İsrail Hamas lideri Yahya Sinvar’ı şehit etti! Yeni Hamas lideri kim olacak? İşte o 8 isim

İsrail'in Hamas lideri Yahya Sinvar'ı öldürmesi, Hamas'ta büyük bir boşluk oluşturdu. Şimdi gözler Hamas'ın yeni liderinin kim olacağına çevrilmiş durumda. Sinvar'ın ölümü, bölgedeki çatışmalara yeni bir boyut kazandırırken, Hamas'ın geleceği belirsizliğini koruyor.

İsrail Hamas lideri Yahya Sinvar’ı öldürdü

İsrail, 16 Ekim 2024 tarihinde Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya Sinvar’ın bir operasyonla öldürüldüğünü duyurdu. Sinvar, Hamas'ın askeri operasyonlarının ve 7 Ekim 2023'te İsrail'e yönelik müdahalelerin arkasındaki kilit isimlerden biriydi. Sinvar’ın ölümü, Hamas için büyük bir kayıp olarak değerlendirilirken, bu gelişme bölgedeki dengeleri yeniden şekillendirebilir.

Yahya Sinvar'ın ölümü ardından Hamas

Yahya Sinvar’ın ölümünün ardından Hamas'ın liderliğinde büyük bir boşluk doğdu. Sinvar, Hamas'ın askeri kanadının lideri olarak Hamas'ın radikal eylemlerinde önemli bir rol oynamıştı. Uzmanlar, Sinvar’ın yerine geçecek kişinin daha ılımlı olabileceğini öne sürüyor. Ancak Sinvar’ın yerini doldurmanın zor olacağı ve Hamas içinde bir parçalanma yaşanabileceği endişeleri de bulunuyor.

Yeni Hamas lideri kim olacak?

Sinvar’ın ölümünden sonra Hamas’ın yeni lideri olarak net bir isim belirlenmedi. Ancak en güçlü adaylar arasında Sinvar’ın kardeşi Muhammed Sinvar ve Doha’da bulunan Khaled Meşal gibi isimler yer alıyor. Meşal, Hamas'ın siyasi kanadında önemli bir isim olarak bilinirken, Muhammed Sinvar'ın ise yeterince güçlü olmadığı düşünülüyor. Ayrıca Hamas müzakerecilerinden Halil el-Hayye'nin de liderlik için olası bir aday olduğu ifade ediliyor. Ancak bu isimlerin hiçbirinin Sinvar kadar sert bir duruşa sahip olmadığı ve daha ılımlı bir çizgi izleyebileceği konuşuluyor.

İşte olası yeni Hamas liderleri

İşte isim isim olası yeni Hamas liderleri

Muhammed ed-Deyf

İsrail, Kassam Tugayları'nın genel komutanı Muhammed ed-Deyf’i 2001, 2002, 2003, 2006, 2014, 2023 ve 2024 yıllarında toplam 7 kez suikastla öldürmeye çalıştı, ancak tüm girişimler başarısızlıkla sonuçlandı.

İsrail, ed-Deyf’i en çok aranan kişilerden biri olarak kabul ediyor ve istihbarat birimleri gece gündüz onu takip etmeye, yakalama fırsatını kollamaya devam ediyor.

Bu suikast girişimlerinin en ünlüsü, Eylül 2002'nin sonlarında İsrail helikopterlerinin Gazze'deki Şeyh Rıdvan Mahallesi’nde araçları bombaladığı saldırıydı. Ed-Deyf bu saldırıdan mucizevi bir şekilde kurtuldu, ancak doğrudan aldığı bir yara sonucu tekerlekli sandalyeye bağımlı hale geldi.

Hamas, Ağustos 2023'ün başında, ed-Deyf’in eşi ve 7 aylık oğlu Ali’nin, İsrail’in onu hedef aldığı bir hava saldırısında şehit olduğunu duyurdu.

