Mısır, Çin'den savaş uçağı almayı planlıyor

ABD'den 20 adet F-35 hayalet savaş uçağı almak için yaptığı anlaşma askıya alınan Mısırlı yetkililerin Çin'den dördüncü ve hatta beşinci nesil savaş uçakları almayı tartıştığı bildirildi. Bu durum, Amerikan askeri yardımlarından en çok yararlanan ülkelerden biri olan Kahire'nin ABD'li rakibinden gelişmiş uçaklar almak için ciddi bir arayışa girdiğinin ya da ABD'ye F-35 Lightning II'leri satması için baskıyı arttırmaya çalıştığının bir işareti olabilir.

Mısır'ın istek listesinde Çin ve Pakistan hava kuvvetlerinde hizmet veren dördüncü nesil J-10C Vigorous Dragon avcı uçağı ile henüz prototip aşamasında olan beşinci nesil FC-31 Gyrfalcon'un da yer aldığı bildiriliyor.

Ağustos ayında yayınlanan bir raporda Mısırlı yetkililerin Çin'in önde gelen beşinci nesil avcı uçağı J-20 Mighty Dragon'u istedikleri bile iddia edilmişti ki Pekin'in bu uçağı herhangi bir ülkeye ihraç etme konusundaki isteksizliği göz önüne alındığında bu talebin gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.

New Lines Institute strateji ve inovasyon kıdemli direktörü Nicholas Heras Business Insider'a verdiği demeçte “Çin hiç şüphesiz Mısır'a gelişmiş savaş uçakları satmak isteyecektir zira Mısırlılar çok sayıda askeri donanım satın alma eğilimindedir ve dolayısıyla Çin için güvenilir ve değerli bir müşteri haline gelebilirler” dedi.

“Ancak Mısır, Çin yapımı gelişmiş savaş uçakları satın alarak ABD'yi kızdırma konusunda muhtemelen temkinli davranacaktır ve ayrıca bu tür bir satın almanın Mısır'ın İsrail'e yönelik gelecekteki niyetleri hakkında ne tür sinyaller vereceği konusunda İsrail'in endişelerini gidermek zorunda kalacaktır.”

İki Amerikan yasası Mısır'ın hayalet savaş uçaklarını satın almasını zorlaştırıyor.

Birincisi, Amerika Birleşik Devletleri'nin bölgedeki diğer ülkelere gelişmiş silahlar satmayarak İsrail'in Nitelikli Askeri Üstünlük olarak adlandırılan konumunu koruma taahhüdü 2008 yılında yasalara girmiştir. İkincisi, 2017 tarihli Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA), ABD'nin hasımlarından askeri donanım ithal eden ülkelere yaptırım uygulanmasını zorunlu kılıyor.

Heras, “Mısır, ABD'nin İsrail'e Arap komşuları karşısında üstünlük sağlama politikası nedeniyle, bu devletler Mısır gibi İsrail ile barış anlaşması yapmış olsalar bile, kısıtlanmaktadır” dedi. “F-35 İsrail açısından özellikle sorunlu çünkü bu uçaklar Mısır ve İsrail'in yeniden düşman olması durumunda İsrail'in hava üstünlüğüne karşı kullanılabilir.”

Donald Trump başkanlığı sırasında 2018'de Mısır'a 20 adet F-35A satmayı sözlü olarak taahhüt etmiş ancak Savunma Bakanlığı ve İsrail'in muhalefeti olası bir anlaşmayı engellemişti. Hayal kırıklığına uğrayan Mısır, Rusya'dan 24 adet gizli olmayan, dördüncü nesil Su-35 istedi ancak yaptırım tehdidi altında bu siparişi iptal etti.

Risk istihbarat şirketi RANE'de kıdemli Orta Doğu ve Kuzey Afrika analisti olan Ryan Bohl, Mısır ve Çin'in potansiyel savaş uçağı alımları konusunda görüştüklerine dair bu son haberlerin doğru olması halinde şaşırmayacağını, ancak ilerleme kaydetmelerinin pek olası olmadığını düşünüyor.

