NATO'dan Ukrayna'ya yine ret: Üyelik yerine "köprü" seçeneği

Yetkililer, NATO'nun Washington'da yapılacak 75. kuruluş yıldönümü zirvesinde Ukrayna'ya askeri yardımlarını yönetmesi için yeni bir karargâh teklif edeceğini, bunun da ittifakın ülkenin güvenliğine uzun vadeli bağlılığının bir güvencesi olduğunu ve Kiev'in nihai üyeliği için bir "köprü" olarak müjdelendiğini söyledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky - bazı Orta Avrupa ülkeleriyle birlikte - 9-11 Temmuz tarihleri arasında yapılacak zirvede ülkesine NATO tarafından üyelik müzakereleri teklif edileceğini umuyordu.

Bu hamlenin hem Kiev'e hem de Batı'nın savaşı desteklemekten yorulacağını uman Moskova'ya müttefiklerin kararlılığına dair güçlü bir sinyal göndermesi amaçlanıyor.

Misyon NATO'nun himayesi altında olacağından, ittifakı ve Ukrayna'ya yardımı sert bir şekilde eleştiren Donald J. Trump Kasım ayında ABD başkanlığını kazansa bile işlevini sürdürecek şekilde tasarlandı.

Biden yönetimi ve NATO yetkilileri bu fikri, Ukrayna'nın ittifaka katılması için doğru zaman olmadığını savunsalar da, Kiev'e zirvede somut bir şeyler vermenin bir yolu olarak ortaya attılar.

Mesele sadece ülkenin hala savaşta olması değil, ki bu da NATO'yu savaşın aktif bir katılımcısı haline getirebilir.

Başkan Biden ve Almanya Şansölyesi Olaf Scholz Ukrayna'nın yolsuzluğu azaltmak, demokrasisini ve hukukun üstünlüğünü geliştirmek için önemli reformlar yapması gerektiğini söylediler.

Misyonun ve temsil ettiği taahhüdün Zelensky'yi tatmin etmesi ve bir yıl önce Litvanya'nın Vilnius kentinde yapılan ve Ukrayna'ya üyelik müzakereleri için kesin bir zaman çizelgesi sunulmadığında mutsuzluğunu açıkça ifade ettiği son zirveden daha sorunsuz bir zirveye yol açması umuluyor.

Yeni misyon, Ukrayna'ya hava savunması, topçu, F-16 savaş uçakları, silah ve eğitim gibi çeşitli alanlarda askeri yardım sağlayan ülkelerden oluşan mevcut "yetenekler koalisyonunun" faaliyetlerini tek bir çatı altında toplayacak.

Planın ayrıntıları henüz açıklanmadığı için isimlerinin gizli kalması kaydıyla konuşan ABD ve NATO yetkililerine göre bu koalisyon aynı zamanda müttefik ülkelerdeki Ukraynalı askeri personelin eğitimini ve farklı ülkelerin Ukrayna ile imzaladığı uzun vadeli ikili güvenlik anlaşmalarını da koordine edecek.

Ancak yetkililer, NATO ülkelerinin misyonun kurulması konusunda hemfikir olduğunu ve zirve toplantısında duyurulacağını söyledi.

Daha önce Ukrayna'ya yapılan yardımlar çoğunlukla ülke bazında yapılıyordu ve bu yardımların verimliliği ya da Kiev'in en acil ihtiyaçlarının karşılanması konusunda daha az endişe duyuluyordu.

Plan hakkında bilgi veren yetkililer, yardım ve eğitimin temel kollarını tek bir komuta altında toplamanın amacının akışı düzene sokmak ve daha tutarlı hale getirmek olduğunu söyledi.

Ukrayna için NATO Güvenlik Yardımı ve Eğitimi ya da NSATU olarak adlandırılan misyon, Ukrayna'ya gönderilen çeşitli türdeki silahlardan kaynaklanan mükerrerlikleri ve karmaşıklıkları azaltmak için çalışacak.

ABD ve NATO yetkililerine göre bunun bir örneği, Ukrayna halihazırda pilotları eğitmekte ve F-16'ları havaya kaldırmakta zorlanırken Fransa'nın belirsiz sayıda Mirage savaş uçağı hibe etmeyi teklif etmesi. Benzer şekilde sofistike bir uçak olan Mirage, Ukrayna'nın kabiliyetlerini zorlayabilecek farklı eğitim, parça ve bakım gerektiriyor.

