Paşinyan'ı destekleyen ve onu iktidara getiren ordu şimdi de Paşinyan'ı devirmek mi istiyor?

8 Mayıs 2018'de Ermenistan Başbakanı olarak göreve başlayan Ermeni siyasetçi, eski gazeteci ve editör Nikol Paşinyan, göreve atanması sırasında ordudan büyük destek gördü.

Ermenistan'da uzun yıllardır iktidarda olan liderlerin aksine Paşinyan halka olumlu bir güven verdi. Tam da bu nedenle meydanlarda protestolara başlayan Paşinyan, kısa sürede başbakanlık koltuğuna oturdu.

İkinci Karabağ Savaşı'ndaki büyük yenilgiye rağmen halkın tercihi ile yine görevini sürdürdü. Ancak Paşinyan'a karşı çıkanlar her zaman var ve bu bugün de devam ediyor.

Son günlerde süreçlerin rengi çok değişti. Böylece Azerbaycan Savunma Bakanlığı düzenli olarak Ermenistan'ın ateşkesi ihlal ettiğine ilişkin haberler yayınlıyor. Ermenistan tarafı ilk başta bunu inkar etse de şu anda Azerbaycan'a ateşkesin ihlalinin nedenlerinin ortaklaşa araştırılması teklifinde bulunuyor.

Bu da çeşitli sorulara yol açıyor. Ya bir zamanlar Paşinyan'ı destekleyen ordu şimdi onu devirmek istiyor ya da bu Paşinyan'ın Azerbaycan'a karşı bir sonraki maçı.

Peki "Ateşkes ihlalini ortaklaşa araştıralım" mesajının arkasında ne gizli? Dünyada böyle bir deneyim var mı?

Konuyla ilgili gdh'a yorum yapan Rus siyaset bilimci Mikhail Neyzmakov, farklı hedeflerin olabileceğini kaydetti.

Prensip olarak, ateşkes ihlallerini soruşturmak için ikili bir mekanizma oluşturulursa, bu mekanizma sınır bölgesinde silahlı olayların önlenmesi için ek bir "emniyet valfi" haline gelebilir. Bir devletin, komşu bir devletin temsilcilerinin (ortak bir izleme misyonunun parçası olarak bile olsa) kendi halkıyla, özellikle de askeri personeliyle görüşme yapmasına veya kendi topraklarındaki askeri tesisleri tam bir özgürlükle denetlemesine gerçekten izin verdiğine dair çok fazla örnek yok. Yani, bu tür anlaşmaların örnekleri var, ancak pratikte savunmayla ilgili her şey genellikle devletlerin mümkün olduğu kadar çok bilgiyi sınıflandırmaya çalıştığı, çoğu zaman güvenilir müttefiklerin bile bu bilgilere erişimini sınırladığı bir alandır. Yani, eğer böyle bir ikili mekanizma oluşturulacaksa, bunun en azından yakın gelecekte ne kadar etkili çalışabileceği konusunda en azından büyük bir soru işareti var. Ancak çalışmasının sınırlı etkisi büyük bir fark yaratacaktır. Bu nedenle, tarafların eninde sonunda böyle bir mekanizma kurmaya çalışmaları tamamen mümkündür; ancak eğer öyle olursa, bunun barış anlaşması imzalandıktan sonra yapılması daha olasıdır.”

Mikhail Neyzmakov, devam eden süreçlerin Paşinyan'ın bir sonraki oyunu olabileceğine inanıyor.

“Nikol Paşinyan'ın Ermeni ordusundaki olası pozisyonları hakkında konuşurken, kural olarak daha muhafazakar görüşlere sahip kişilerin silahlı kuvvetlere başlangıçta profesyonel asker olarak katıldığını dikkate almak gerekir. Dolayısıyla Ermeni ordusunun içindeki ruh halini dışarıdan değerlendirmek elbette çok kolay değil ama Nikol Paşinyan'a yönelik oradaki iddiaların oldukça anlamlı olması gerekiyor. İşaretlerden biri de Paşinyana karşı "Vatan İçin Tavuş" hareketi temsilcilerinin Nisan 2024'te Kirants köyü topraklarına Ermeni ordusundan sözleşmeli askerlerin katılımına ilişkin mesajlarıdır. Ancak, Ermenistan Başbakanı muhaliflerinin bu komploya azami dikkat göstermelerinin nesnel olarak yararlı olduğu dikkate alınmalıdır; bu, bu tür askeri personelin bu eylemlere katılım boyutunun bilerek abartılmış olabileceği anlamına gelir.”

Mikhail Neyzmakov, eğer ordunun Paşinyan'ı devirme planı varsa bunu İkinci Karabağ Savaşı'ndan sonra mutlaka yapardılar dedi.

“Genel olarak böyle bir durumda, bireysel görevlilerin Nikol Paşinyan'ın talimatlarının uygulanmasını sabote etmesi kuvvetle muhtemeldir. Bir diğer husus da Ermenistan Başbakanı'na karşı ordu içerisinde geniş çaplı bir direniş ihtimali, üstelik askeri darbe hazırlığı da artık büyük bir soru işareti altında. Eğer böyle bir şey mümkün olsaydı, 2020'nin sonlarında - 2021'in başlarında, Ermeni hükümeti ile ordu arasındaki çelişkilerin kamuoyuna açık hale gelmesiyle gerçekleşirdi. Hatırlamak gerekir ki, 2021 yılının ilk aylarında Ermenistan Başbakanı ile o dönemde ülkenin Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı görevini yürüten Onik Gasparyan arasında yazışma anlaşmazlığı yaşanmıştı.”

Paşinyan'ın ateşkes ihlalinin nedenlerinin araştırılması için Azerbaycan'dan yardım istemesinin arkasında ne yattığı henüz tam olarak bilinmiyor. Her biri doğru olabilecek çeşitli versiyonlar vardır. Ancak Savunma gibi bir alanda iç süreçlerin başka bir ülkeden araştırılması isteği gerçekçi görünmüyor. Belki de bu nedenle Azerbaycan tarafı Paşinyan'ın isteklerine henüz yanıt vermedi.