Pakistan'ın yeni başbakanı Şahbaz Şerif ve geleceği

İmran Han hükümetten düştü. 

Şimdi ne olacak?

Pakistan’da devam eden siyasi ve anayasal kriz 9 Nisan gece yarısında toplanan Pakistan Meclisi'nde gerçekleşen gensoru oylamasının neticesinde İmran Han’ın başbakanlıktan düşürülmesiyle şimdilik sona ermiş gibi gözüküyor. Muhalefete düşen İmran Han’ın ne yapacağı ise henüz belirsizliğini koruyor. 11 Nisan günü Meclis’te yapılan oylamayla Başbakan olan Şahbaz Şerif’i oldukça zorlu bir gündem bekliyor.

Siyasal durum

Şubat ayında dönemin muhalefet partileri bir araya gelerek İmran Han liderliğindeki koalisyonu devirmek için birlikte hareket etme kararı almışlardı. Gensoruya giden iki aylık süreçte İmran Han partisini ve koalisyon ortaklarını konsolide etmek istese de hem kendi partisinden muhalif saflara geçişleri engelleyememiş hem de koalisyon ortaklarını bir arada tutmaya muvaffak olamamıştı. Gensoru oylaması günüyse, yabancı güçlerin müdahalesi gerekçe gösterilerek oylama reddedilmiş, akabinde Meclis de feshedilerek seçim kararı alınmıştı. Ancak muhalefetin başvurduğu Anayasa Mahkemesi 1 haftalık sürenin sonunda verdiği kararla, bu yapılanları Pakistan Anayasası'na aykırı bularak Meclis’in toplanmasına ve gensoruyu görüşmesine hükmetti. Nihayetinde oy çokluğuna sahip olan muhalefet, İmran Han ve partisi PTI’nın boykot ettiği oylama 174 oyla (Pakistan’da hükümeti düşürmek için 172 oy yeterli) iktidarı düşürmeyi başardı. Böylece İmran Han da Pakistan siyasi tarihinde gensoruyla düşürülen ilk başbakan olarak tarihe geçmiş oldu. Tüm bu kriz sürecinin ardından 11 Nisan Pazar günü yapılan oylamayla muhalefet lideri Şahbaz Şerif Pakistan’ın 23. Başbakanı olarak seçildi ve yapılan yemin töreninin ardından görevine başladı.

İmran Han’ın geleceği 

Pakistan siyasi tarihinde gensoruyla düşürülen ilk başbakan olan İmran Han, dört yıılık başbakanlığın ardından ana muhalefet lideri konumuna düşmüş oldu. Ancak, gensoruya giden süreçte muhalefet partilerinin ABD talebiyle ve desteğiyle hareket ettiğini iddia ederek kampanyasını ABD karşıtlığı temeline oturttu. Bir ABD komplosuyla indirilmek istendiğini her platfromda dile getiren İmran Han, her ne kadar bunu gündemde tutsa da iddialarını destekleyecek somut verileri kamuoyuna aktarmak noktasında başarısız oldu. Nihayetinde başbakanlıktan düşürülen İmran Han, yeni Başbakan’ın seçileceği gün (11 Nisan) ilan ettiği bir kararla partisindeki tüm vekillerle birlikte Pakistan Milli Meclisi'nden istifa etti. Yeni başbakan seçiminden 1 gün önce ülke genelinde protestolar da düzenleten İmran Han, ülkenin 3 büyük  şehri olan Karaçi, Lahore ve İslamabad’ta ciddi kalabalıklar topladığı gibi, üikenin geri kalanındaki tüm şehirlerde de destekçilerini sokağa dökmeyi başarabildi. Siyasi hedefini, yeni hükümeti seçimlere zorlamak olarak ilan eden İmran Han, kendisinin de katılacağını ilan ettiği ülke genelinde mitinglere başlayacağını açıkladı. 17 Nisan günü ülkenin en büyük şehri Karaçi’de bir miting düzenleyecek olan İmran Han’ın geleceği bu mitingdeki başarısına ve tabanını seçimlere kadar diri tutup tutamayacağına da bağlı. ABD karşıtlığıyla belli bir popülarite de kazanan İmran Han, bu durumu seçimlere kadar sürdürmeye çalışacaktır.

Şahbaz Şerif ve yeni dönem 

Pakistan’daki güçlü Şerif ailesinin 2 numaralı ismi olan Şahbaz Şerif, Pakistan’da 3 kez başbakanlık yapmış olan ağabeyi Navaz Şerif’in gölgesinde kalmış bir isim. Şahbaz, eyalet sistemiyle yönetilen Pakistan’ın en büyük eyaleti olan Pencap’ı 3 dönem yönetmiş bir isim. Buna rağmen sahneye asıl çıkışı ancak ağabeyi Navaz’ın Panama belgelerinde adının geçmesi sebebiyle önce iktidardan düşürülüp hapse atılması, ardından da İngiltere’ye sürgüne gitmesinden sonra mümkün olabilmiş.