Bohl, “Eğer bu tür görüşmeler gerçekleşirse, ABD'ye Mısır'a başka bir savunma seçeneği sunması için baskı yapmak üzere tasarlandıklarını düşünme eğilimindeyim” dedi.

Bu seçenekler arasında yükseltilmiş F-16'lar da olabilir. ABD de 2022 yılında Mısır'a ilk kez F-15 satmaya açık olduğunu belirtmişti. Bu onlarca yıllık savaş uçaklarının hiçbiri İsrail'in askeri gücünü zayıflatmayacaktır; İsrail Savunma Kuvvetleri bu uçakların gelişmiş versiyonlarının yanı sıra, eski uçaklar için çok tehlikeli olan tartışmalı hava sahasında daha fazla beka kabiliyeti sağlayan gizli bir tasarıma ve gelişmiş aviyoniklere sahip beşinci nesil savaş uçaklarının önde gelen sınıflarından biri olan F-35'i de uçurmaktadır.

Mısır, 1979'da İsrail ile barış imzaladığından bu yana ABD'nin askeri donanım ve yardımlarının başlıca müşterilerinden biri olmuştur. Washington Kahire'ye her yıl 1.3 milyar dolar askeri yardım sağlıyor ve Mısır silahlı kuvvetleri F-16'lardan M1 Abrams ana muharebe tanklarına kadar büyük miktarlarda Amerikan askeri donanımı kullanıyor.

Mısır daha önce de Shenyang J-6 gibi Çin savaş uçakları satın almıştı. Ancak bu, modern ve son teknoloji ürünü FC-31'e kıyasla geçmiş bir çağa ait eski bir savaş uçağı. Pekin en iyi ihtimalle Kahire'nin beşinci nesil jetlerin satışını ciddi olarak düşünmeden önce J-10C gibi daha az gelişmiş uçaklara yatırım yapmasını bekleyebilir.

Kahire'nin Washington'u F-35 satış yasağını yakın zamanda kaldırmaya ikna edip edemeyeceği ise çeşitli nedenlerden dolayı belirsiz.

Bohl, “Şu anda Mısır'ın F-35 alması, hem İsrail'in QME'si, hem Mısır'ın F-35'ler için acil savunma ihtiyaçlarının olmaması, hem de Washington'un Avrupa ve Asya'da bu tür sistemleri ihraç etmeye olan ilgisini zayıflatan büyük jeopolitik zorlukları varken yurtdışına teslim etme konusundaki endişeleri göz önüne alındığında, ABD için bir öncelik değil” dedi.

Mısır'ın 20 adet F-35A'nın İsrail'i zayıflatmayacağını öne sürebileceği düşünülemez. Ne de olsa İsrail halihazırda 50 adet satın aldı ve kısa süre önce 25 adetlik bir anlaşma daha imzaladı. Ayrıca İsrail'in, Mısır Hava Kuvvetleri'nin alacağı herhangi bir temel F-35A modelinden büyük olasılıkla daha gelişmiş olan F-35I Adir adında benzersiz ve özel bir varyantı var.

Mısır'ın hayalet savaş uçağı edinmek için Çin ve ABD'yi devre dışı bırakan üçüncü bir seçeneği de olabilir. Güney Kore, Türkiye ve Hindistan gibi gizli jetler geliştiren ülkelerden faydalanabilirler.

Bohl, “Bu en uygun seçenek, ancak tüm bu sistemlerin ihracatı bir yana, konuşlandırılmasına bile yıllar var,” dedi. “Türkiye'nin TF Kaan'ı en çok ilerleme kaydedilen sistem olması ve Ankara'nın bunu bir ihracat seçeneği olarak istemesi nedeniyle uygun olabilir.”

“Mısır beşinci nesil savaş uçağı bölgesine girecekse, bu ikinci kademe seçeneklerin en olası yol olduğunu söyleyebilirim.”