Arab News: Türkiye Mağrip bölgesinde nasıl en etkin aktör haline geldi?

Suudi Arabistan merkezli yayın organlarından Arab News'de, Türkiye'nin, Cezayir, Tunus, Fas ve Libya'yı kapsayan Mağrip politikasını kapsayan dış politika adımlarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Türkiye'nin özellikle savunma sanayi ve üretim faaliyetleri anlamında Cezayir, Tunus, Fas ve Libya'yı kapsayan Mağrip Bölgesi'nde son dönemde en etkin aktör haline geldiği belirtilen analizde, Türkiye'nin bu hamleleri ile bölge ülkeleri ile hem siyasi hem de askeri olarak güçlü bağlar kurduğuna dikkat çekildi.

Analizde ayrıca, bölgedeki ülkelerin de Türkiye ile sadece savunma sanayi ilişkilerini güçlendirmek konusunda değil, aynı zamanda Türkiye'nin vizyonundan yararlanmak konusunda da istekli olduğu tespiti yapıldı.

İşte Arab News'de yayınlanan analiz:

Orta Doğu, Afrika ve Avrupa arasında önemli bir köprü görevi gören Mağrip bölgesi, Türkiye de dahil olmak üzere birçok bölgesel aktörün dış politika gündeminde önemli bir yer tutuyor.

Özellikle Akdeniz ile olan bağlantıları, bu bölgeyi Ankara'nın jeopolitik hedefleri için önemli bir bölge haline getirmektedir ve dolayısıyla Türkiye'nin Cezayir, Tunus, Fas ve Libya'yı kapsayan Mağrip politikası, ekonomik, enerji ve askeri gerekçeleri içeren daha geniş kapsamlı “Afrika'ya açılma” girişiminin bir parçasıdır.

Türkiye, Cezayir ile ilişkilerini bazı farklılıklara rağmen kademeli olarak geliştirirken, hem siyasi hem de askeri olarak dahil olduğu Libya ile daha güçlü bağlar kuruyor.

Ankara ayrıca Tunus ve Fas ile de ekonomik ve güvenlik ilişkilerini geliştirmeye devam ediyor.

Ancak Türkiye'nin bu ülkelerle olan angajmanı her iki tarafın özel çıkarlarına ve ikili ilişkilerinin doğasına göre değişmektedir. Bu devletlerden bazıları Türkiye'nin bölgede artan angajmanını bir fırsat olarak görürken, bazıları buna temkinli yaklaşıyor.

Türkiye'nin ilişkilerini kategorize edecek olursak, Tunus ve Libya ile güçlü bağlara sahip olduğunu, Cezayir ve Fas ile ilişkilerinin ise halen gelişmekte olduğunu söyleyebiliriz.

Yine de Fas, Türkiye ile savunma bağlarını güçlendirmeye çalıştığı için Cezayir'den bir adım daha ileride. Ancak iki Mağrip ülkesi arasında özellikle Batı Sahra meselesi nedeniyle anlaşmazlık yaşandığı için Fas'ın bu hamlesi Cezayir'de endişe yaratabilir.

Fas son dönemde Türkiye'nin savunma sanayisinin önde gelen müşterilerinden biri haline geldi ve savunma işbirliği iki ülkenin gelişen ilişkilerinin ana noktası haline geldi.

Fas ordusu, Eylül 2021'de Türk savunma şirketi Baykar'dan satın aldığı 19 Bayraktar TB2 insansız hava aracından oluşan bir filoyu entegre etti ve bu dronlar operasyonel etkinliklerini kanıtladı.

Ayrıca geçen yıl Kasım ayında Fas, yine Baykar tarafından üretilen yüksek irtifa ve uzun menzilli bir insansız hava aracı olan Akıncı modelini satın alma planını teyit etti ve ilk teslimatların yakında yapılması bekleniyor.

Diğer yandan Rabat, yaklaşık 136 milyon dolar değerinde 200 adet Türk Cobra II zırhlı aracı satın almak için talepte bulundu. Fas için savunma kabiliyetlerini güçlendirmek, askeri altyapısını modernize etmeye ve güvenliğini arttırmaya yönelik daha geniş bir stratejinin parçası.

Türkiye ise Fas'ı yeni bir müşteri olarak kazanarak Mağrip'in savunma sektöründeki ayak izini güçlendiriyor.

