New York Times: Rusya nükleer güçle çalışan bir füze test edecek

Uydu görüntüleri ve havacılık verileri, Rusya'nın teorik olarak binlerce kilometre menzile sahip nükleer enerjiyle çalışan deneysel bir seyir füzesini test etmeye hazırlanıyor olabileceğini ya da yakın zamanda test etmiş olabileceğini gösteriyor.

New York Times'ın analizine göre Rusya'nın ücra Arktik bölgesindeki bir üs ve yakınındaki uçak ve araç hareketleri, Burevestnik ya da SSC-X-9 Skyfall olarak bilinen füzenin 2017 ve 2018'deki testleri için yapılan hazırlıklarla uyumlu.

Daha önceki testleri başarısızdı

ABD gözetim uçakları da son iki hafta boyunca bölgede izlendi ve havacılık uyarıları pilotları yakındaki hava sahasından kaçınmaları konusunda uyardı.

Silah kontrolüne odaklanan ve kar amacı gütmeyen bir grup olan Nuclear Threat Initiative'in raporuna göre, Rusya daha önce 2017 ile 2019 yılları arasında bilinen 13 test gerçekleştirdi ve bunların hepsi başarısız oldu. Aksilikler ölümcül olabilir. ABD'li yetkililere göre 2019'da fırlatılan bir füze düştü ve kurtarma girişimi sırasında patlayarak yedi kişinin ölümüne neden oldu.

Silah Kontrol Derneği İcra Direktörü Daryl G. Kimball, "Bu egzotik bir füze, test ve geliştirme aşamasında tehlikeli" dedi.

Kimball, Burevestnik'in 2019'dan bu yana tekrar test edilip edilmediğinin net olmadığını, ancak başarılı bir fırlatma olsa bile füzenin operasyonel konuşlandırmadan hala yıllar uzakta olacağını sözlerine ekledi.

Önceki testlerde füze, yaklaşık 22 bin km olduğu tahmin edilen tasarlanan menzile yakın bir mesafeye uçmayı başaramamıştı. ABD'li yetkililer iki dakikadan biraz fazla süren en başarılı test uçuşu sırasında füzenin denize çakılmadan önce 35 km uçtuğunu değerlendirdi. Bir başka testte ise füzenin nükleer reaktörü devreye girmeyerek fırlatma alanından sadece birkaç km uzakta düşmesine neden oldu. Bir testin başarılı olabilmesi için füzenin nükleer reaktörünün uçuş sırasında devreye girmesi ve böylece füzenin çok daha fazla yol kat edebilmesi gerekiyor.

Geniş alanları yok etme potansiyeline sahip

Nuclear Threat Initiative raporuna göre füze, Rusya'da hedeflerin nükleer saldırı dalgasıyla yerle bir edilmesinin ardından fırlatılması planlanan bir ikinci saldırı için stratejik menzilli silah. Füze konvansiyonel bir savaş başlığı taşıyabilir ancak pratikte, diğer nükleer kapasiteli silahların çoğundan daha küçük olsa da, muhtemelen nükleer bir yük taşıyacaktır. Uzmanlar, savaş zamanında kullanılması halinde füzenin geniş kentsel alanları ve askeri hedefleri yok etme potansiyeline sahip olabileceğini söylüyor.

Rusya Burevestnik'in özel tasarımı hakkında çok az şey paylaşmış olsa da Devlet Başkanı Vladimir Putin füzenin nükleer güçle çalıştığını söyledi. Füzenin katı yakıtlı bir roket motoruyla fırlatılacağı ve uçuş sırasında küçük bir nükleer reaktörün devreye girerek teorik olarak füzenin çok uzun sürede havada kalmasını sağlayacağı düşünülüyor.

Burevestnik, Putin'in 2018'de yaptığı bir konuşmada tanıttığı Kinzhal balistik füzesi ve Avangard hipersonik aracı gibi diğerleriyle birlikte altı stratejik silahtan biri. Putin bu silahların mevcut ABD savunmasını alt edebileceğini ve manevra kabiliyetini aşabileceğini iddia etti. Batı'ya hitaben "Rusya'yı kontrol altına almakta başarısız oldunuz" dedi.

Bölge için uyarı yapıldı

31 Ağustos'ta Rus yetkililer geçici tehlike bölgesi için bir havacılık uyarısı yayınlayarak pilotlara Barents Denizi'nin kıyıdan uzak bir bölümünden ve Pankovo olarak bilinen fırlatma alanından yaklaşık 20 km uzakta durmalarını tavsiye etti. Bildirim o zamandan beri birkaç kez uzatıldı ve Pazar günü itibariyle Cuma gününe kadar yürürlükte olması planlanıyordu. Rusya 2019'daki Burevestnik testinden önce de benzer bir uyarı yayınlamıştı.

Ayrıca, Norveçli bir çevre örgütü olan Bellona'nın uydu görüntüleri üzerinde yaptığı analize göre, özellikle füze fırlatmalarından veri toplamak için kullanılan iki Rus uçağı Ağustos ayı başlarında fırlatma alanının yaklaşık 160 km güneyindeki Rogachevo hava üssünde park halindeydi. Uçaklar Rus atom enerjisi şirketi Rosatom'a ait.

Ek uydu görüntülerine göre uçaklar en azından 26 Eylül'e kadar bu üste kaldılar. Burevestnik'in 2018'deki testleri sırasında da aynı tip uçaklar civardaydı. Flightradar24 izleme platformuna göre ABD Hava Kuvvetleri'ne ait bir RC-135W Rivet Joint keşif uçağı da 19 Eylül ve 26 Eylül tarihlerinde fırlatma sahasının bulunduğu Kuzey Kutbu adası açıklarında en az iki görev gerçekleştirdi. Bu iki görev bilinen olağan faaliyetlere kıyasla ufak bir artışa işaret ediyor.

Burevestnik füze girişiminin son derece gizli doğası ve uzak fırlatma konumu, bir testin yakında yapılıp yapılmayacağını ya da silahın yakın zamanda yeniden test edilip edilmediğini belirlemeyi zorlaştırıyor. Burevestnik'in fırlatma testleri geçmişte Arktik üssünde gerçekleştirilmiş olsa da, Rusya füzenin sadece roket motorunu ya da füzenin bir bileşenini de test edebilir. Beyaz Saray, Times'ın bulguları hakkında yorum yapmayı reddetti.

2026'da bitecek olan anlaşma

Uzmanlar füzenin sadece güçlü bir nükleer savaş başlığı taşıma kabiliyeti açısından değil, aynı zamanda bir test sırasında patlaması ya da arızalanması halinde zararlı radyoaktif emisyonlar yayma potansiyeli açısından da tehlikeli olduğunu belirtiyor.

Burevestnik kullanıma sokulduğu takdirde Rusya'nın nükleer cephaneliğinin bir parçası olarak kabul edilecek ve Moskova'nın 2011 yılında imzaladığı nükleer silahların azaltılması anlaşmasına tabi olacak. Bu anlaşma ülkenin konuşlandırabileceği toplam savaş başlığı ve sevkiyat aracı sayısını sınırlıyor. Ancak Kimball, New START olarak bilinen anlaşmanın Şubat 2026'da sona erecek olması nedeniyle, süresi dolan anlaşmanın yerine yeni bir anlaşma yapılmaması halinde füzenin kontrolsüz bir silahlanma yarışının ön saflarına katkıda bulunabileceğini söyledi.

Nihayetinde Kimball, füzenin test edilmesinin "Rusya'nın yanlış yönde ilerlediğinin bir işareti" olacağını söyledi.