifak içinde olmanın önemli bir parçası olduğunu düşünüyoruz.”

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki kişi, komisyonun önümüzdeki ay mali kurallar ve savunma harcamalarına ilişkin yeni yaklaşımı detaylandıracağını söyledi. Aralarında Fransa, Polonya ve İtalya'nın da bulunduğu sekiz ülke, kuralları ihlal ettikleri gerekçesiyle aşırı bütçe açığı prosedürü altında bulunuyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Financial Times'a verdiği bir mülakatta bu kuralları “modası geçmiş” olarak nitelendirdi.

İtalya Maliye Bakanı Giancarlo Giorgetti, von der Leyen'in açıklamasının, NATO'nun en büyük savunma harcaması geciktiricilerinden biri olan ve neredeyse iki yıldır bu tür bir hoşgörü için başvuruda bulunan İtalya için “bir zafer” olduğunu söyledi.

Giorgetti Cuma günü FT'ye verdiği demeçte “İtalya tartışmanın başında çok yalnız kalmıştı” dedi. “Sağduyulu pozisyonlarımızın kabul görmesinden ve ortak pozisyonlar haline gelmesinden dolayı mutluyum.”