Reuters: İran'ın nükleer programında net bir B planı yok

• Reuters, İran yönetiminin nükleer program anlaşmazlığı çözülemezse net bir B planına sahip olmadığını bildirdi.
• İran dini lideri Ali Hamaney, ABD'nin uranyum zenginleştirmeyi durdurma taleplerini "aşırı ve aşağılayıcı" buldu.
• Batılı diplomatlar, bir anlaşmaya varılamazsa Ağustos ayına kadar İran'a yaptırımları yeniden uygulayabilecekleri konusunda uyarıyor.

Reuters’ın üç kaynağa dayandırdığı bilgilere göre, İran yönetimi, Tahran'ın on yıllardır süren nükleer program anlaşmazlığını çözmeye yönelik çabaların başarısız olması durumunda uygulayacak net bir B planına sahip değil. Bu durum, Tahran ve Washington arasındaki uranyum zenginleştirme konusundaki artan gerilimler nedeniyle müzakerelerin sekteye uğradığı bir zamanda ortaya çıktı. Üst düzey bir İranlı yetkili Reuters'a yaptığı açıklamada, Tahran'ın gerilimi tırmandırmaktan kaçınacağını ancak kendini savunmaya hazır olacağını belirtti.

Potansiyel alternatifler ve zayıf noktalar

İranlı kaynaklar, müzakerelerin başarısız olması durumunda Tahran'ın "B planı" olarak Çin ve Rusya'ya yönelebileceğini belirtiyor. Ancak Reuters'a göre, Pekin ile Washington arasındaki ticaret savaşı ve Moskova'nın Ukrayna'daki savaşıyla meşgul olması nedeniyle Tahran'ın bu planı zayıf görünüyor.

Üst düzey bir İranlı yetkili, Tahran'ın B planının, müzakereler başlamadan önce benimsenen stratejiyi sürdürmek olduğunu açıkladı. Bu stratejinin, gerilimi tırmandırmaktan kaçınmayı ve aynı zamanda kendini savunmaya hazır kalmayı içerdiğini belirtti. Ayrıca bu stratejinin Rusya ve Çin gibi müttefiklerle ilişkileri güçlendirmeyi de kapsadığını ifade etti.

Hamaney'den sert çıkış

İran'ın dini lideri Ali Hamaney, Salı günü yaptığı açıklamada, ABD'nin Tahran'ın uranyum zenginleştirmeyi bırakması yönündeki taleplerini "aşırı ve aşağılayıcı" olarak nitelendirerek, nükleer müzakerelerin bir anlaşmayla sonuçlanıp sonuçlanmayacağı konusunda şüphelerini dile getirdi.

Müzakerelerdeki engeller ve güven eksikliği

Nükleer programı frenleme karşılığında yaptırımların hafifletilmesini amaçlayan dört tur müzakerenin ardından hala birçok engel bulunuyor. Reuters'ın İranlı yetkililere ve Avrupalı bir diplomata dayandırdığı bilgilere göre, Tahran yüksek zenginleştirilmiş uranyum stoklarını yurt dışına transfer etmeyi veya balistik füze programını tartışmayı reddediyor.

Her iki taraf arasındaki güven eksikliği ve ABD Başkanı Donald Trump'ın 2015 anlaşmasından çekilme kararı, İran'ın gelecekteki bir anlaşmadan Washington'ın geri çekilmeyeceğine dair güvenceler elde etmesinin önemini artırdı. Zenginleştirme konusundaki anlaşmazlıklar azalsa bile, yaptırımların kaldırılması hala riskler taşıyor. ABD, nükleer programla ilgili yaptırımların kademeli olarak kaldırılmasını tercih ederken, Tahran tüm kısıtlamaların derhal kaldırılmasını talep ediyor.

2018'den bu yana, aralarında Merkez Bankası ve Ulusal Petrol Şirketi'nin de bulunduğu onlarca İranlı ekonomik kurum yaptırımlara maruz kaldı. Kaynaklar Reuters'a, Trump'ın Şubat ayından bu yana Tahran'a karşı "azami baskı" kampanyasını hızla yeniden başlatması ve yaptırımları sıkılaştırması nedeniyle İran liderliğinin içeride ekonomik kaosu önlemek için yeni bir anlaşmadan başka "daha iyi bir seçeneği" olmadığını söyledi. Üst düzey bir İranlı yetkili Reuters'a yaptığı açıklamada, yaptırımlar kaldırılmadan ve petrol satışları ithalatçılara ulaşmadan İran ekonomisinin düzelmeyeceğini belirtti.

Uluslararası yaptırım tehdidi

Reuters, diplomatlara ve bir belgeye dayandırarak, Almanya, Fransa ve İngiltere’nin, Ağustos ayına kadar ABD ile bir anlaşmaya varılamaması halinde İran'a karşı yaptırımları yeniden uygulayacak bir mekanizmayı devreye sokacağını bildirdi.