İsrail ve Suudi Arabistan arasında normalleşme görüşmeleri

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’a Suudi Arabistan temaslarında Beyaz Saray Ortadoğu Koordinatörü Brett McGurk de eşlik etti.

Jake Sullivan, Cidde’de Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile bir araya geldi.

Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre görüşmede, “Daha barışçı, güvenli, müreffeh ve istikrarlı bir Ortadoğu bölgesine yönelik ortak vizyonun ilerletilmesi girişimleri dahil ikili ve bölgesel konuları ele aldıkları” belirtildi.

Açıklamada İsrail’den doğrudan söz edilmedi; ancak Beyaz Saray’dan bir yetkili İsrail ile olası bir normalleşme anlaşmasının gündemdeki çeşitli konulardan biri olduğunu söylemişti.

Jake Sullivan’ın temaslarında Yemen’deki savaşta 16 aydır yürürlükte olan ateşkesin sağladığı faydaların da ele aldığı ve Birleşmiş Milletler liderliğinde savaşın sona erdirilmesine yönelik çabaların memnuniyetle karşılandığı belirtildi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde İsrail ve Fas, Sudan, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri arasında normalleşme anlaşmaları yapılmıştı.

Amerikalı yetkililer, İbrahim Anlaşmaları (Abraham Accords) olarak bilinen bu anlaşmalara İsrail ve Suudi Arabistan arasında sağlanacak bir anlaşmanın da eklenmesini umuyor.

İsrail ve Suudi Arabistan arasında olası bir normalleşme neden önemli?

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bu kapsamda geçen ay Suudi Arabistan’ı ziyaret etmişti. Ancak Riyad, İsrail-Filistin çatışması çözülmeden İsrail’i resmi olarak tanımaya yanaşmıyor.

İsrail’de ise ülke tarihinin en sağcı hükümetinin iktidarda olduğu bir sırada işgal altındaki Batı Şeria’da Yahudi yerleşimlerinin sayısının artması sebebiyle bölgede gerilim de yüksek.

ABD Başkanı Joe Biden İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’u 18 Temmuz’da Beyaz Saray’da ağırlamış, Herzog bir gün sonra Kongre’ye hitabında “tarihi ve oyunun seyrini değiştiren” ifadeleriyle tanımladığı İbrahim Anlaşmaları’nın bölgeyi yeniden şekillendirdiğini söylemişti.

İsrail Cumhurbaşkanı konuşmasında İsrail ve Suudi Arabistan arasında barışçı ilişkileri sağlama çabalarından dolayı ABD’ye teşekkür etmiş, iki ülke arasında varılacak bir anlaşmanın Ortadoğu ve dünya tarihinde “büyük bir değişim” olacağını ifade etmişti.

İsrail ve Suudi Arabistan arasında olası bir normalleşme anlaşması bölgeyi yeniden şekillendirme potansiyeline sahip.

Suudi Arabistan, İsrail ile olası normalleşme anlaşması kapsamında ABD’nin Riyad’ın sivil nükleer programa sahip olmasının önünü açmasını ve bu alanda işbirliği anlaşması yapılmasını istiyor.

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, İran’ın nükleer silaha sahip olması halinde kendilerinin de atom bombası geliştireceklerini söylemişti.

Bu senaryonun gerçekleşmesi halinde bölgede nükleer silahlanma yarışının başlaması konusunda bazı endişeler de dile getiriliyor.