Haluk Bayraktar: Bayraktar KIZILELMA'nın motoru dört yıla yerli olur
Baykar Genel Müdürü Haluk Bayraktar, Capital dergisine verdiği röportajda, şirketin üzerinde çalıştığı en önemli proje olan Bayraktar Kızılelma İnsansız Savaş Uçağı'na 1 milyar dolar kaynak ayırdıklarını açıkladı.
Bayraktar, bu projenin seri üretimine gelecek yıl geçileceğini ve Türkiye'nin dört yıl içinde kendi motorunu üreterek dünyanın en gelişmiş insansız savaş uçağını yapacağını belirtti.
Baykar, 34 ülkeye SİHA ihraç ederek dünya genelinde en büyük ihracatçı konumunda. Bayraktar TB2'yi 33 ülkeye, Akıncı'yı ise 9 ülkeye ihraç ediyorlar.
Sektör, Baykar ile birlikte hızla büyüdü. 2002 yılında sektörün cirosu 1 milyar dolar iken, 2023 yılında bu rakam 12 milyar dolara ulaştı. Baykar, 1 milyar 770 milyon dolarlık ihracatı ile Türk savunma ve havacılık ihracatının yüzde 32'sini elinde tutuyor. Son 3 yıldır Baykar açık ara sektörünün ihracat lideri.
Şirket, ihracat gelirlerinin büyük kısmını Bayraktar TB2 ile sağlıyor. Ayrıca, Baykar’ın SİHA’ları düşük ömür devri maliyeti ile dikkat çekiyor. 2023 yılında yaklaşık 1,8 milyar dolar ihracat ve 2 milyar dolar ciro elde eden Baykar, cirosunun yüzde 90'ından fazlasını ihracattan sağlıyor.
"En yakın rakibimiz 860 milyon dolar ihracat yaparken biz 1 milyar 770 milyon dolarla Türk savunma ve havacılık ihracatının yüzde 32'sini elimizde tutuyoruz. Bu rakama da büyük oranda tek bir ürünle, Bayraktar TB2'yle ulaştık."
Baykar, ihracat pazarlarını genişletmeye devam ediyor. Pasifik ve Latin Amerika ülkelerinden yeni talepler alırken, NATO ülkelerine daha fazla odaklanmak istiyor. Şirket, NATO ve AB üyesi Polonya ile 300 milyon dolarlık bir anlaşma imzaladı ve 24 SİHA teslim etti.
Baykar, Suudi Arabistan'a 3 milyar doları aşan bir sipariş alarak Cumhuriyet tarihinin en büyük savunma ve havacılık ihracatını gerçekleştirdi. Şirketin anahtar başarı faktörleri arasında güvenilir, yüksek performanslı ve otonom ürün üretimi bulunuyor.
Az bir bölümü ise Akıncı'dan elde ettiğimiz gelir oldu. Baykar şu an 3 ürünüyle 3 yıldır ihracat birincisi ve sektörün ihracatının neredeyse 3'te 1'ini tek başına gerçekleştiriyor. Burada güvenilir, yüksek performanslı, otonom ürün üretmek anahtar nokta. Bunun yanında sektörümüzde ömür devir maliyeti olarak adlandırılan ve her ürünün ömrü boyunca ortaya çıkan maliyeti gösteren bir kalem var. Baykar'ın SİHA’larında ömür devir maliyeti de oldukça etkin. Ürünümüz, savaş ortamlarında, ülkelerin bağımsız- lığını koruması gibi hayati konularda kendini çoktan ispatladı.
KIZILELMA'da son durum
Kızılelma projesinde büyük ilerleme kaydedilirken, Türkiye’nin ilk insansız savaş uçağı olacak bu proje kendi imkanlarıyla finanse ediliyor.
Sadece bizim için değil tüm dünya için yeni bir alandan bahsediyoruz. Ülkemizin ilk insansız savaş uçağı olacak. Projeyi kendi imkanlarımızla fonluyoruz, geliştiriyoruz. Bayraktar Kızılelma İnsansız Savaş Uçağı projemizde seri üretim aşamasına geldik.
