Rusya, Çin yardımıyla yeni bir kamikaze İHA üretiyor

Yeni insansız hava aracı için bir üretim sözleşmesi, üretim sürecine ilişkin şirket yazışmaları ve mali belgeleri içeren istihbarat, Rus devletine ait silah üreticisi Almaz-Antey'in bir yan kuruluşu olan IEMZ Kupol'un Temmuz 2023'ten Temmuz 2024'e kadar 2.500'den fazla Garpiya ürettiğini gösterdi.

Çin teknolojisi içeren yeni Rus insansız hava aracının varlığı daha önce rapor edilmemişti. IEMZ Kupol ve Almaz-Antey yorum taleplerine yanıt vermedi.

İki istihbarat kaynağı, Garpiya'nın Ukrayna'daki askeri ve sivil hedeflere karşı kullanıldığını, kritik altyapıya zarar verdiğini ve hem sivil hem de askeri kayıplara neden olduğunu söyledi.

Reuters ile paylaştıkları görüntülerin Ukrayna'dan bir Garpiya enkazına ait olduğunu söyleyen yetkililer daha fazla ayrıntı vermedi. Reuters bu sonucu güçlendiren bilgilere ulaştı ancak görüntüleri bağımsız olarak teyit edemedi.

Kaynaklar, bilgilerin hassasiyeti nedeniyle ne kendilerinin ne de ajanslarının kimliklerinin açıklanmasını istemedi. Ayrıca belgelerle ilgili tarih gibi bazı ayrıntıların da saklı tutulmasını istediler.

Washington DC merkezli bir düşünce kuruluşu olan Center for a New American Security'de kıdemli araştırmacı olarak görev yapan Samuel Bendett Reuters'a yaptığı açıklamada Garpiya'nın, eğer doğrulanırsa, Rusya'nın uzun menzilli insansız hava araçları için İran tasarımlarına olan bağımlılığından bir sapma anlamına geleceğini söyledi.

“Eğer bu gerçekleşiyorsa, Rusya'nın artık yerel üretime ve tabii ki Çin'e daha fazla güvenebileceğini gösterebilir, çünkü bu savaşta her iki taraf da insansız hava aracı üretimi için birçok Çin bileşenine bağımlı” dedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy'nin geçen yıl Mayıs ayında yaptığı açıklamaya göre, bu haber için yorum yapmayan İran, Şubat 2022'de işgalin başlamasından bu yana Rusya'ya binden fazla Shahed “kamikaze” insansız hava aracı tedarik etti.

Bu İHA'lar Ukrayna'nın hava savunmasını yıpratmak ve cephe hatlarından uzaktaki altyapıyı vurmak için kullanıldı. İran, Ukrayna'da kullanılmak üzere Rusya'ya insansız hava aracı gönderdiğini defalarca reddetti.

Rusya Savunma Bakanlığı bu haber için yapılan yorum talebine yanıt vermedi. Çin Dışişleri Bakanlığı Reuters'e yaptığı açıklamada Pekin'in insansız hava araçları da dahil olmak üzere potansiyel askeri uygulamaları olan ürünlerin ihracatını sıkı bir şekilde kontrol ettiğini söyledi.

Açıklamada “Ukrayna kriziyle ilgili olarak Çin her zaman barış görüşmelerini ve siyasi çözümü desteklemeye kararlı olmuştur” denildi. Açıklamada Çin'in Rusya ile ticaretinde herhangi bir uluslararası kısıtlama bulunmadığı da belirtildi.

NATO'nun tepkisi

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg geçtiğimiz hafta Çin'e Rusya'nın Ukrayna'daki savaşını desteklemeyi bırakması çağrısında bulundu ve Pekin'in yardımının çatışmanın devam etmesinde önemli bir faktör olduğunu söyledi.

Avrupa ajansı Reuters'e yaptığı açıklamada, Garpiya'nın “Shahed'e çok benzediğini” ancak benzersiz bir cıvatalı kanatçık ve Limbach L-550 E motorları da dahil olmak üzere çeşitli ayırt edici özelliklere sahip olduğunu söyledi. Başlangıçta bir Alman şirketi tarafından tasarlanan ve üretilen motor, şu anda Çin'de Xiamen Limbach adlı yerel bir firma tarafından üretiliyor. Şirket yorum talebine yanıt vermedi.