13 Temmuz 2024'te İsrail, Han Yunus'un Mavasi bölgesine bir dizi hava saldırısı düzenleyerek, ed-Deyf’i öldürmeyi hedeflediğini açıkladı. Ancak Hamas, ed-Deyf’in hedef alınan bölgede olmadığını ve bu iddiaların, İsrail'in gerçekleştirdiği korkunç katliamın boyutunu örtbas etmek için öne sürüldüğünü belirtti.

Ed-Deyf, Filistin direnişinin önde gelen isimlerinden biri olarak kabul ediliyor ve İsrail'e karşı mücadelede bir sembol olarak görülüyor. "Misafir" lakabıyla anılmasının sebebi, defalarca suikast girişimlerinden kaçabilmesi ve izini kaybettirebilme yeteneğidir. Askeri faaliyete katılmadan önce, Filistin’in kültürel mirasını canlandırmak ve direniş mesajlarını sanat yoluyla yaymak amacıyla kurulan "Dönenler" adlı ilk İslami sanat grubunu Filistin’de kurarak sanatta da önemli bir rol oynamıştı.

Ed-Deyf, daha sonra Hamas'ın askeri kanadı olan Şehit İzzeddin el-Kassam Tugayları'na katılarak, önde gelen bir askeri komutan oldu. Keskin zekası ve benzersiz askeri taktikleriyle tanındı ve Hamas’ın silahlarını geliştirmede önemli rol oynadı. Bu da onu İsrail'in başlıca hedeflerinden biri haline getirdi.

Ed-Deyf, İsrail ordusuna ağır bir darbe vuran ve Kassam Tugayları’nın örgütlenme kapasitesini ve stratejik becerilerini ortaya koyan İsrailli asker Nahşon Vaksman’ın kaçırılması gibi önemli askeri operasyonları yönetti. Kendisi nadiren kamuya göründü ve genellikle askeri operasyonlarla ilgili mesajlar yoluyla ismini duyurdu. İsmi, Ekim 2023'te başlayan "Aksa Tufanı" operasyonuyla bir kez daha ön plana çıktı ve stratejik planlayıcı ve Hamas'ın askeri lideri olarak rolünü pekiştirdi.

Marwan İssa

Marwan İsa, Şehit İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın genel komutan yardımcısı ve Hamas’ın siyasi ve askeri büro üyesidir. Hareketin önde gelen liderlerinden biri olan İsa, Kassam Tugayları'nın yeteneklerinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynadı ve İsrail için gerçek bir tehdit oluşturdu.

İsrail, Mart 2023’teki bir hava saldırısında İsa’nın öldüğünü duyurmasına rağmen, Hamas resmi bir onay vermedi ve bu da onun akıbetini belirsiz bıraktı. İsa, İsrail istihbaratından kaçma yeteneği nedeniyle "gölge adam" olarak bilinir ve hareket içindeki askeri karar alma süreçlerinde kilit bir rol oynar.

Muhammed es-Sinvar

Muhammed es-Sinvar, Yahya es-Sinvar’ın kardeşi olup, Kassam Tugayları'nın önde gelen ve eski komutanlarından biridir. 1991’de Gazze’de Kassam Tugayları'na katıldı ve genelkurmayda önemli bir üye oldu.

Es-Sinvar, İsrail’in birkaç kez suikast girişiminde bulunduğu bir hedef oldu, bu girişimlerin sonuncusu 2021'de gerçekleşti. O, 2006 yılında gerçekleştirilen "Yanılsama Operasyonu"nun baş mimarlarından biriydi; bu operasyonla İsrail askeri Gilad Şalit esir alınmış ve 5 yıl sonra 1000'den fazla Filistinli mahkumla takas edilmiştir.

Bu askeri başarı, es-Sinvar’ın Kassam Tugayları'ndaki etkisini artırdı ve İsrail suikast listelerinde üst sıralara taşıdı.