Üretimde büyük artış sağlayan Baykar, şu anda yılda 250 adet Bayraktar TB2 ve 50 adet Bayraktar Akıncı SİHA üretiyor.
Şu an yılda 250 adet Bayraktar TB2 üretiyoruz. Üretime ilk başladığımızda bu sayı yılda 10 adetti. Yılda 50 adet Bayraktar Akıncı SİHA üretiyoruz, geçen yıl bu sayı 12'ydi. Üretimimizi artırmak için sürekli yatırım yapıyoruz. Baykar, gelirlerinin yüzde 15'ini Ar-Ge'ye harcıyor.
Şirket, gelirlerinin yüzde 15'ini Ar-Ge'ye harcıyor ve 2023'te Ar-Ge için 250 milyon dolar ayırdı.
Çalışan sayımız 4 bin 500'e ulaştı. Her yıl istihdam sayımızı ortalama yüzde 50 artırıyorduk. 4 bin 500 kişinin yarısı mühendislerden oluşuyor. 2 bin 500'e yakın da teknisyenimiz var. Dünyayla yarışabilmek için devamlı yatırım yapmamız, yeni ürün ve teknoloji geliştirmemiz gerekiyor. Şu anda en fazla yapay zekaya yatırım yapıyoruz.
Baykar, yapay zeka ve uçak gemilerine iniş yapabilen platformlara büyük yatırımlar yapıyor. Kızılelma’nın üçüncü prototipi üretim aşamasında ve Teknofest'te milyonlarca kişinin önünde uçuruldu. Baykar, sektörün geleceğini insanlı ve insansız sistemlerin birlikte çalışacağı bir yapıda görüyor.
Bu tablo aslında sektörün geleceğini de gösteriyor. Yani gelecekte insanlı ve insansız sistemler beraber görev yapacak.
Yerli motorlar
Şirket, yerlileşme oranını artırarak Bayraktar TB2 için BM100 isimli yerli bir motor geliştirdi ve Bayraktar TB3'ün motorunu TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) yaptı.
Bu yıl 20 adetlik bir üretim hedefimiz var. Daha sonra seri üretim planlıyoruz. Bayraktar TB2 yılda 250 bin saat uçuyor. Bu da yılda 200 tane yedek motor gereksinimi demek. Savunma sanayinde genel olarak yerlileşme oranı giderek artıyor.
Gelecek beş yılda uçak motorları için 300 milyon dolar yatırım yapmayı planlayan Baykar, dört yıl içinde Bayraktar Kızılelma'nın motorunu yerli hale getirmeyi hedefliyor.
Bayraktar Akıncı ve Bayraktar Kızılelma'da türbin motoru kullanılıyor. Baykar olarak geçen yıl bu alana da yatırım yapma karar verdik. Şu an çok büyük bir yatırım hazırlığı içerisindeyiz. Baykar olarak önümüzdeki 5 yılda bu uçaklarımızın motorunu üretmek için 300 milyon dolar yatırım yapacağız.
Haluk Bayraktar, Baykar’ın savunma sanayindeki başarısını, şirketin yenilikçi ve ileri teknolojiye odaklanmasına bağladı. Bayraktar, savunma sanayinde yerlileşme oranının giderek arttığını ve Baykar'ın bu alanda öncü olduğunu vurguladı.
Dört yıl içinde Bayraktar Kızılelma'nın motoru yerli olur. Genel olarak Bayraktar Kızılelma projesinin geliştirilmesine 1 milyar dolarlık kaynak harcadık. Dünyayla rekabet edeceksen yatırım yapmak zorundasın. Geçenlerde New York'taydım, Elon Musk'la tanışma fırsatı buldum. Ona TOGG'da bana sıra gelmediği için alamadığımı onun yerine hemen alabileceğim Tesla'yı aldığımı söyledim. Musk da Türk şirketlerini övdü. Tesla'nın bir sürü parçasını Türkiye'deki şirketlere yaptırdığını anlattı.
