Financial Times: Rus yetkililer Ukrayna'dan çocukları kaçırıp darp etti

Financial Times'ın kapsamlı araştırması sonucunda, kaçırılan yaklaşık 20 bin çocuktan dördünün izine Rusya'nın resmi evlat edinme sitesinde rastlanıldı.

Araştırmada görüntü tanıma araçlarını ve devlet kayıtlarını kullanan Financial Times, sürecin devamında Ukraynalı yetkililerle ve çocukların akrabalarıyla görüştü. Rus hükümetine ait evlat edinme sitesi usynovite.ru’da dört Ukraynalı çocuk tespit edildi.

Son bulgulardan önce de bu yönde bazı delillere ulaşılmıştı. Uluslararası Ceza Mahkemesi, Ukrayna hükümet yetkilileri ve hukuk uzmanlarına göre bu deliller ve gazetenin bulguları Rusya’nın işlediği iddia edilen savaş ve insanlık suçlarına işaret ediyor. Çocuklar ücretlere göre Rus sitelerinde satılıyor.

Çocuklardan birine Rusça yeni isim verildiği ve çocuğun Ukrayna resmi belgelerindekinden farklı bir yaşla kaydedildiği görülüyor. Başka bir çocuk ise Ukraynaca olan isminin Rusça versiyonunu kullanıyor gibi gösterilmiş. Hiçbirinin Ukraynalı kökeninden bahsedilmiyor.

Çocuklar 2022’de işgalci Rus ordusunun eline geçen güney ve doğu Ukrayna’daki kasabalarda bulunan devlete ait bakımevlerinden kaçırılıp vasilerinden ve akrabalarından koparılmıştı. Yaşları 8 ila 15 arasında değişiyor.

New York Times da tespit etti

Financial Times’ın izini sürdüğü ve kimlikleri Ukraynalı yetkililerle birlikte aileleri tarafından teyit edilen çocuklar Moskova yakınındaki Tula bölgesine ve Kazakistan sınırı yakınındaki Orenburg bölgesine götürülmüş. Bir çocuğun da işgal edilen Kırım’a götürüldüğü saptandı.

Financial Times’ın, evlat edinme sitesinde tespit ettiği başka 17 eşleşmedeki çocukların da Ukraynalı olduğu The New York Times’ın yeni bir soruşturmasıyla doğrulandı. Bu çocukların hepsi Herson’daki bir çocuk yurdundan alınmıştı.

Uluslararası Ceza Mahkemesi Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çocuk Hakları Komiseri Maria Lvova-Belova için tutuklama emri çıkardı. Mahkeme çocukların yasadışı tehcirinin savaş suçu olduğunu ve Putin ve Lvova-Belova’nın cezai sorumluluk taşıdıklarını söylüyor.

Financial Times’ın bulgularına dair görüşü sorulan Kremlin’den yanıt gelmedi. Rus hükümeti tutuklama emirlerine karşı çıkıyor, çocuk kaçırma iddialarını yalanlıyor ve aksi yöndeki birçok delile rağmen bu işlemin çocukları korumak için yapıldığını söyleyerek eylemini haklı göstermeye çalışıyor.

Vatandaş yaptılar

Kuralları yok sayan Putin Rusya’ya götürülen Ukraynalı çocukların süratle Rus vatandaşlığına geçirilmesini mümkün kılan kararnameler çıkarmıştı.

Ukraynalı yetkililer topyekun Rus işgalinin başladığı Şubat 2022’den bu yana yaklaşık 20 bin çocuğun işgal altındaki topraklardan Rusya’ya zorla götürüldüğünü tahmin ediyor. Bunların binlercesi hala kayıp.

Financial Times’ın yerini tespit ettiği dört çocuğun ebeveynleri ve akrabaları Moskova’nın çocukların yurda dönüşünü önlemesine yol açacağından korktukları için ayrıntılı bilgi vermekten kaçındı.

Şiddete de maruz kalmışlar

Ama çocukları zorla Rusya’ya kaçırıldıktan sonra Ukrayna’ya iade edilen ailelerden bazıları deneyimlerini anlattı. Moskova akraba veya velilerinin Rusya’ya bizzat gelip alması şartıyla bazı çocukların Ukrayna’ya iadesine izin vermişti.

Aileler çocukların Kremlin propagandalarını izlemeye ve yaymaya zorlandığını anlatıyor. Kendi istekleri dışında tutuluyorlar, akrabalarıyla iletişim kurmalarına izin verilmiyor ve Rus kimliği almaya zorlanıyorlar. Birçoğu Rus çocuklar ve bazı bakım görevlileri tarafından sözlü ve fiziksel şiddete maruz kalmış.