Halil el-Hayye

Khalil el-Hayye, Yahya es-Sinvar’ın yardımcısı ve Hamas’ın önde gelen liderlerinden biridir. Hem siyasi hem de askeri alanda hareketin önemli bir figürü olarak kabul edilir ve son dönemde Gazze'deki ateşkes görüşmelerinde arabulucu olarak öne çıkmıştır.

Eylül 2003’te İsrail, Hayye’nin evini hedef alarak suikast girişiminde bulundu, ancak saldırıdan sağ kurtuldu.

Halid Meşal

Halid Meşal, Hamas Hareketi'nin önde gelen kurucularından biri olup, 1996'dan 2017'ye kadar hareketin siyasi büro başkanlığını yapmıştır. İsrail’in Mart 2004’te Şeyh Ahmed Yasin’i suikast sonucu öldürmesinin ardından hareketin liderliğini devralmıştır.

Hayatı boyunca Meşal, Filistin davasına hizmet etmeye adanmış olup, silahlı direniş ve siyasi mücadeleyi Filistin topraklarının kurtuluşu için temel unsurlar olarak görmüştür. Genç yaşta Müslüman Kardeşler'e katılmış ve 1987'de Hamas'ı kuranlar arasında yer almıştır. Birinci Filistin İntifadası’nın patlak vermesinin ardından hareket büyük bir ivme kazanmış ve Meşal, hareketin siyasi bürosunda kurulduğu andan itibaren yer almıştır.

1996 yılında Hamas'ın siyasi bürosunun başkanlığını devralan Meşal, Ahmed Yasin’in suikastından sonra hareketin fiili lideri olmuştur.

1997 yılında Ürdün’ün başkenti Amman’da, Mossad tarafından düzenlenen bir suikast girişimiyle zehirli madde enjekte edilerek öldürülmeye çalışılmıştır. Ancak Kral Hüseyin bin Talal’ın İsrail'e doğrudan müdahale ederek Meşal’in hayatını kurtaracak tedaviyi sağlamalarını talep etmesiyle suikast girişimi başarısız olmuştur.

1999 yılında Ürdün makamlarının Amman'daki Hamas ofisini kapatması ve Meşal'i kısa bir süre tutuklamasının ardından Katar'a yerleşmiştir. Daha sonra uzun bir süre Suriye'de yaşamış, ancak 2012'deki Suriye krizi sonrasında yeniden Katar’a dönmüştür.

Mahmud Zahar

Mahmud Zahar, Hamas Hareketi içinde en sert isimlerden biri olup, gözlemciler tarafından hareketin "şahinlerinden" biri olarak görülmektedir. İsrail ve Filistin Yönetimi tarafından defalarca suikast girişimleri ve tutuklamalara maruz kalmış, bu durum Zahar’ı İsrail'in sürekli ortadan kaldırmaya çalıştığı isimlerden biri yapmıştır.

10 Eylül 2003'te Zahar, Gazze'nin Remal Mahallesi'ndeki evinin bir İsrail F-16 uçağı tarafından hedef alındığı bir suikast girişimine maruz kalmıştır. Bu saldırıda, büyük oğlu Halid ve koruması şehit olmuş, eşi ve kızı yaralanmış, evi tamamen yıkılmıştır.

Kendisi hafif yaralanmış olsa da saldırıdan kurtulmuştur. Daha sonra, 2008 yılının Ocak ayında İsrail'in Gazze'ye düzenlediği bir hava saldırısında Zahar, İzzeddin Kassam Tugayları üyesi olan ikinci oğlu Hüsam'ı kaybetmiştir.

Zahar, tutuklanmalara da yabancı değildir; 1988 yılında İsrail tarafından tutuklanmış ve Hamas'ın kurulmasından altı ay sonra Lübnan'ın güneyindeki Marj al-Zuhur bölgesine sürgün edilmiştir. Ayrıca 1996'da Filistin Yönetimi tarafından tutuklanmış ve yoğun işkenceye maruz kalmıştır, bu da sağlık durumunun ciddi şekilde bozulmasına yol açmıştır.