Misyon, Almanya'nın Wiesbaden kentindeki bir ABD askeri tesisinde konuşlanacak ve doğrudan Avrupa'daki en üst düzey NATO ve Amerikan generali Orgeneral Christopher G. Cavoli'ye bağlı üç yıldızlı bir general -muhtemelen bir Amerikalı- tarafından yönetilecek.

Plan hakkında bilgi sahibi olan Amerika'nın eski NATO Büyükelçisi Ivo Daalder, misyonun General Cavoli'nin NATO şapkası altına yerleştirilmesinin onu Washington'daki herhangi bir siyasi değişiklikten koruyacağını söyledi.

Yeni misyon, silah sevkiyatı ve personel eğitimiyle ilgilenmek üzere Wiesbaden'de konuşlanmış mevcut bir ABD grubunu da içerecek.

Yeni misyon, NATO'nun 32 üye ülkesinin yanı sıra 50 kadar ülkenin Ukrayna'ya silah sevkiyatını koordine eden ve Amerika'nın liderliğindeki Ukrayna Savunma Temas Grubu'na paralel olarak çalışacak.

Yetkililer, temas grubunu kuran Savunma Bakanı Lloyd J. Austin III'ün şimdilik Amerikan başkanlığında kalması konusunda ısrarcı olduğunu söyledi.

Daalder, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini giderek genişleyen ve düşmanca davranan NATO'ya karşı bir "kendini savunma" savaşı olarak lanse etmesine rağmen, kendisinin ve NATO'nun Rusya ile savaş halinde olduğu imasından kaçınmak isteyen Almanya'nın itirazları nedeniyle grubun resmi olarak bir "misyon" olarak adlandırılmayacağını söyledi.

Daalder, "Bu, Trump'a karşı bir koruma çabası ve Ukrayna'yı hem bugün hem de gelecekte desteklemek için Ukrayna ve NATO'yu birbirine yaklaştırmaya yönelik bilinçli bir çaba" dedi.

Biden yönetimi planın detayları hakkında kamuya açık bir yorumda bulunmadı.

Ancak ABD ulusal güvenlik danışmanı Jake Sullivan, zirvenin müttefiklerin Ukrayna'yı yakınlaştırmak ve "nihai üyeliğe giden bir köprü" olmasını sağlamak için "somut adımlar" attığını göstereceğini söyledi.

Geçen yılki NATO zirvesinde de ittifak Ukrayna'ya üyelik için sabit bir zaman çizelgesi ve net bir yol sunmayı ya da üyelik müzakerelerinin başlamasına izin vermeyi reddetmişti.

Zelenskiy bu durumdan hoşnut kalmamıştı ancak ittifakın genel tutumu bu zirvede de değişmeyecektir.

NATO'nun Ukrayna ile katılım müzakerelerini başlatma ya da bunun için sabit bir takvim sunma konusundaki isteksizliği, Salı günü hem Ukrayna hem de Moldova ile katılım müzakerelerini başlatan Avrupa Birliği ile tezat oluşturuyor.

Bu müzakerelerin birkaç yıl sürmesi bekleniyor, ancak her iki ülke için de önemli ve sembolik bir anı işaret ediyor - Rus işgaline maruz kalan Ukrayna ve sıranın kendisine gelmesinden korkan Moldova.

Görevden ayrılan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, 14 Haziran'da ittifak savunma bakanları toplantısının ardından yeni misyon planından belli belirsiz bahsetti.

Stoltenberg düzenlediği basın toplantısında bu planın Washington'daki zirvede açıklanacağını ve "Ukrayna'ya verdiğimiz desteği önümüzdeki yıllarda daha sağlam bir zemine oturtacağını" söyledi.

Yeni misyonu "önemli bir zirve çıktısı" ve "Ukrayna'nın NATO üyeliği yolunda" atılmış bir adım olarak nitelendiren Bakan, "bu çabaların NATO'yu çatışmanın bir tarafı haline getirmediğini, ancak Ukrayna'nın kendini savunma hakkını sürdürmesi için desteğimizi arttıracağını" vurguladı.