Türkiye’nin F-35 alımındaki en büyük engel CAATSA değil

Mesele görünenden daha köklü

ABD merkezli Ekathimerini sitesinde yayımlanan analiz, Türkiye’nin Rus yapımı S-400 hava savunma sistemine sahip olması nedeniyle, Kongre’nin 2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) kapsamında F-35 programından dışlanmasının, yalnızca CAATSA yaptırımlarıyla açıklanamayacak kadar köklü bir mesele olduğunu gözler önüne seriyor.

Trump’ın gücü yetmiyor

Analize göre, Başkan Donald Trump her ne kadar CAATSA yaptırımlarını kaldırmak ve silah satışlarını canlandırmak istese de, yürürlükteki NDAA hükümleri Başkan’ın F-35 teslimatlarını tek taraflı olarak serbest bırakmasına izin vermiyor.

NDAA’nın 1245. Maddesi, Türkiye’nin S-400’lere sahip olduğu sürece F-35 teslimatını, entelektüel mülkiyet paylaşımını ve teknik desteği kesin bir dille yasaklıyor.

Kongre değiştirebilir

Bir ABD hukuk yetkilisinin aktardığına göre, “Bu yasal engelin kaldırılması ya Türkiye’nin S-400 sistemlerini tamamen elden çıkarmasıyla, ya da Kongre’nin ilgili yasayı yeni bir düzenlemeyle değiştirmesiyle mümkün olabilir. Aksi takdirde, ABD Savunma Bakanlığı hiçbir şekilde F-35 teslimatı yapamaz,” ifadelerine yer veriliyor.

Bununla birlikte, ABD yönetiminin, Türkiye’nin S-400 sistemlerini kullanılmaz hale getirmesi ya da üçüncü bir tarafın kontrolüne bırakması gibi “hukuki manevralarla” bu yasağı aşmayı değerlendirdiği belirtiliyor.

Örneğin sistemlerin İncirlik Üssü’nde depolanması veya ABD kontrolüne verilmesi gibi senaryoların değerlendirildiği ifade ediliyor.

2019’da Senatörler Lankford, Shaheen, Tillis ve Van Hollen tarafından sunulan yasa maddesi, sadece F-35 teslimatını değil, bu sistemlerin Türkiye’de depolanması, bakım ve lojistik desteği için altyapı inşasını da yasaklıyor.

Tek istisna ise, ABD Savunma ve Dışişleri Bakanları’nın, Türkiye’nin artık S-400’e sahip olmadığına ve yeniden edinmeyeceğine dair resmi ve güvenilir bir belgeyle Kongre’yi ikna etmesi halinde mümkün olabiliyor.