New York Times'tan Fransız algısı: "Birçok Afrika Ülkesi Fransa'dan uzaklaşırken Ruanda, Fransa etkisine giriyor"

Afrika'da onlarca yıldır siyasi, askeri ve ekonomik güç sahibi olan Fransa, pek çok Afrika ülkesinde ciddi bir kızgınlıkla karşılaştığı için kıtadaki varlığını azaltıyor. Ancak bir ülke istisna olarak ortaya çıktı: Ruanda.

Diğer Afrika ülkeleri Fransa'nın etkisini azaltmaya çalışırken Ruanda, 1994 Ruanda soykırımındaki rolü nedeniyle Paris ile onlarca yıldır soğuk ilişkiler içinde olmasına rağmen Fransız kültürünü, dilini ve yemeklerini kucaklıyor. Buna karşılık Fransız şirketleri de Ruanda'daki yatırımlarını arttırıyor.

Ruanda'nın uzun süredir lideri olan Paul Kagame tarafından desteklenen yumuşama, Fransa'ya Afrika'da çok ihtiyaç duyulan bir güvenlik ortağı kazandırdı ve Ruanda'ya milyonlarca dolarlık kalkınma ve ticaret fonu sağladı. Isınan ilişkiler, Afrika genelinde bir öfke dalgasıyla karşı karşıya kalan ve bu ay yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağ tarafından ezilen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron için de nadir görülen bir iyi haber.

Fransız Bakan Hervé Berville, Ruanda'nın başkenti Kigali'de verdiği bir röportajda "Kagame'de bir ortağımız var" dedi.

Ruanda'da doğan, soykırım sırasında Fransız bir aile tarafından evlat edinilen ve Fransa'da büyüyen Berville, "Bu gerçekten yeni bir dönemin başlangıcı" dedi.

Yıllar boyunca iki ülke arasındaki ilişkilere diplomatik kin ve düşmanlık damgasını vurdu. Kagame, Fransa'yı ve özellikle de dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand'ın hükümetini, tahminen 800,000 kişinin katledildiği 1994 soykırımını yöneten Ruandalı yetkililere olanak sağlamakla suçladı.

İlişkiler 2000'lerin başında o kadar yıprandı ki Ruanda sınıflarda İngilizce için Fransızca'yı terk etti, Fransız büyükelçisini sınır dışı etti, Fransız uluslararası okulunu ve kültür merkezini kapattı ve Fransız devlet radyo yayıncısını engelledi.

Ancak Macron iktidara geldiğinde olaylar değişmeye başladı. Macron'un 2021 yılında hazırlattığı bir rapor, Fransa'nın soykırımda suç ortağı olmasa da "ciddi ve ezici" bir sorumluluk taşıdığı sonucuna vardı. Ruanda haftalar sonra kendi raporunu yayınladı ve Paris'i kendi nüfuzunu korumak için soykırımı gerçekleştiren hükümete "tereddütsüz destek" sağlamakla suçladı.

Macron, raporların yayınlanmasından kısa bir süre sonra Ruanda'yı ziyaret ederek iki ülke arasındaki yakınlaşmayı sağlayan olaylar zincirini başlattı.

2021 yılının ortalarında Fransa Ruanda'ya yeni bir büyükelçi atadı. Fransız Kalkınma Ajansı Kigali'de yeni bir ofis açtı. Fransa pandemi sırasında yüz binlerce doz Covid aşısı bağışladı.

Fransız holdingleri emlak, teknoloji, eğlence ve turizm alanlarına milyonlarca dolar yatırım yaptı. Fransız yetkililer, geçtiğimiz ay 50'den fazla Fransız şirketinin liderlerinin Kigali'deki Afrika CEO Forumu'na katıldığını söyledi. Aralarında TotalEnergies'in başkanının da bulunduğu bu liderlerden bazıları Kagame ile şahsen görüştü.

Ruanda'da Fransızca okullarda yeniden öğretilmeye başlandı. Macron yeni inşa edilen bir Fransız kültür merkezinin açılışını yaptı. Genç Ruandalılar artık Fransız mutfağı sunan restoranlarda yemek yiyor. Ruandalı sanatçılar ve moda tasarımcıları önemli Fransız kültür kurumlarında sahne alıyor ve eserlerini sergiliyor.

Kigali'de öğretmenlik yapan Mashauri Muhindo Memcan, "Baktığınız her yerde Fransızca ve Fransa var," diyor. Birkaç yıl önce okulundaki tek Fransızca eğitmeni olduğunu söyleyen Memcan, şimdi altı Fransızca öğretmeniyle büyüyen bir bölümü yönetiyor.

Fransa için Ruanda ile yeni ilişkiler, Macron'un Çin ve Rusya gibi rakip ülkelerin nüfuz için yarıştığı bir kıtada müttefik ve iş ortakları bulma çabalarını yansıtıyor.

Bakan Berville, bunun aynı zamanda genç nesilleri geçmişle ilgili konuşmalara dahil etmeyi ve böylece "bir tekrardan kaçınmayı" amaçladığını söyledi.

Isınan bağlara rağmen iki ülke arasında hala anlaşmazlıklar var.

Fransa, Ruanda'yı komşu Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ni kasıp kavuran isyancıları desteklemekle suçlarken Kigali bunu uzun süredir reddediyor.

Ancak Ruanda ve Fransa, Fransız askerleri Mali, Nijer ve Burkina Faso da dahil olmak üzere birçok Afrika ülkesinden çıkarılmış olsa da savunma işbirliklerini pekiştirdiler.

Küçük bir ülke olmasına rağmen Ruanda ordusunu, özellikle barışı koruma misyonları aracılığıyla uluslararası alanda nüfuzunu arttırmak için kullandı. Yeni bir askeri müdahaleden çekinen Fransa da Afrika topraklarında asker konuşlandırmak yerine Ruanda'yı bir alternatif olarak görüyor.

Bu durum, Fransa'nın Cabo Delgado Eyaletindeki bir isyanla mücadele etmek üzere Ruanda birliklerinin konuşlandırılmasını desteklediği Mozambik'te de yaşandı. Bölge Fransa'nın TotalEnergies şirketine ait milyarlarca dolarlık bir gaz projesine ev sahipliği yapıyor.

Fransa, Ruanda'nın Mozambik'e müdahalesini Avrupa Birliği nezdinde de destekledi. Birlik, Ruanda'nın misyonuna 20 milyon avro finansman sağladı.

Güvenliğin ötesinde Fransa, denize kıyısı olmayan bu ülkeye sağladığı kalkınma fonlarını arttırdı. Fransız kalkınma ajansı istihdam yaratmak ve sağlık tesislerini yenilemek için yarım milyar avro harcadı. Nisan ayında iki ülke 400 milyon avro ya da yaklaşık 429 milyon dolar değerinde bir kalkınma ortaklığı imzaladı.

Fransa ayrıca binlerce Ruandalı üniversite öğrencisinin mekanik ve elektroniği birleştiren hibrit bir alan olan mekatronik gibi disiplinlerde mesleki eğitim almaları için de ödeme yapıyor.