İran ABD'nin nükleer anlaşma teklifini reddecek

• Reuters'a konuşan üst düzey bir İranlı diplomata göre, İran, ABD'nin nükleer anlaşma önerisine olumsuz yanıt vermeye hazırlanıyor.
• ABD'nin yeni nükleer anlaşma teklifi, Cumartesi günü Umman Dışişleri Bakanı aracılığıyla Tahran'a sunulmuştu.
• İran'ın, uranyum zenginleştirmeyi tamamen bırakma ve mevcut yüksek zenginleştirilmiş uranyum stokunu yurt dışına gönderme taleplerini reddettiği belirtiliyor.

Reuters haber ajansına konuşan İran müzakere ekibine yakın üst düzey bir diplomat, İran'ın ABD'nin on yıllardır süren nükleer anlaşmazlığına son verme önerisini reddetmeye hazırlandığını ve bunu "başlangıç noktası bile olamayacak" bir teklif olarak gördüğünü belirtti.

Diplomat, önerinin Tahran'ın çıkarlarını karşılamadığını veya Washington'ın uranyum zenginleştirme konusundaki tutumunu yumuşatmadığını ifade etti.

Diplomat, Reuters'a yaptığı açıklamada, "İran, ABD teklifini reddedecek şekilde olumsuz bir yanıt taslağı hazırlıyor" dedi.

Yeni teklif Umman aracılığıyla geldi

Yeni nükleer anlaşma teklifi, Cumartesi günü Tahran'ı kısa bir süre ziyaret eden ve Tahran ile Washington arasındaki görüşmelerde arabuluculuk yapan Umman Dışişleri Bakanı Sayyid Bedr Albusaidi tarafından İran'a sunulmuştu.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ve ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu elçisi Steve Witkoff arasında yapılan 5 tur görüşmenin ardından hala birçok engel bulunuyor.

Karşıt talepler

Engeller arasında İran'ın, uranyum zenginleştirmeyi tamamen bırakma ve mevcut yüksek zenginleştirilmiş uranyum stokunu yurt dışına gönderme taleplerini reddetmesi yer alıyor.

Tahran, nükleer teknolojiyi barışçıl amaçlarla kullanmak istediğini belirtiyor ve Batılı güçlerin nükleer silah geliştirme suçlamalarını uzun süredir reddediyor.

Kimliğinin açıklanmasını istemeyen diplomat, "Bu teklifte, ABD'nin İran topraklarında zenginleştirme konusundaki tutumu değişmedi ve yaptırımların kaldırılmasına ilişkin net bir açıklama yok" dedi. Arakçi, Tahran'ın teklife resmi olarak yakında yanıt vereceğini söyledi. ABD Dışişleri Bakanlığı ise yorum yapmaktan kaçındı.

Yaptırımlar ve güvence talepleri

Tahran, petrol tabanlı ekonomisini olumsuz etkileyen tüm ABD yaptırımlarının derhal kaldırılmasını talep ediyor. Ancak ABD, nükleerle ilgili yaptırımların aşamalı olarak kaldırılması gerektiğini savunuyor.

Merkez Bankası ve Ulusal Petrol Şirketi de dahil olmak üzere İran ekonomisi için hayati önem taşıyan düzinelerce kurum, Washington'a göre "terörü veya silahların yayılmasını desteklediği" gerekçesiyle 2018'den bu yana karalistede yer alıyor.

Trump'ın Ocak ayında Beyaz Saray'a dönmesinden bu yana Tahran'a karşı "azami baskı" kampanyasını yeniden canlandırması, yaptırımları sıkılaştırması ve bir anlaşma olmazsa İran'ı bombalama tehdidinde bulunmasıyla gerilim artıyor.

Trump, 2018'de Tahran'ın altı büyük güçle yaptığı 2015 nükleer anlaşmasından çekilmiş ve İran ekonomisini felç eden yaptırımları yeniden uygulamıştı. İran ise anlaşmanın sınırlarının çok ötesinde zenginleştirmeyi artırarak karşılık vermişti.

İran, zenginleştirme konusunda bazı sınırlamaları kabul etmeye hazır olduğunu ancak Washington'ın gelecekteki bir nükleer anlaşmadan geri çekilmeyeceğine dair sağlam güvenceler istediğini belirtiyor.

İki İranlı yetkili, geçen hafta Reuters'a, ABD'nin dondurulmuş İran fonlarını serbest bırakması ve Tahran'ın sivil kullanım için uranyum zenginleştirme hakkını tanıması halinde, daha geniş bir nükleer anlaşmaya yol açabilecek "siyasi bir anlaşma" kapsamında uranyum zenginleştirmeyi durdurabileceğini söylemişti.

Bölgesel gerilimler ve nükleer tehlike

Nükleer programını varoluşsal bir tehdit olarak gören İran'ın baş düşmanı İsrail, Tahran'ın nükleer silah edinmesini engellemek için İran’ın nükleer tesislerini bombalamakla defalarca tehdit etti. Arakçi, Kahire'de Mısırlı mevkidaşıyla düzenlediği ortak basın toplantısında, "İsrail'in böyle bir hata yapacağını sanmıyorum" demişti.