NATO'nun yumuşak karnı: Kuzey Amerika-Avrupa denizaltı iletişim kabloları
İkinci Soğuk Savaş’ın çanları kulakları sağır edercesine çalıyor, tüm dünyanın gözü NATO-Rusya, NATO-ABD arasındaki krizin merkezi haline gelen Ukrayna’da. Ancak Pandora’nın açılan kutusundan püsküren dünyanın önde gelen donanma güçleri neredeyse tüm denizlerde faaliyet halinde. Umman Denizi’nde, Adriyatik Denizi’nde, Filipinler Denizi’nde NATO ve hasımlarının tatbikatları birbirini takip ediyor. Ancak bu tatbikatlardan biri var ki uluslararası toplum için anlamlandırmak kolay olmadı: Rus donanmasının İrlanda kıyılarındaki tatbikatı.
Rusya donanmasının Kuzey Filosu’na bağlı 5 gemiden oluşan grubun 8 Şubat’a kadar sürecek tatbikatı 3 Şubat’ta başladı. Tatbikatta Rus su üstü platformlarının füze sistemleri ve topları gerçek mühimmat kullanılarak denenecek.
Tatbikata aralarında Mareşal Ustinov füze kruvazörü ile Amiral Kasatonov firkateyninin bulunduğu 5 gemi katılıyor. Rus donanma doktrinine göre bu gruba bir de denizaltının eşlik ediyor olması gerekiyor ancak bölgedeki NATO güçleri bu denizaltının varlığını tespit edebilmiş değil.
İlk açıklamalar tatbikatın İrlanda’nın münhasır ekonomik bölgesinin sınırlarında yapılacağı yönündeydi. Ancak İrlandalı balıkçıların tehditleri nedeniyle Rusya Savunma Bakanı Şoygu’nun talimatıyla savaş gemileri münhasır ekonomik bölgeden biraz daha uzak bir noktada, İrlanda kıyılarına 260 kilometre mesafede pozisyon aldılar. İrlanda nezdindeki Rus diplomatlar da tatbikatta iki geminin silahlarının kullanılacağını kaydettiler.
Fransız donanması, İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri ve ABD donanmasından iki helikopter taşıma kapasitesine sahip USS Roosevelt destroyeri, Rus savaş gemilerini yakından takip ediyor.
Peki Rus savaş gemilerini Kuzey Kutup dairesi bölgesindeki Murmansk’taki limanlarından İrlanda kıyılarına götüren sebep neydi? Rus donanması burada NATO müttefiklerinin hangi hassas noktasına basmayı umuyordu? Askeri uzmanlara göre bu deniz seferinin hedefi, Rusların, İrlanda’nın güney batısından geçen Kuzey Amerika-Avrupa denizaltı iletişim kablolarının yerini bildiklerini göstererek gözdağı verme niyetleriydi.
NATO istihbarat kaynakları, 2017 yılından itibaren Rusya’nın Amerika-Avrupa arasındaki iletişimin büyük kısmını sağlayan denizaltı iletişim kablolarına olan ilgisinin arttığını tespit ettiler.
Günümüzde, küresel veri trafiğinin yüzde 99’u denizaltı iletişim kabloları aracılığıyla sağlanıyor. Bu kablolara sabotaj düzenlenmesi halinde ABD ile Avrupa arasındaki iletişim imkanları uzun sürecek bir kesintiyle karşı karşıya kalabilir. Bu nedenle askeri uzmanlara göre bu tatbikatın hedefi İrlanda ya da İngiltere değil, NATO’nun iletişim imkanları.
NATO’nun sahip olduğu veriler Rusya’nın elindeki “AS-12 Losharik” derin dalış denizaltısı ile “Yantar” okyanus araştırma gemisinin, denizaltı iletişim sistemlerine yönelik operasyonlar için kullanılma potansiyelleri olduğuna işaret ediyor. Yantar araştırma gemisi Rusya’nın Suriye’deki operasyonlarının zirve noktasına ulaştığı 2017 yılında uzun süre Doğu Akdeniz’de görüldü. Yantar 2021 yılının Ağustos ayında da, ABD ile İrlanda arasındaki iletişimi sağlayan “AEConnect-1” denizaltı kablo hattı çevresinde tespit edildi.
NATO ve ABD, Rusya’nın denizaltı kablolarına yönelik bir sabotaj ya da casusluk faaliyetinden endişe etmekte haksız değiller. Çünkü Amerikan donanması SSCB’ye yönelik böyle bir casusluk faaliyetini “Operation Ivy Bells” kod adıyla 1971-1981 yılları arasında yürüttü.
ABD donanması özel olarak tasarlanmış USS Halibut denizaltısı ile Okhotsk Denizi’ne sızarak Sovyet Pasifik Donanması’nın Kamçatka Yarımadası’nda Petropavlovsk karargahı ile anakaradaki Vladivostok Karargahı arasında iletişimi sağlayan denizaltı kablosuna bir dinleme cihazı yerleştirdi. Kablonun güvenliğinden mutlak şekilde emin olan Sovyetlerin şifreleme ihtiyacı duymadan ilettikleri mesajları ABD Ulusal Güvenlik Ajansı ( NSA ) 10 yıl boyunca dinledi. Sistem, NSA çalışanı Ronald Pelton’un Sovyet gizli servisi KGB’ye bilgi satmasıyla Moskova tarafından öğrenildi. Sovyetler’in dinleme cihazını ele geçirdikleri ise KGB ajanı Albay Vitali Yurçenko’nun 1985’te ABD’ye iltica edişi esnasında verdiği bilgilerle netleşti.
Rusya, 2014’te Kırım’ı ilhak edişinden itibaren sıcak çatışmadan itinayla kaçınarak, hibrit savaş metotlarıyla NATO’nun karşısına çıkıyor. Denizaltı iletişim kablolarına yönelik İrlanda açıklarında yapılan bu hamle, Türkiye dahil Akdeniz’deki NATO üyelerinin de iletişim güvenliklerini gözden geçirmelerini gerektiriyor.