Daha önceki görevleri sebebiyle hem Pakistan’da hem de dünyada tanınan bir isim olan Şahbaz Şerif, Pakistan Ordusuyla yakın ilişkilere sahip olmasıyla bilinen bir isim. Aynı şekilde İmran Han’ın aksine her dönem ABD’yle de daha dostane ilişkiler yürütmüş. Öte yandan Çin'in “Bir Kuşak Bir Yol” projesindeki en büyük ortaklarından biri olan Pakistan’a, bir çok farklı alanı kapsayan, toplamda 50 milyar dolara yaklaşan bir yatırım yapmış durumda ve Pakistan ile ilişkileri oldukça önemli. Pencap eyaletinin başbakanlığını yaptığı dönemde, bu yatırımlardan kendi eyaleti de hatırı sayılır bir pay alan Şahbaz Şerif, aynı şekilde Çin tarafından da sevilen bir partner olarak biliniyor. 

Çiçeği burnunda başbakan olan Şahbaz Şerif, Pakistan siyasetinin demirbaşları olan Silahlı Kuvvetler, ABD ve Çin gibi ülkelerle ilişkilerde avantajlı bir duruma sahip. Ancak koltuğuna henüz oturmuş olan Şerif’i ülke içerisinde çok sıcak gündemler bekliyor. Küresel ölçekte devam enerji fiyatlarındaki artışlar hali hazırda Pakistan’ın belini bükmüş durumda. Akaryakıt fiyatlarına yapılan zamlar ülke genelinde protestolara neden olmuş, İmran Han zamları iptal etmek zorunda kaldığı gibi, zam yapmamak için birde akaryakıt fiyatlarını sübvanse etmek zorunda kalmıştı. Bir diğer sıcak gündem maddesiyse yükselen enflasyon ve gıda arzının güvenliği. Her ne kadar şu ana kadar Pakistan içerisindeki tedarik zinciri korunmuş olsa da  sürekli artan fiyatlar ülkede çoktan büyük bir memnuniyetsizlik doğurmuş durumda. İhtiyacı olan buğdayın önemli bir kısmını Ukrayna’dan ithal eden Pakistan’ın, Rusya’nın Ukrayna işgali nedeniyle gerçekleştiremeyeceği buğday tedariğini nasıl ikame edeceği de cevabını bekleyen en büyük sorulardan biri.

Tüm bunların üstüne, ülkede iki aydan fazladır devam eden siyasi kriz nedeniyle yükselen döviz kurlarından dolayı bir kaç gün önce Pakistan Merkez Bankası faizleri 225 puan arttırmak zorunda kalmıştı. Sonuç olarak yeni başbakan Şahbaz Şerif hem siyasi hem de ekonomik açıdan çok zor bir dönemden geçen ülkenin başına geçerek ateşten bir gömlek giymeyi de kabul etmiş oldu. Seçimlerin erken yapılması durumunda Ekim 2020, zamanında yapılması durumundaysa Ağustos 2023’e kadar başbakanlık yapacak olan Şahbaz Şerif, bu kısa süre içerisinde hem iç siyasi dengeleri gözetmek hem de bir dönem daha seçilebilmek için halkı memnun etmek ekonomik göstergeleri toparlamak zorunda.

Türkiye ile ilişkiler

Türkiye, 1947 yılında bağımsızlığını kazandığında Pakistan'ı ilk tanıyan ülkelerden biri olmuştu. İki ülke arasında isimlerden bağımsız her zaman ve dönemde oldukça yakın ve sıcak ilişkiler kurulmuş.  Pakistan’da yaşanan deprem ve sel gibi büyük afetlerde Türkiye muazzam bir kapasiteyle Pakistan’ın yardımına koşmuş. Türkiye hali hazırda Türk Kızılay, TİKA, Yunus Emre Enstitüsü ve Maarif Vakfı tarafından işletilen PAK-Türk okulları aracılığıyla Pakistan içerisinde birçok sivil toplum faaliyeti yürütüyor. Ayrıca savunma sanayi alanında da büyük işbirlikleri de mevcut devam ediyor. İki ülke arasında devam eden PN Milgem projesiyle Pakistan 4 adet Ada sınıfı Milgem korvetine kavuşacağı gibi, yapılan teknoloji transferiyle Pakistan proje sonunda kendi savaş gemilerini dizayn ve inşa etme kabiliyetine kavuşacak. Ülkede iktidar değişikliği yaşanmış olsa da yeni başbakan Şahbaz Şerif, Türkiye tarafından çok yakından tanınan bir isim. İişkilerde negatif bir ivme kesinlikle beklenmiyor.

Sonuç