Türkiye'de 2023'te göreli yoksulluk oranı açıklandı

Türkiye'de 2023'te eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre yoksulluk oranı 0,9 puan azalarak yüzde 13,5 olarak belirlendi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin "Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri"ni düzelterek yeniden yayımladı. TÜİK'ten yapılan açıklamada, hane halkı gelirinin bileşeni olan izafi kiranın eksik hesaplanması dolayısıyla gelir dağılımı ve yoksulluk oranlarıyla ilişkili bazı göstergelerde sapmalar meydana geldiği, bu nedenle düzeltilmiş bülten ve tabloların yeniden yayımlandığı belirtildi.

Yoksulluk oranı yüzde 13,5

Buna göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2023'te 0,9 puan azalarak yüzde 13,5 oldu. Medyan gelirin yüzde 60'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,3 puan azalarak yüzde 21,3 olarak tespit edildi.

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40'ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,6 puanlık azalış ile yüzde 7 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin yüzde 70'i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre hesaplanan yoksulluk oranı ise bir önceki yıla göre 0,3 puanlık azalışla yüzde 29 oldu.

Hane halkı tipine göre eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hane halklarında yoksulluk oranı, bir önceki yıla göre 4 puan azalarak yüzde 7,7'ye, tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 0,2 puan azalarak yüzde 7,3'e geriledi.

En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı 2,6 puan azalarak yüzde 17'ye, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,6 puan azalarak yüzde 13,3'e düştü.

7 koşul esas alındı

Maddi ve sosyal yoksunluk oranı hesabında hane düzeyinde otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumu değişkenleri sorgulandı.

Bu oran için fert düzeyinde toplanan değişkenler ise eskimiş giysilerin yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir kez tanıdıkları ile toplanabilme, ücretli boş zaman faaliyetlerine katılabilme, kendini iyi hissetmek için bir miktar para harcayabilme ve kişisel amaçlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlendi.

Söz konusu maddelerden 13'ünün en az 7'sini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve sosyal yoksunluk oranı, 2022 yılında yüzde 16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak yüzde 14,4 oldu.

Sürekli yoksulluk oranı yüzde 13

Dört yıllık panel veri kullanılarak hesaplanan sürekli yoksulluk oranı, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60'ına göre son yılda ve aynı zamanda önceki üç yıldan en az ikisinde de yoksul olan fertleri kapsıyor.

Bu çerçevede, 2023 yılı anket sonuçlarına göre sürekli yoksulluk oranı bir önceki yıla göre 1 puan azalarak yüzde 13 olarak hesaplandı.

Göreli yoksulluk oranı en düşük bölge "Gaziantep, Adıyaman, Kilis"

Ülkede yaşanan deprem nedeniyle 2023'te TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsıyor.

İBBS 2. Düzey bölgelerinin her biri için eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50'sine göre hesaplanan yoksulluk sınırına göre, gelire dayalı göreli yoksulluk oranı en yüksek bölgeler yüzde 16,6 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) ve TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop), yüzde 13,9 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) oldu.

Göreli yoksulluk oranı en düşük bölgeler ise yüzde 3,1 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 6,7 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) olarak belirlendi.

Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan fertlerin oranı yüzde 30,7

Göreli yoksulluk, maddi ve sosyal yoksunluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden yoksun olma durumu olarak açıklanan yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olan fertlerin oranı yüzde 30,7 oldu.

Bu oran yaş gruplarına göre incelendiğinde, 0-17 yaş grubunda yüzde 40,1, 18-64 yaş grubunda yüzde 28, 65 yaş ve üstü yaş grubunda ise yüzde 23,1 olarak tahmin edildi.

Kendilerine ait bir konutta yaşayanların oranı yüzde 56,2 oldu

Oturulan konuta sahip olanların oranı bir önceki yıla göre 0,5 puan azalarak 2023'te yüzde 56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 27,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 olarak belirlendi.

Konutun izolasyonundan dolayı ısınamama en çok karşılaşılan konut ve çevre problemi olarak belirlendi. Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 32,6'sı konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşarken, yüzde 32'si sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri gibi problemlerle, yüzde 19,8'i trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlarla karşılaştı.

Taksit ödemeleri veya borçları olanların oranı yüzde 58

Bir önceki yıla göre konut alımı ve konut masrafları dışında borç veya taksit ödemesi olanların oranı 1,4 puan azalarak yüzde 58'e geriledi. Nüfusun yüzde 5,7'sine bu ödemeler yük getirmezken, yüzde 14,9'una çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak yüzde 17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 8,8 puan artarak yüzde 66,5'e yükseldi. Konut masraflarının yük getirmediğini belirten hanelerin oranı bir önceki yıla göre 9,2 puan azalışla yüzde 15,9 hesaplandı.

Hanelerin yüzde 58,8'i evden uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,2'si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 31,8'i beklenmedik harcamaları, yüzde 19,5'i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 64,2'si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.