Myanmar’daki Türk Şehitliği: Osmanlı'nın bilinmeyen mirası
Bir zamanlar Burma adıyla bilinen Myanmar, Güneydoğu Asya’da bir ülke. Osmanlı İmparatorluğu’nun hiçbir sefer düzenlemediği bir coğrafyada yer alıyor. Ancak bu uzak topraklarda, sessizce yatan ve tarihin derinliklerine gömülen bir Türk şehitliği bulunuyor. Peki, Osmanlı askerleri nasıl oldu da bu topraklarda sonsuz uykularına daldılar? Kayıp şehitliğin trajik ve unutulmuş hikayesi…
Bir gezginin keşfiyle ortaya çıktı
💢 1960 yılında, Türk bir gezgin Burma’da keşfe çıkarken, tesadüfen Osmanlıca yazılar taşıyan mezar taşlarıyla karşılaştı. Bu mezar taşlarında Türk isimleri dikkat çekiciydi. Üzerindeki yazılar, bu mezarların Osmanlı askerlerine ait olduğunu gösteriyordu. Bu beklenmedik keşif üzerine gezgin, durumu Bangkok’taki Türk Büyükelçiliği’ne bildirdi. Yapılan incelemeler, bu mezarlıkta yatan Osmanlı askerlerinin hikayesini ortaya çıkardı ve tarihe gömülmüş bir dram aydınlatıldı.
Osmanlı'nın uzak esirleri
💢 Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı askerleri, Filistin ve Suriye cephelerinde İngiliz kuvvetlerine karşı savaşıyorlardı. Ancak savaşın acımasızlığı ve şartlar, yaklaşık 12 bin Osmanlı askerinin İngilizler tarafından esir alınmasıyla sonuçlandı. Bu askerlerin büyük bir kısmı, İngilizlerin sömürgesi olan Hindistan ve Burma’ya götürüldü. Burada, demir yollarında ve maden ocaklarında ağır koşullar altında çalıştırıldılar. Yıllarca süren bu zorunlu esaret, Osmanlı askerlerinin pek çoğunun ölümüne neden oldu. Yalnızlık içinde can veren bu askerlerin bir kısmı, Meiktila’daki esir kampının yakınlarına arkadaşları tarafından defnedildi.
Unutulan vatan evlatları
💢 Osmanlı Devleti’nin son döneminde esir alınan bu askerlerin yaşadıklarından ne devletin ne de ailelerinin haberi vardı. Bilinmeyen bir toprakta, esaret altında, vatanlarından binlerce kilometre uzakta, acılar içinde yok oldular. Esir kamplarında hayatını kaybedenler, arkadaşlarının elleriyle basit mezarlara gömüldü. Mezar taşlarına Osmanlıca yazılarla isimler kazındı; belki bir gün bulunur ve hatırlanırlar umuduyla…
Yıllar sonra gün yüzüne çıkan hikaye
💢 Gezginin bu mezarları keşfetmesinden sonra yapılan araştırmalar, zamanla 200'ün üzerinde mezar taşının daha var olduğunu ortaya çıkardı. Bu mezarlıklar, unutulmuş Osmanlı askerlerine ait olduğu tespit edilen bir şehitlik haline getirildi. 1965 yılında burada bir Türk Şehitliği yapılması için girişimlerde bulunulsa da ancak 2012 yılında izin çıkar. O zamana kadar çeşitli nedenlerle ilgisiz bırakılan bu alan, sonunda 29 Mart 2013 tarihinde resmi olarak Türk Şehitliği olarak yeniden inşa edilmeye başlandı. Ancak yıllar boyunca Türk hükümetlerinin ilgisizliği ve yerel halkın farkında olmadan tarım faaliyetleri nedeniyle mezarlık büyük ölçüde tahrip olmuştu.
Bir hatıranın yükselişi
💢 Bugün Meiktila’daki Türk Şehitliği, I. Dünya Savaşı'nda vatanından uzakta yaşamını yitiren Osmanlı askerlerinin anısını yaşatmaya devam ediyor. Ancak bu mezarlık, sadece kaybolmuş bir tarih değil, aynı zamanda esaret, ihmal ve unutulmuşluk üzerine kurulmuş bir trajedi anıtı olarak hafızalarda yer alıyor.