Osmanlı'da Bayram günleri nasıldı?

Osmanlı İmparatorluğu döneminde dini bayramlar, hazırlıklar, kutlamalar ve sonrasında yaşananlar olmak üzere 3 kısma ayrılırdı. Öncelikle bayram zamanının belirlenmesi için İstanbul kadısına bağlı görevliler hesaplamalar yaparlar, aynı zamanda hilali gözlerlerdi.

1. resim
01.05.2022

Bayram gününün yapılan hesaplamalar ile belli olması ile şehirde coşkulu hazırlıklar başlardı. Bayram sofraları için özel yemekler hazırlanır, ustalarına yaptırılan baklavalar evlere taşınırdı. Arife günü ise sabah vaktinden itibaren yaşı 10'un altındaki çocuklar en güzel giysileri ile donatılır ve sonra şehirde gezmeye çıkartılırdı. Bu çocuklara Osmanlı'da "Arife Çiçeği" adı verilirdi.

Bayram sabahı ise halk mevsimine göre şehirdeki büyük alanlarda toplanır ve hep birlikte bayram namazı kılınırdı. Kış mevsiminde ise bayram namazları için Ayasofya ve Sultanahmet Camileri tercih edilirdi.

Bayram namazı sonrası ise meydan ya da cami çıkışında Cami cemaati sıra ile birbirleriyle bayramlaşır, cemaatin arasındaki çocuklara bahşişler, şekerler verirlerdi. Daha sonra evlere geçilir ve tüm aile birlikte bayram yemeği yerdi. Yemek sonrasında ev ahalisi bayramlaşır, ailenin daha önce vefat etmiş büyüklerinin kabirleri ziyaret edilirdi. Evin küçük çocukları ise Üsküdar ve Fatih gibi büyük semtlerde kurulan bayram yerlerinde gönüllerince eğlenirdi.

Resmi görevliler ise amirlerini ziyaret eder, karşılıklı hediyeleşilirdi. Devlet ise her bayram mahkumların büyük kısmına af çıkartır, herkesin bayramı gönlünce yaşaması sağlanırdı.

Sarayda ise Padişah bayram namazını Hırka-i Saadet dairesinde kılardı. Daha sonra dairenin içine taht kurulur, dışarıya getirilen kafesin ardından Padişah önemli devlet adamlarının bayram tebriklerini kabul ederdi.

Bu merasim sonrasında Padişah bayram namazını kılmak için Ayasofya ya da Sultanahmet Camii'ne giderdi. Namaz sonrası Padişah bir müddet dinlenip yemek yedikten sonra sarayda resmi bayramlaşma töreni yapılırdı.

Temel gayesi dinlenmek ve adap kuralları içerisinde eğlenmek olan bayramlar Osmanlılar için büyük bir toplumsal olaydı. Her bayram sonrası bir sonraki bayrama erişebilmek için dualar edilir, hayır hasenatlarda bulunulurdu.