İngiltere'nin SİHA filosu kurma maliyeti yüzde 40'tan fazla fırladı

Resmi rakamlara göre, 16 adet ABD yapımı Protector İHA’dan oluşan bir filonun satın alınması ve işletilmesine ilişkin fiyat, 2016 yılında 1.25 milyar sterlin olarak tahmin edilen toplam ömür boyu maliyetten 1.76 milyar sterline yükseldi.

Programın ekstra maliyetleri, muhalefetteki İşçi Partisi'nin geçtiğimiz aylarda parlamentoya sunduğu yazılı soru önergelerine bakanlık tarafından verilen bir dizi yanıtta ortaya çıktı.

Belgelere göre, Savunma Bakanlığı'nın 2021 yılında programı iki yıl erteleme kararı alması ve bunun da bakanlığın yıl içinde belirtilmemiş tasarruflar talep etmesine olanak tanıması, toplam maliyete 187 milyon sterlin ekledi.

Maliyeti artıran diğer hususlar arasında, gelecekte eskimeyi önlemek için birincil sensörünün değiştirilmesini içeren İHA’nın özelliklerinde geç yapılan bir değişiklik de yer aldı.

İnsansız hava aracı ABD'li General Atomics tarafından üretildi ve çoğu iş jetinden daha büyük olan 24 metrelik bir kanat açıklığına sahip. Gözetleme ve hedefleme için kullanılan sensörlerle dolu ve 500 lb lazer güdümlü bombalar ve hızlı hareket eden araçları vurabilen havadan yere füzelerle silahlı.

Protector'un başlangıçta geçtiğimiz on yılın sonlarına doğru hizmete girmesi bekleniyordu ancak çeşitli gecikmeler yaşandı. Şimdi önümüzdeki yılın sonlarına doğru hizmete girmesi bekleniyor ancak bakanlar tam olarak ne zaman faaliyete geçeceğini henüz teyit etmedi.

Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin hizmetinde olan ve 2015 yılında bir İngiliz cihatçının öldürülmesi de dahil olmak üzere Suriye'de tartışmalı hedefli saldırılara karışan Reaper insansız hava araçlarının yerini alacak.

Gecikmenin bir sonucu olarak Savunma Bakanlığı mevcut Reaper sisteminin kullanım ömrünü 49 milyon sterlinlik bir maliyetle uzatıyor ve hükümet bu maliyeti daha önce Protector programına tahsis edilen fonla dengelediğini söylüyor.

Savunma Bakanlığı'nın büyük projelerine ilişkin son değerlendirmesi programa "sarı" güven derecesi verdi ve hala "önemli zorluklarla" karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu.

İşçi Partisi'nin gölge savunma bakanı John Healey, Predator'un artan maliyetinin Savunma Bakanlığı'nın "bozuk" tedarik sisteminin ve vergi mükelleflerinin parasına yönelik savurgan tutumunun bir örneği olduğunu söyledi.

Avam Kamarası savunma seçici komitesinde yer alan Muhafazakar milletvekili ve eski savunma bakanı Mark Francois, Protector’un "zaman ve maliyet açısından çok kötü performans gösteren Savunma Bakanlığı tedarik programlarının uzun bir listesinden bir diğeri" olduğunu söyledi.

Bu durum, 5.5 milyar sterlinlik Ajax zırhlı aracı ve 3.2 milyar sterlinlik Morpheus savaş alanı iletişim sistemiyle ilgili ciddi sorunların ardından geldi.

Francois, geçtiğimiz ay savunma bakanlığına atanan Grant Shapps'ı bakanlığın yeni sistemler satın alma yönteminde "toptan reform" yapmayı düşünmeye çağırdı.

Defence Analysis bülteninin editörü Francis Tusa, Protector'un "oldukça utanç verici bir program" olduğunu söyledi ve ekledi:

"Sözleşmeyi imzaladıktan sonra şartnameyi değiştirirseniz maliyetler tek yönlü olarak artacaktır."

Tusa, Ukrayna'daki savaşın insansız hava araçlarının tek kullanımlık olması gerektiğini gösterdiğini de sözlerine ekledi.

"Sistemin her biri on milyonlarca sterline mal olurken, bu ödemek isteyeceğiniz bir bedel mi?" diye sordu.

Savunma Bakanlığı şöyle dedi:

"Tüm tedarik kararları vergi mükellefleri için en iyi değer göz önünde bulundurularak alınmaktadır. Savunma Bakanlığı Protector'un birincil sensörünü geliştirerek savaş alanı yeteneklerini başlangıçta planlananın ötesine taşıdı ve bu da orijinal program maliyetinin artmasına katkıda bulundu."

Nisan 2016'da Birleşik Krallık, Kraliyet Hava Kuvvetleri için Protector MALE İHA programının bir parçası olarak Predator B için sipariş vermeyi planladığını duyurdu.

2015 Stratejik Savunma ve Güvenlik İncelemesine göre, Kraliyet Hava Kuvvetleri 2025 yılına kadar en az 20 Protector sistemi işletecek ve on MQ-9A Reaper'ın tamamının yerini alacak.

15 Temmuz 2018 tarihinde GA-ASI Şirketine ait bir MQ-9B SkyGuardian, bir MALE İHA'nın ilk transatlantik uçuşu için ABD'den Birleşik Krallık'taki RAF Fairford'a uçuruldu.

Temmuz 2020'de Savunma Bakanlığı, ek 13 İHA opsiyonu ile üç Protector İHA için bir sözleşme imzaladı.

Protector 18 adede kadar Brimstone 2 füzesi veya Paveway IV bombası taşıyabilecek.