Gökyüzüne sessiz saldırı: Roketler ozonu parçalıyor
Bilim insanları, roket fırlatma sayılarındaki artışın ozon tabakasının iyileşmesini yavaşlatabileceğini belirtiyor.
Son Güncelleme: 27.10.2025 - 13:04
- 2019’da dünya genelinde 102 roket fırlatılırken, 2024’te bu sayı 258’e yükseldi.
- ABD, Çin, Yeni Zelanda ve Rusya, en yoğun fırlatma oranlarına sahip ülkeler olarak öne çıkıyor.
- Yörüngede uydu takımları oluşturmak ve aktif uyduları desteklemek için fırlatma sayısının sürekli artması gerekiyor.
Fırlatma sayıları hızla artıyor
Uluslararası uzay endüstrisi, her yıl yüzlerce roketi Dünya yörüngesine gönderiyor. Bu fırlatmaların çoğu kuzey yarımkürede bulunan yaklaşık 20 merkezden gerçekleşiyor ve en yoğun faaliyetler ABD, Çin, Yeni Zelanda ve Rusya’dan geliyor.
Araştırmacılar, roket fırlatmalarındaki artışın ozon tabakasına etkilerini incelemek için veritabanı oluşturdu ve atmosfer simülasyonları yaptı. Sonuçlar, yılda 2.000 fırlatma seviyesinde ozon tabakasında %3’e kadar incelme olabileceğini ortaya koydu.
Roketler ozon tabakasını inceltiyor
Ozon tabakası, Dünya’daki yaşamı zararlı ultraviyole (UV) ışınlardan koruyor. Montreal Protokolü sayesinde, kloroflorokarbon ve diğer zararlı kimyasalların neden olduğu hasarlar yavaş yavaş azalıyor.
Ancak roketlerden yayılan gaz ve partiküller ozon tabakasını inceltiyor. Şu anki fırlatma sayıları nispeten az olduğu için gözle görülür bir incelme oluşmamış olsa da, artan fırlatma sayıları gelecekte risk yaratabilir.
Gelecekte ozon kaybı farklı senaryolarda incelendi
Araştırmacılar, mevcut roketlerden yayılan ozon inceltici kimyasalları bir veritabanında topladı ve Dünya atmosferi modeli ile simülasyonlar yaptı. Daha yüksek fırlatma senaryolarında atmosfer bileşimi analiz edildi.
- Yılda 2.000 fırlatma ile ozon tabakası %3’e kadar inceliyor.
- En büyük kayıplar Antarktika üzerinde gözlemlendi, çünkü çoğu fırlatma kuzey yarımkürede yapılıyor.
- İnsanlar ve ekosistemler üzerinde felaket boyutunda bir etkisi beklenmiyor, ancak küresel ozon iyileşmesini yavaşlatabilir.
Roket yakıtları ve yeni teknolojiler fark yaratıyor
Yılda yaklaşık 900 fırlatma gibi mütevazı senaryolarda önemli bir ozon kaybı gözlenmedi. Ancak gelecekte daha büyük ve yakıt tüketimi yüksek roketler devreye girdiğinde risk artacak.
Klor içeren kimyasallar veya siyah karbon partikülleri yayan yakıtlar ozon tabakasına en çok zarar veren unsurlar olarak öne çıkıyor. Fırlatma oranları arttıkça bu yakıtların kullanımını azaltmak kritik önemde.
Araştırmacılar, uzay aracı ve uydu enkazlarının yeniden atmosfere girmesinin de potansiyel hasara yol açabileceğini belirtiyor. Ancak küresel bilim camiası, bu enkazın kimyasal etkilerini tam olarak çözmüş değil.
Ozonu korumak için iş birliği şart
Bilim insanları, ozon tabakasını korumak için endüstri ve düzenleyicilerin birlikte çalışması gerektiğini vurguluyor.
- Klor içeren yakıtların azaltılması, siyah karbon emisyonlarının minimize edilmesi ve emisyonların izlenmesi gerekiyor.
- Önlemler, hasar oluşmadan önce uygulanmalı; ozon kaybı riski ancak bu şekilde en aza indirilebilir.
- Sektör büyümesinin ekonomik faydaları korunabilir, ancak küresel iş birliği ve disiplinli yaklaşım şart.
Roket fırlatma sayılarındaki hızlı artış, uzay teknolojisi ve ekonomik fırsatlar sunarken, bilim insanları uyarıyor: Ozon tabakası, Dünya yaşamını koruyan hayati bir bariyer ve korunması için şimdi adım atılmalı.
Kaynak:
Donanım HaberİLGİLİ HABERLER
Uzay çöpleri geleceğin uzay araçlarına dönüşebilir
Türkiye, 77. Uluslararası Uzay Kongresi'ne ev sahipliği yapacak
Çin, uzayda mahsur kalan ekibe araç gönderdi
Entegre hava savunma sistemi Çelik Kubbe güçleniyor
Tarihi görev: Türkiye’nin ilk yörünge transfer aracı FGN-TUG-S01 uzayda göreve başladı
Evrenin dengesi beklenenden dört kat daha şaştı
DİĞER HABERLER
Uzay çöpleri geleceğin uzay araçlarına dönüşebilir
Türkiye, 77. Uluslararası Uzay Kongresi'ne ev sahipliği yapacak
Çin, uzayda mahsur kalan ekibe araç gönderdi
Evrenin dengesi beklenenden dört kat daha şaştı
NASA Mars'ta oraya ait olmayan kaya buldu
Dünya'ya çarpma riski olan cisimler en çok hangi bölgeyi tehdit ediyor?
Güneş dışında ilk kez yıldız fırtınası keşfedildi
Uzayda mahsur kalan astronotlar için kurtarma planı belli oldu
Türkiye'nin üçüncü astronotu Gökhan Erdem, uzay deneyimini anlattı
Uluslararası Uzay İstasyonu 25 yaşında



