Hawthorne etkisi: İzlendiğimiz zaman değişiyor muyuz?
Bir iş yaparken sürekli izlenseydiniz, nasıl tepki verirdiniz? Denetleniyor olmak üzerinizde gerginlik ve baskı yaratacağı için bu durum iş performansınızı nasıl etkilerdi?
Hawthorne etkisi insanların, birileri tarafından gözlendiğini bildiğinde davranışlarında değişiklik yaptığı bir tür tepkidir.
1927 ve 1932 yılları arasında, Elton Mayo, Fritz J. Roethlisberger ve William J. Dickson adlı endüstri psikologları bu konuda çalışmalar yaptı. Yapılan çalışmanın amacı, çalışma ortamının aydınlatılması, molaların zamanlanması ve çalışma saatlerinin uzunluğu gibi farklı etkenlerin işçi üzerinde nasıl etkisi olduğunu gözlemlemekti.
Deney koşullarında yapılan değişikliklerin, aydınlatmanın mum ışığı seviyelerine düşürülmesi bile üretkenlikte artışa sebep oldu. Çalışmada, çalışanların üretkenliği değişiklikler nedeniyle artmış gibi göründü ancak deney bittikten sonra bu üretkenlik azaldı.
Araştırmacılar bunun sebebinin, aydınlatma ya da mola araları uzunluğundan değil, çalışanların performanslarında meydana gelen bu artışın asıl sebebinin gözlemlendiklerini bildikleri için olduğu sonucunu çıkarmışlardır.
Bu etkiye de Hawthorne Etkisi denmiştir.
Okula müfettiş geleceğinin öğrenen öğretmenin gerekli hazırlıkları yapması, öğrencilerin de daha sakin ve daha çalışkan görünmeye çalışmalarını da bu duruma örnek verebiliriz.
Ancak bu etki, verilen işin karmaşık ve zor olduğu durumlarda çalışanların daha çok stres yaşamasına sebep olur. Denetlenmek işin güçlüğünü artırdığı gibi izlenmenin vermiş olduğu baskıyı da artırır.