Rusya, Alaska'yı neden Amerika'ya sattı?
Bugün ABD'nin en büyük eyaleti olan Alaska, 1867 yılında Rusya tarafından Amerika'ya 7.2 milyon dolara satıldığında, tarihin en büyük stratejik hatalarından biri olarak tarihe geçecekti. Bu satış, sadece Rusya'nın toprak kaybı anlamına gelmekle kalmadı; aynı zamanda ABD'ye, 50 yıl içinde bu yatırımı yüzlerce kat kazançla geri alma fırsatı sundu. Rusya, bu satışla en büyük rakibinin hemen yanı başına yerleşmesini de sağlamış oldu. Peki, Rusya neden bu kadar önemli bir stratejik varlığı bu kadar düşük bir bedelle elden çıkardı?
Alaska’nın tarihsel arka planı
18. yüzyılın ilk yarısında Rusya, Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde sömürge arayışına girmiş, yeni ekonomik gelirler elde etmeyi planlamıştı.
Gözünü Alaska topraklarına diken Rusya, bu bölgeden istediklerini tam anlamıyla alamamıştı.
Başlangıçta, Sibirya'ya doğru genişleyen tüccarlar ve kürk avcıları, 1732 yılında Alaska'ya adım attı.
Alaska'ya yerleşen Rus sayısı oldukça azdı. Bu süreçte, herhangi bir koloni kurulmadı, ancak Rus Ortodoks Kilisesi, bölgedeki yerlilere misyonerler göndererek kiliseler inşa etti.
Yaklaşık 700 Rus, Texas’ın iki katından daha büyük bir alanda egemenlik sağladı.
Kırım Savaşı Alaska'nın satışını hızlandırdı
1850'lere gelindiğinde, Rusya, Kırım Savaşı'nda Osmanlı, Fransa ve İngiltere karşısında yaşadığı yenilgi sonrasında ekonomik olarak sıkıntı yaşadı.
Rusya, savaş sonrasında bozulan ekonomisinin de etkisiyle tarihi bir karar aldı: Alaska satışa çıkarıldı!
Rusya, Kırım Savaşı'nda sonra Alaska'nın Kanada'da konuşlanmış İngiliz kuvvetleri tarafından kolayca fethedilebileceğini ve savunulmasının zor olacağının farkındaydı.
Bu nedenle, İmparator II. Aleksandr bölgeyi satma kararı aldı.
7,2 milyon dolar bedelle Alaska satıldı
Alaska'nın satışıyla alakalı ilk hamle, Rusya tarafından 1857 ve 1858 yıllarında geldi.
Alaska'nın satılık olduğu bilgisi ABD'ye bildirildi. Ancak o dönemde Amerika'da bir İç Savaş riski daha acil bir endişe olduğundan, bir müzakere ve anlaşma gerçekleşmedi.
Daha sonra 30 Mart 1867’de, gece boyunca süren bir oturumun ardından, tarafların imzalarıyla anlaşma sonuçlandı.
Satın alma bedeli 7,2 milyon dolar (2023’te 129 milyon dolar) olarak belirlendi; bu da dönüm başına yaklaşık 2 sent (4,74 $/km²) anlamına geliyordu.
ABD Senatosu, 30 Mart’ta imzalanan antlaşmayı onaylayarak, Alaska'daki Amerikan egemenliğini 18 Ekim’de bölge genelinde yürürlüğe koydu.
Alaska'nın satın alınmasına ABD'deki tepkiler
Alaska'nın satın alınmasına gelen tepkiler genel olarak olumlu olsa da bu anlaşmanın gereksiz olduğuna ve gereksiz bir şey için para harcandığına inan da büyük bir taraf vardı.
Hatta bazı muhalifler, Amerika'nın işe yaramaz topraklar satın aldığını savunarak satın almayı gerçekleştiren dönemin Dış İşleri Bakanı “Seward'ın Deliliği” şeklinde eleştirecekti.
Satın almanın ardından neredeyse tüm Rus yerleşimciler Alaska’yı terk etti.
Alaska, 1896’ya kadar seyrek nüfuslu kaldı. Başlangıçta Alaska Departmanı olarak düzenlenen bölge, 1884’te Alaska Bölgesi ve 1912’de Alaska Bölgesi olarak yeniden adlandırıldı; nihayetinde 1959’da günümüzdeki Alaska Eyaleti haline geldi.
Altın madenlerinin keşfi
ABD'nin Alaska'yı satın alması, başlangıçta fok avcılığından sağlanan önemli gelirle desteklenmiş olsa da zamanla bu anlaşmanın değeri çok daha fazla artmıştı.
"Ucuz bir anlaşma" olarak anılan satın alma, Andrew Johnson’ın başkanlığının nadir başarılarından biri olarak görüldü.
Ancak ABD için asıl kazanç, 20. yüzyıl başlarında keşfedilen altın ve değerli madenlerle sağlanmış, Altına Hücum döneminde Alaska, Amerikan şirketleri ve halkı için büyük ekonomik fırsatlar yaratmıştı.
Rusya tarihinde ise bu anlaşma "talihsiz" olarak nitelendirilen bir hata olarak tarihtekini yerini aldı.
18 Ekim 1867'de Alaska'nın resmen ABD'ye devredilmesi, her yıl Alaska Günü olarak kutlanmakta.