Son olarak, Baykar’ın dünya genelinde artan konvansiyonel savaşlar ve terörizmle mücadelede önemli bir rol üstlendiğini belirten Bayraktar, Azerbaycan’ın Tek Vatan Harekatı'nda Bayraktar TB2'nin büyük bir başarı sağladığını ve Mali’nin terörle mücadelesinde stratejik bir silah olduğunu söyledi.
Haluk Bayraktar, Baykar’ın sürekli yatırım yaparak, yeni ürün ve teknoloji geliştirerek dünya ile rekabet edebileceğini ve bu alandaki liderliğini sürdüreceğini ifade etti.
Vergi şampiyonu, teşvik almadan büyüyor
Haluk Bayraktar, kuruluşlarından bu yana devletten hiçbir nakit hibe desteği almadıklarını ve banka kredisi bile kullanmadıklarını belirtiyor.
Tüm projelerin finansmanını yüzde 100 öz kaynaklarıyla karşılayan şirket, ihracattan elde ettiği gelirleri yeni projelere yatırarak büyüdüğünü belirtti.
Savunma Sanayii Başkanlığı'nın daha önce açıkladığı gibi, Türkiye'nin savunma ve güvenlik harcamaları içinde Baykar'a yapılan ödemelerin payı yüzde 1'in altında kalıyor. Türkiye'ye ait savunma harcamalarının yüzde 70'i devlet şirketlerine yapılıyor.
Baykar, bugüne kadar yaptığı yatırımlarda hiçbir zaman nakdi teşvik kullanmadı. Yatırım kredileri için faiz veya kar payı desteği, nitelikli personel, enerji, hibe desteği gibi hiçbir nakdi unsuru talep etmedi ve kendilerine sunulmadığını vurguladı. Ayrıca, destek kararında sunulan yatırım yeri tahsisi ve SGK prim destekleri de Baykar tarafından kullanılmadı.
Devletten Baykar'a aktarıldığı iddia edilen 600 milyon TL'lik teşvikin aslında şirketin yapacağı yatırıma karşılık tüm yatırımcı şirketlere tanınan vergi indirim hakkı olduğu açıklandı.
Baykar, sadece geçen yıl 6,4 milyar TL vergi ödediklerini ve şimdiye kadar söz konusu 600 milyon TL'nin çok üstünde yatırım yaptıklarını ifade etti. Şirket, 4 bin 500 kişiyi istihdam ediyor ve bunların büyük çoğunluğunun genç mühendislerden oluştuğunu belirtiyor. Dünyanın sayılı yüksek teknoloji şirketlerinden biri olduklarını vurguluyor.
2023 yılında Baykar, ülkeye vergi ve bağış yoluyla toplamda 12,2 milyar TL doğrudan katkı sağladı. 2023'te 6,4 milyar TL ile Türkiye'nin en yüksek vergi ödeyen şirketlerinden biri oldu.
Ayrıca, şirket ortakları Selçuk Bayraktar ve Haluk Bayraktar, 2021 ve 2022 yıllarında vergi rekortmeni olduklarını belirtti. 2023 yılında ise 2022 yılı için 800 milyon TL gelir vergisi ödediler.
Son üç yıldır açık ara vergi birincisi olduklarını ve Selçuk Bayraktar'ın birinci, Haluk Bayraktar'ın ise ikinci sırada yer aldığını ifade ettiler.
BAYKAR'ın neferleri
Baykar, çalışanlarının yeteneklerine odaklanarak kim olduklarına, nereden geldiklerine ya da siyasi görüşlerine bakmaksızın personel istihdam ediyor.
Balyoz davasında yargılanıp beş yıl hapis yatan ve 28 Şubat'ta yargılanan askerlerin de dahil olduğu geniş bir asker çalışan kadrosuna sahip.
Çalışanlarımızın yeteneklerine bakıyoruz, kim olduklarına, nereden geldiklerine ya da hangi siyasi görüşe mensup olduklarına değil. Bizde Balyoz dan yargılanmış ve 5 yıl hapiste yatmış asker çalışıyor. Üst düzey yöneticilerimizden biri 28 Şubat'tan yargılanmış bir asker bir sürü başka asker çalışanımız var. Askerin milli olanı bizi sever.