Türkiye'nin önde gelen savunma şirketi Aselsan'dan bir heyetin kısa süre önce Fas'a yaptığı ziyaretin ardından savunma işbirliğinin arttığına dair güçlü işaretler ortaya çıktı. Aselsan ile yapılan görüşmeler, Fas'ın deniz savunma kabiliyetlerini önemli ölçüde geliştirmesi beklenen yeni nesil bir savaş yönetim sisteminin potansiyel satın alımına odaklandı.

Aselsan Fas'a Koral elektronik harp sistemi tedarik etmek üzere 50.7 milyon dolarlık bir sözleşme imzaladı.

Türkiye etkisi

Türkiye ile savunma ilişkilerinin güçlendirilmesi sadece gelişmiş silahlar edinmekle ilgili değil, aynı zamanda Fas'ın Mağrip'te daha güçlü bir konuma sahip olma hedefini de yansıtıyor.

Bu konudaki kararlılığının sinyalini veren Fas, kısa süre önce Ankara'daki büyükelçiliğine bir askeri ataşe de atadı.

Fas ile bağlarını güçlendirirken Türkiye, Ankara için ne uzak ne de müttefik olan ancak Türkiye'nin ekonomik, enerji ve askeri hedeflerinin bulunduğu Mağrip politikasında stratejik bir kapı olarak önemli bir rol oynayan Cezayir ile ilişkilerini dikkatli bir şekilde dengelemelidir.

Fas son dönemde Türkiye'nin savunma sanayisinin önde gelen müşterilerinden biri haline geldi ve savunma işbirliği iki ülkenin gelişen ilişkilerinin ana noktası haline geldi.

Fas ordusu, Eylül 2021'de Türk savunma şirketi Baykar'dan satın aldığı 19 Bayraktar TB2 insansız hava aracından oluşan bir filoyu entegre etti. Bu dronlar operasyonel etkinliklerini kanıtladı.

Cezayir ile daha mesafeli ilişkilerine rağmen Türkiye, ilişkilerinin enerji boyutuna önem veriyor.

Geçtiğimiz Kasım ayında Türk enerji şirketi Botaş ile Cezayir'in devlet şirketi Sonatrach arasındaki sıvılaştırılmış doğal gaz tedarik anlaşması 2027 yılına kadar üç yıl daha uzatıldı. Aslında, son birkaç yıldır Türkiye ve Cezayir arasında savunma işbirliğinin artırılması konusunda görüşmeler yapılsa da bu sektördeki ilişkiler biraz temkinli seyrediyor.

Ve Libya. Libya sadece Türkiye'nin Mağrip politikasında değil, aynı zamanda Akdeniz stratejisinde de merkezi bir rol oynamakta ve Türk nüfuzunu yansıtmak için bir geçit görevi görmektedir.

Türkiye 2020 yılında Libya ile asker konuşlandırma anlaşmasına, askeri eğitim vermesine ve Kuzey Afrika ülkesinde askeri üsler kurmasına olanak tanıyan bir askeri işbirliği anlaşması imzaladı.

Türk askeri müteahhitleri Libya güçlerinin eğitilmesi ve donatılmasında yer aldı ve Türkiye gelişmiş Bayraktar TB2 insansız hava araçlarını kullandı.

Türk firmaları Libya'da büyük inşaat projelerini sürdürüyor ve ayrıca, yakın zamanda imzalanan bir enerji anlaşması Libya'nın 48 milyar varil olduğu tahmin edilen önemli petrol rezervlerinden yararlanmayı amaçlıyor.

Ancak Libya, geleneksel petrole dayalı ekonomisinden önemli bir değişimle, merkezinde Türk teknolojisi ve uzmanlığının yer aldığı iddialı bir yenilenebilir enerji girişimi de başlatıyor.

Libya'nın yanı sıra Tunus da hem savunma hem de ekonomi sektörlerindeki işbirliğiyle Türkiye'nin Mağrip'teki en yakın müttefiklerinden biri olarak görülüyor.

Türk inşaat şirketi Biltek geçtiğimiz yıl Tunus'un Bizerte kentinde bölgesel bir denizcilik mükemmeliyet merkezi kurmak üzere bir sözleşme imzaladı. Bu sözleşme, Türkiye ile Tunus arasında savunma alanında artan bağları ve Tunus'un stratejik projelerde Türkiye ile işbirliğine açık olduğunu yansıtıyor.

Bölünmüş bölgesel düzen ve devam eden Ukrayna krizi, Avrupa devletlerinin Mağrip ülkelerinin ihtiyaçlarını karşılamasını giderek zorlaştırırken Türkiye krizi fırsata çeviriyor.