ASPI raporuna göre Çin kritik teknolojilerin %90’ında dünya lideri

• ASPI'nin 2025 raporuna göre Çin, dünyayı şekillendirecek 74 kritik teknolojinin 66'sında (%90) araştırma lideri konumuna yükseldi.
• Yapay zeka, bilgisayarlı görü ve beyin-bilgisayar arayüzleri gibi yeni eklenen 10 teknolojinin 8'inde Çin en yüksek akademik etkiye sahip ülke.
• ABD, kuantum bilişim ve jeomühendislik dahil olmak üzere sadece 8 alanda liderliğini koruyabildi; oysa 2003-2007 döneminde bu oran %90'ın üzerindeydi.
• Raporda, Çin Bilimler Akademisi gibi kurumların aşırı yoğunlaşmasının küresel bir tekel riski yarattığı ve diğer ülkelerin Çin'e stratejik bağımlılık geliştirebileceği vurgulandı.

ASPI'nin değerlendirmeye aldığı 74 kritik teknolojinin 66'sında (%89-90) Çin, yüksek etkili araştırmalarda dünya lideri konumunda. ABD ise aralarında kuantum bilişim ve jeomühendisliğin de bulunduğu sadece 8 alanda liderliğini koruyor.

Çin dominasyon kurdu

Raporun kapsamına yeni eklenen 10 teknolojinin (üretken yapay zeka, bilgisayarlı görü, nöroprotezler, beyin-bilgisayar arayüzleri vb.) 8'inde Çin en önde yer alıyor.

Bu durum, Çin'in avantajının sadece eski sektörlerle sınırlı olmadığını, hızla gelişen yeni alanlara da yayıldığını gösteriyor.

Kurumsal yoğunlaşma ve tekel riski

Çin Bilimler Akademisi (CAS), birçok teknolojide dünyanın önde gelen kurumu olarak öne çıkıyor.

ASPI, bu yoğunlaşmanın belirli alanlarda "tekel riski" yarattığını, Çin'in dünyanın en iyi araştırma kuruluşlarına ve yetenek hatlarına ev sahipliği yaparak diğer devletler için uzun vadeli bağımlılıklar oluşturabileceği uyarısında bulunuyor.

Tarihsel dönüşüm yaşanıyor

Rapor, küresel araştırma gücünün son 20 yıldaki dramatik değişimini gözler önüne seriyor:

ABD için uyarı niteliğinde

ASPI, araştırma liderliğinin doğrudan ticari veya askeri kapasite anlamına gelmediğini, ancak gelecekteki stratejik avantajların nerede oluşacağına dair bir "erken uyarı sinyali" olduğunu vurguluyor.

ABD aşılar, küçük uydu sistemleri ve belirli kuantum uygulamaları gibi alanlarda akademik çıktı liderliğini kaybetse de uygulama ve ticarileştirme gücünü koruyor.

Çin'in bu başarısı onlarca yıllık sürdürülebilir Ar-Ge yatırımları, stratejik politika planlaması ve yurt dışında eğitim görmüş araştırmacıların ülkeye geri kazandırılmasına bağlanıyor.