Her yıl yaklaşık 15 bin kişi staj için Baykar’a başvurmakta ve bu sayı Türkiye'deki en yüksek staj başvuru oranını temsil ediyor. Baykar, geniş kapsamlı staj programı ile her yıl yaklaşık 1.500 stajyer kabul etmekte ve bu stajyerlerden 300-400'ünü istihdam ediyor.
Teknofest'te yarışan takımlardan da birçok başvuru alan Baykar, 4.500 çalışanının yarısını mühendis, yarısını teknisyen olarak istihdam etmektedir. Şirket, kadın çalışan oranını yüzde 13'e çıkarmış ve bu kadın çalışanların büyük kısmı mühendislerden oluşmaktadır. Savunma sanayiindeki düşük kadın istihdam oranına rağmen, Baykar 600'ün üzerinde kadın çalışana sahip.
Baykar'ın tek odağı insansız hava araçları (İHA) üretimi ve bu alanda dünya lideri olmayı hedefliyor.
Spesifik bir ürüne ve teknolojiye odaklanmanın önemine inanan şirket, İHA ekosisteminde gereken her alana yatırım yapmaktadır. Motor, kamera teknolojisi, haberleşme teknolojisi gibi alanlara yatırım yapan Baykar, yapay zeka konusunda da ayrı bir şirkete sahip.
Bu şirketler, İHA ekosistemini desteklemek amacıyla kuruluyor. Ayrıca, Baykar'ın yatırımlarını yönetmek için bir inşaat şirketi de bulunuyor.
Baykar'ın yaş ortalaması 29 biliyor musunuz? 4 bin 500 kişinin yaş ortalaması 29 ve bu insanlar insansız savaş uçağı yapıyor. Baykar hiçbir zaman şu kadar para kazanacağım diye bir hedef koymaz. Para kazanmaya değil teknolojide en iyi olmaya odaklıyız. Satış doğal olarak gelir. Hedefimiz Bayraktar Kızılelma'yı tamamlamak. Önümüzdeki yıl Bayraktar Kızılelma'da seri üretime geçmeyi hedefliyoruz. Bayraktar TB3'ü bu yıl seri üreteceğiz. Bunun haricinde Selçuk Bey'in kurduğu Fergani adlı uzay alanında girişimimiz var. Artık uzaya da hakim olmak için çalışacağız.
KIZILELMA'da üretim hedefleri
2024 yılında en az 12 adet Bayraktar Kızılelma üretmeyi planladıklarını belirten Bayraktar, 2025'te bu sayıyı artırarak devam edeceklerini ve 2026'da en az 48 adede ulaşacaklarını ifade etti. Bu artışın katlanarak devam edeceğini vurguladı.
Bu yıl 20 adet Bayraktar TB3 üretileceğini, 2025'te ise bu sayının en az 50'ye çıkacağını belirten Bayraktar, Bayraktar Akıncı'nın motorunun kritik olduğunu ve bu alana yatırım yaparak gerekli yetkinliği kazanmanın önemine dikkat çekti.
Dört yıl içinde Türkiye'de motor üretileceğini iddia eden Bayraktar, Bayraktar TB2 ve TB3'ün motorlarını zaten ürettiklerini, Akıncı'nın motorunun iki yıl, Kızılelma'nın motorunun ise dört yıl sonra Türkiye'de üretileceğini söyledi.
Bu yıl 20 tane Bayraktar TB3 üreteceğiz. 2025'te en az 50'ye çıkacağız. Bayraktar Akıncı'da motor gerçekten kritik. Çünkü o türbin motoru. O alana da yatırım yapıp kabiliyet kazanmamız lazım. İddia ediyorum 4 yıl içinde Türkiye'de motor yapılacak.
Bayraktar, bu yatırımların sonucunda dört yıl içinde dünyanın en gelişmiş insansız savaş uçağını üreten ülke haline geleceklerini belirtti. Türkiye'nin SİHA üretiminde dünya birincisi olduğunu vurgulayan Bayraktar, hedeflerine doğru emin adımlarla ilerlediklerini ve bunu binlerce mühendis ve teknisyenle gerçekleştirdiklerini ifade etti.