İsrail'in Sudan'daki gizli rolü ve savaşların perde arkası

• Al Jazeera analizi, İsrail'in Sudan'daki savaşlarda "gizli ve başat" bir rol oynadığını belirtiyor.
• Makale, İsrail'in 1955'ten bu yana Sudan'da iç çatışmaları körükleme ve ülkeyi bölme stratejisini izlediğini savunuyor.
• Yazar, David Ben-Gurion'un "küçük halkları bölme" ve Meir Amit'in "Arap milliyetçiliğini kuşatma" prensiplerine atıfta bulunuyor.

Uluslararası ilişkiler yazarı Dr. Yasir Yusuf İbrahim'in Al Jazeera’de kaleme aldığı bir makalede Sudan'da gözlemcileri şaşırtan sürekli savaşların temel nedenlerini ele alıyor.

Dr. İbrahim’e göre, İsrail’in Sudan’a yönelik ilgisi yalnızca taktik değil, köklü ideolojik ve jeopolitik saiklere dayanıyor.

Eski İsrail Başbakanı David Ben Gurion’un “düşmanların zayıf noktalarını tespit ederek bu noktaları çözümsüz sorunlara dönüştürme” stratejisi, İsrail’in Arap ülkeleriyle ilişkilerinde temel bir yaklaşım olmuştu. Sudan da bu stratejinin önemli hedeflerinden biri haline geldi.

Güney’in ayrılığında İsrail’in rolü

Yazar, Güney Sudan’ın kuzeyden ayrılmasında İsrail’in oynadığı rolü kapsamlı belgelerle ortaya koyuyor. Mossad’a bağlı ajanların Güney Sudan’daki isyancı grupları eğittiğini, silah desteği sağladığını, hatta bazı şehirlerin ele geçirilmesine doğrudan katkı sunduğunu aktarıyor.

Bu destekle birlikte, Güney’deki etnik grupların "ayrı kimlik" bilinci de beslenerek ayrılıkçı hareketler hızlandırıldı.

Dr. İbrahim, Sudan’ın İsrail açısından iki temel nedenle önemli olduğunu belirtiyor:

• Mısır’ı güneyden baskılamak,
• Sudan’ın güçlü ve birleşik bir devlet haline gelmesini engellemek.

Bu doğrultuda, Darfur krizi gibi insani trajedilerin uluslararasılaştırılmasında İsrail bağlantılı kuruluşların etkin rol oynadığına dikkat çekiyor.

Özellikle “Save Darfur” kampanyasının arkasında 180’den fazla Yahudi kuruluşun olduğunu ve bu girişimin Sudan’ı Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taşıyan süreci tetiklediğini belirtiyor.

Devam eden savaşta İsrail’in rolü

Yazar, 2023’te başlayan Sudan iç savaşında da İsrail’in "sessiz ama derin" etkisine dikkat çekiyor. Normalleşme süreci sonrası İsrail’in Sudan’da özellikle askeri sanayi hakkında bilgi toplamaya çalıştığına işaret eden Dr. İbrahim, savaşın başlaması sonrası ise İsrail’in tarafsız arabulucu gibi davrandığını ancak gerçekte Rapid Support Forces (RSF) lideri Muhammed Hamdan Dagalo (Hamidti) ile doğrudan temas halinde olduğunu ifade ediyor.

İsrail’le Hamidti arasında 2021’de doğrudan görüşmeler yapıldığını ve bu ilişkilerin savaş sırasında da devam ettiğini belirten yazar, bu ittifakın Libya’da İslamcı unsurlara karşı mücadelede de kendini gösterdiğini dile getiriyor.

“Sudan hedeflenen zayıflıkta”

Eski İsrail İç Güvenlik Bakanı Avi Dichter’in “zayıf ve bölünmüş bir Sudan, güçlü bir Sudan’dan iyidir” şeklindeki sözlerini hatırlatan Dr. Yaser Yusuf, bu vizyonun hâlâ İsrail’in stratejik hesaplarını yönlendirdiğini öne sürüyor.

Ayrıca, son dönemde İsrail medyasının Sudan ordusunu İran’la ilişkilendirerek "Afrika’nın Hamas’ı" şeklinde tanımlamasının, çatışmanın bölgesel dengelere nasıl yansıdığını da gösterdiğini savunuyor.

Sudan’ın dış politikası

Yazara göre, Sudan yönetiminin bu tehditlere karşı daha sağlam dış ilişkiler kurması ve iç cephenin birliğini sağlamlaştırması hayati önem taşıyor.

Hem dış müdahalelerin etkisini kırmak hem de İsrail’in "uzun süreli iç çatışmalarla zayıflatma" stratejisini boşa çıkarmak için ulusal birlik ve bölgesel dayanışma kaçınılmaz görünüyor.