Kızına kavuşan anne anlattı

İşgal altındaki Herson bölgesinde bir grup Rus askeri tarafından kaçırılan 15 yaşındaki Alina Kovaleva’nın annesi Svitlana Popova yaşadıklarını anlatırken “İçim parçalandı” dedi.

Kızıyla birlikte döndüğü Kiev’de konuşan anne, kızını kaçıran kişiler için “Alina’yı Rusya’da doğmuş gibi gösteren yeni bir nüfus cüzdanı düzenlemişler. Evlat edinilmeye uygun olduğunu gösteren belgeler de var. Kızımı kendi çocukları yapacaklardı” diyor.

Yerleri bilinmiyordu

Uluslararası insani hukuk bürosu Global Rights Compliance’ın başkanı Wayne Jordash çocukların zorla naklinin ve ülkeden götürülmesinin savaş suçu olduğunu söylüyor.

Jordash “Ancak Rusya’nın Ukrayna saldırısı gibi sivil nüfusa yönelik kapsamlı ve sistematik bir saldırı kapsamında işlediğinde bunlar aynı zamanda insanlık suçu niteliği kazanıyor. Çocukların kimliğini değiştirmek ve onları evlatlık vermek suç kastını teyit etmiş oluyor” diyor.

Financial Times çocukların kimliklerini Ukrayna Çocuk Hakları Koruma Merkezi’nin yardımıyla doğruladı. Merkez, yeri Financial Times tarafından tespit edilen ve Ukraynalı olduğuna inanılan iki çocuk için daha teyit bekliyor.

Veliler ve Ukrayna yetkili makamları daha öncesinde çocukların yerini bilmiyordu.

Financial Times kayıp Ukraynalı çocukları gösteren resmi veri tabanındaki fotoğrafları Rusya’da evlat edinmeye uygun gösterilen çocukların kamuoyuna açık profilleriyle karşılaştırdı. İşlem için teknolojik görüntü tanıma araçları kullanıldı.

Muhabirler doğru eşleşme olabilecek seçenekleri manuel olarak inceledi. Çocuklara sahte isim ve yaş verilmesi yüzünden kimliklerinin başka türlü tespiti oldukça zor.

İsabet ihtimali yüksek eşleşmeler Ukrayna Çocuk Hakları Koruma Merkezi’yle paylaşıldı. Sonrasında merkez kayıp Ukraynalı çocukların teyidi için çocukların akrabaları ve velileriyle iletişime geçti.

Çocuk Hakları Koruma Merkezi resmi olarak Ukrayna parlamentosu insan hakları komiseri Dmytro Lubinets’e bağlı. Süreçte Financial Times’a yardımcı olan Lubinets Rusya’nın Ukraynalı çocukları götürmeyi “önceden tasarladığını” söylüyor.

İşgalden önce planlamışlar

Ukraynalı yetkililer Kremlin’in “filtrasyon” planı kapsamında Ukraynalı çocukları Rusya’ya götürmeyi işgal öncesinde tasarladığını gösteren Rus resmi belgelerini Financial Times ile paylaştı.

Ukrayna devlet başkanlığı çocuk hakları danışmanı ve komiseri Daria Herasymchuk “Bize yönelik son derece planlı bir soykırım politikaları vardı. Suç işlediler. Çok sayıda çocuğu kaçırdılar” diyor.

Ukrayna hükümeti, ülkedeki yardım kuruluşları, ayrıca çocukların akrabaları ve velileri iade için uğraşıyor. Genellikle çocukların izini sürüp bulmak aylar, ulaşma yolunu planlayıp gerçekleştirmek ise haftalar sürüyor.

Neredeyse 6 bin 500 kilometrelik bir yolculuk gerekiyor.

Ukrayna’dan AB’ye ve sonra Rusya’ya gittikten sonra Rusya Federal Güvenlik Servisi tarafından saatlerce sorgulanan akraba ve veliler nihayet Ukrayna’ya dönüyor.

389 çocuk iade edildi

Ukrayna devlet başkanlığına göre 11 Haziran itibarıyla ülke Rusya’dan en az 389 çocuğun iadesini tamamladı.

Ukrayna insan hakları komiserliği ve Çocuk Haklarını Koruma Merkezi, Financial Times’ın kendilerine bildirdiği daha onlarca çocuğun kimliğini onaylama çabası içinde. Çocuk Haklarını Koruma Merkezi, Financial Times tarafından kimliği ve yeri belirlenen çocuklardan birini bir akrabasıyla birlikte Ukrayna’ya döndürmeye uğraşıyor.