Reuters, 2023'ün ilk çeyreğinde Rusya Savunma Bakanlığı ile Kupol arasında insansız hava araçlarını üretecek bir fabrikanın geliştirilmesi için imzalanan 1 milyar rubleden (10 milyon avro) fazla değerdeki bir sözleşmeyi inceledi.

İstihbarat kaynakları, Rusya'nın batısındaki Udmurt Cumhuriyeti'nin Izhevsk kentinde bulunan ve Kupol tarafından 2020 yılında satın alınan eski bir çimento fabrikasının insansız hava araçlarının üretimi için kullanıldığını söyledi.

Telegram mesajlaşma uygulamasında yayınlanan bir Rus drone üretim tesisinin videosunu kullanan Reuters, binanın kirişlerinin ve iç mimarisinin renk ve tasarımından, sahanın dosya görüntüleriyle eşleşen Izhevsk'teki fabrika olduğunu tespit edebildi.

Dosya görüntülerinin konumu, sokak görüntüleri ve uydu görüntüleriyle eşleşen yakındaki binalar, yollar ve ağaçlardan doğrulanabilirdi.

Şirket iletişimlerine göre, Garpiya'nın bir prototipi 2023'ün ilk yarısında piyasaya sürüldü. Ajans, üretimin 2023'ün ikinci yarısında birkaç yüze ulaştığını ve 2024'ün ilk yarısında iki kattan fazla artarak yaklaşık 2.000'e çıktığını söyledi.

Savunma analisti Bendett, yılda 2,500 insansız hava aracının Rusya'nın üretiminin büyük bir bölümünü temsil edeceğini söyledi.

Reuters tarafından incelenen 2023'ün ikinci çeyreğine ait kurumsal belgeler, tedarikçi TSK Vektor'un Kupol tesisinde montaj için Çinli şirketlerden parça tedarik ettiğini gösterdi.

TSK Vektor yorum talebine yanıt vermedi.

Avrupa istihbarat servisi yaptığı açıklamada Çinli şirketlerin Rusya'nın büyük kamikaze insansız hava araçları üretmesini sağlayan bileşenleri sağlamaya devam etmesinden endişe duyduğunu belirtti. “Temel bileşenlerin Rusya'ya ihracatının durdurulması gerekiyor” denildi.

ABD endişelerini dile getirdi

Washington, Pekin'i Rusya'nın savunma sanayisine verdiği destek konusunda defalarca uyardı. Moskova'nın belirli teknolojileri askeri amaçlarla kullanmasını engellemeyi amaçlayan yüzlerce yaptırım uyguladı. Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray bu haber için yapılan yorum talebine yanıt vermedi.

Temmuz ayında Çin, 1 Eylül'den itibaren drone ihracat kurallarını sıkılaştıracağını söyledi. Pekin, ABD'nin Ukrayna savaşı nedeniyle Çinli kuruluşlara uyguladığı yaptırımların “yasadışı ve tek taraflı” olduğunu söyledi.

Kupol ve Rusya Savunma Bakanlığı arasındaki üretim sözleşmesine göre Garpiya'nın kalkış ağırlığı 300 kilonun altında ve azami menzili 1.500 kilometre - Moskova'nın Ukrayna'da yaygın olarak kullandığı İran'ın Shahed-136 insansız hava araçlarına kabaca benziyor.

Washington Post Ağustos ayında Rusya'nın Tataristan'daki Alabuga Özel Ekonomik Bölgesi'ndeki bir fabrikada Geran-2 olarak bilinen Shahed-136'nın yerli versiyonunun üretimini arttırmayı hedeflediğini bildirmişti. Ukrayna Nisan ayında Alabuga'daki bir drone üretim tesisine karşı bir drone saldırısı gerçekleştirdiğini açıkladı.

Bilgileri kaydeden ve derleyen ticari bir tedarikçiden elde edilen gümrük verileri, TSK Vektor'un Nisan 2022'den Aralık 2023'e kadar Çinli Juhang Aviation Technology'den 36,3 milyon dolarlık ve Redlepus TSK Vector Industrial Shenzhen Co Ltd'den 6,2 milyon dolarlık mal ithal ettiğini gösterdi.

Gümrük belgelerine göre, mallar arasında uçak motorları, transistörler, elektronik modüller, konektörler, fişler ve soketler, yedek parçalar ve çoğu “genel sivil amaçlı”, “genel endüstriyel amaçlı”, “genel sivil kullanım için” olarak işaretlenmiş bileşenler yer alıyordu.