2005 yılında Hamas'ın yasama seçimlerini kazanmasının ardından İsmail Heniyye'nin başbakanlığı devralmasıyla, Zahar dışişleri bakanı olarak görev yapmıştır. Şu anda, "Aksa Tufanı" operasyonundan bu yana Zahar’ın durumu belirsizliğini korumaktadır ve Hamas ya da İsrail’den durumuyla ilgili herhangi bir açıklama yapılmamıştır.

Muhammed Şabane

Muhammed Şabane, "Ebu Enes Şabane" olarak bilinen, İzzeddin Kassam Tugayları'nın önde gelen askeri liderlerinden biridir ve Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah Tugayı’nı yönetmektedir. Şabane, Hamas'ın askeri kabiliyetlerini geliştirmede önemli bir rol oynayan saldırı tünelleri ağının geliştirilmesiyle ilişkili ana isimlerden biridir.

2006 yılında sınır ötesi düzenlenen bir saldırıda Hamas güçlerinin Gilad Şalit’i esir almayı başardığı ve tünellerin kritik bir rol oynadığı bu operasyonda özel bir rol üstlenmiştir. 2014 Gazze Savaşı sırasında üç tugay komutanının öldürülmesinin ardından Refah Tugayı'nın liderliğini devralmıştır.

Şabane'nin geliştirilmesine katkıda bulunduğu ve Refah'tan İsrail topraklarına uzanan tünel ağı, İsrail için stratejik bir tehdit oluşturmuş, Hamas bu tünelleri ani saldırılar ve özel sızma operasyonları için kullanmıştır. Bu yetenekler, Şabane’yi İsrail'in acil olarak ortadan kaldırılması gereken liderler listesinde ön sıralara yerleştirmiştir.

Birçok suikast girişimine rağmen Şabane, Hamas’ın askeri operasyonlarında merkezi bir rol oynamaya devam etmekte ve hareketin güvenlik ve askeri tehditlerle başa çıkmasında güvenilen kilit isimlerden biri olarak öne çıkmaktadır.

Rawhi Mushtaha

Yahya Sinvar’a en yakın isimlerden biri olarak bilinir. Hamas hareketinin önde gelen liderlerinden biridir. 1980'lerin sonlarında Hamas'ın ilk güvenlik biriminin kurulmasında önemli bir rol oynamış. Filistinli işbirlikçileri takip etmek ve ortadan kaldırmakla sorumlu olmuştur. Mushtaha, hareketin güvenlik yeteneklerini artırmaya katkıda bulunmuş ve bu nedenle sürekli olarak İsrail’in suikast girişimlerinin hedefi olmuştur.

İsrail, onu 2011 yılında ünlü Gilad Shalit takası anlaşması çerçevesinde serbest bırakmış ve uzun yıllar boyunca İsrail hapishanelerinde geçirdiği süre sonrasında çeşitli hassas görevler üstlenmiştir. Hamas ile Mısır hükümeti arasında, özellikle Refah Sınır Kapısı ile ilgili güvenlik meseleleri konusunda güvenlik koordinasyonu konusunda önemli rol üstlendi.

Yeni Hamas lideri ne zaman belirlenecek?

Hamas’ın yeni liderinin ne zaman ve kim olacağı konusunda net bir bilgi bulunmamakla birlikte, Hamas'ın bu kritik dönemde iç dinamiklerine göre bir liderlik belirlemesi bekleniyor. Sinvar’ın yerine geçecek liderin, iç çekişmeleri de göz önünde bulundurarak bir denge kurması gerekecek. İsrail'in ve bölgedeki diğer aktörlerin bu gelişmeye nasıl tepki vereceği de merak konusu.