F-22 pilotları ABD'nin yeni insansız savaş uçaklarını uzaktan yönetecek

2026 mali yılı bütçesinde yer alan yeni bir kalem, tüm muharebe yetenekli F-22'lerin tablet tabanlı kontrol sistemleriyle donatılmasını öngörüyor. Hava Kuvvetleri, bu kapsamda 142 F-22’ye CCA kontrol kitleri entegre etmeyi planlıyor. Her kit, yaklaşık 86.000 dolar değerinde tablet, kablolama, yazılım ve bağlantı donanımlarını içeriyor.

CCA’lar nedir

CCA’lar, savaş jetleriyle birlikte görev yapacak yüksek otonomili, silahlı insansız hava araçları olarak kurgulanıyor. F-22’ler, bu İHA’lara görev atayabilecek, onları hedeflere yönlendirebilecek ve taktiksel destek sağlayabilecek. Bu sistemler, geleneksel insanlı platformların görev etkinliğini artırmak, riskli bölgelerde insan pilotları korumak ve muharebe gücünü çoklayıcı etkiyle artırmak amacıyla geliştiriliyor.

İlk etapta General Atomics YFQ-42A ve Anduril YFQ-44A adlı iki prototip CCA üzerinde çalışılıyor. Hedef, 2030’dan önce bu sistemleri operasyonel hâle getirmek. ABD, CCA’nın ilk fazında 100–150 adet insansız savaş uçağı almayı planlıyor; uzun vadede sayı 1.000’i aşabilir.

F-22’ye nasıl entegre edilecek?

Yeni kontrol sistemleri, kokpite yerleştirilecek dokunmatik ekranlı tabletler aracılığıyla F-22 pilotunun CCA’lara komut vermesini sağlayacak. Veriler, muhtemelen F-22’ler arası gizli ve parazitlenmeye dirençli Inter-Flight Data Link (IFDL) ile iletilecek. Bu sistem daha önce XQ-58 Valkyrie testlerinde de kullanılmıştı.

Lockheed Martin, F-22 ve F-35’in çoklu İHA kontrolü için gereken arayüz çalışmalarını hâlihazırda yürütüyor. Şirket, pilotların tablet üzerinden aynı anda birden fazla İHA’yı yönetebileceğini belirtiyor. Ancak uzmanlar, bu tür bir arayüzün tek pilotlu savaş uçaklarında karmaşıklık yaratabileceğine dikkat çekiyor.

Geliştirme ve test süreci

CCA entegrasyonu, Hava Kuvvetleri'nin Experimental Operations Unit (EOU) adlı özel test birimi tarafından yürütülüyor. EOU, 2024’te küçük bir ekipken filo seviyesine çıkarıldı. Ayrıca VENOM adlı program kapsamında 6 adet F-16 test uçağı, otonomi testleri için modifiye ediliyor. Bu programlar, CCA’ların hava-hava, hava-yer ve çoklu görev kabiliyetlerini test etmeyi hedefliyor.

2026 bütçesinde EOU için 55,5 milyon dolar, VENOM için ise 6,6 milyon dolar fon talep edildi.

Geleceğe doğru: F-35, B-21 ve daha gazlası

F-22’nin yanı sıra F-35 Lightning II, altıncı nesil savaş uçağı F-47, B-21 Raider bombardıman uçağı ve bazı tanker uçakların da CCA kontrol platformları arasında yer alması planlanıyor. Amaç, çok sayıda insanlı platformu otonom “sürü sistemleriyle” entegre edip, geleceğin çok alanlı harp ortamında uçan taktik merkezler hâline getirmek.

ABD Hava Kuvvetleri, F-22’leri CCA kontrol merkezlerine dönüştürerek, bu dönüşümün ilk somut adımını atıyor. Bu adım, savaş jetlerinin yalnızca hedef vuran platformlar olmaktan çıkıp, aynı zamanda savaş alanını yöneten zeka merkezlerine dönüşmesini sağlayacak.