Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ilk 5 ayı

Rusya’nın Ukrayna’ya topyekün işgal saldırısı başlatmasının 5’inci ayı geride kaldı. 

Savaşın ilk iki ayını ciddi başarısızlıklarla geçirdikten sonra bir ay bütün güçlerini Ukrayna’nın güneydoğusuna toplayan Rusya, Donbas cephesinde elde ettiği sınırlı başarıların ardından yeni bir duraksama aşamasına geçti. Moskova’nın hedefi, sadece Donbas’da işgali tamamlamak değil, aynı zamanda Ukrayna ordusunun bu cephede bulunan en seçkin güçlerini kuşatarak Kiev’i kapitülasyona zorlamak idi. Ancak Donbas cephesinde bütün potansiyelini kullanarak başlattığı saldırıların ikinci ayı geride kalırken bu hedefine yine ulaşamadı, ayrıca, Donbas için büyük savaşa da ara vermek zorunda kaldı. 

Donbas'ta Rus Ordusu'nun "Mola"sı uzuyor

Temmuzun başında Lisiçansk ve Severodonetsk kentlerini işgal ettikten sonra Rusya’nın Donbas’daki ilerleyişi durdu. Ukrayna ordusu, Lisiçansk’tan çekilerek büyük ablukayı atlatmayı başardı ve Seversk-Solidar-Bahmut hattındaki daha elverişli mevzide konuşlandı. Ayrıca, Lisiçansk’ın işgali daha tamamlanmadan Ukrayna ordusu ABD ve İngiltere’den gelen yüksek hassasiyetli HIMARS ve M270  füzeleri ile 40-80 kilometre mesafeden Rusya’nın lojistik merkezlerini vurmaya başladı. Rusya’nın işgal ettiği bölgelerde oluşturduğu, top mermisi ve füze depolanan en az 20 silah deposu havaya uçuruldu.  HIMARS’ların devreye girmesiyle eşzamanlı olarak Donbas’da Rusya’nın topçu saldırıları azalmaya başladı. 

Sebebi ise Putin’in Luhansk’ın işgalinin tamamlanmasının ardından verdiği ve artık üç haftadır süren “mola” değil, elbette.  Rusya’nın Donbas, Harkiv, Herson ve Zaporojiye’deki en büyük avantajı topçu sistemlerinin sayısı ve bu sistemlere sürekli mühimmat taşıyan iyi bir sistemin kurulmasıdır. Rus ordusu, Donbas’daki 8 yıllık işgal birikimi ve şubat-mart aylarındaki hamleleri sayesinde bu bölgede bulunan lojistik hatlarının bir kısmını ele geçirmeyi başardı. Rusya’dan mühimmat demiryolu ile cephenin birkaç kilometre gerisindeki depolara, oradan ise günde birkaç kez karayoluyla öndeki topçu birliklerine ulaştırılıyordu. Bu sayede Rus topçu birlikleri Ukrayna mevzilerini aralıksız ateş altında tutabiliyordu. Bu da Ukrayna ordusunun manevra kabiliyetini engelliyordu.  HIMARS’ların devreye girmesiyle birlikte cephe arkasındaki depolar imha edilmeye, yani ön cepheye aralıksız mermi sevkiyatı azalmaya başladı. Bu da Ukrayna ordusunun manevra imkanlarını arttırırken işgal ordusunu  “mola” vermek zorunda bıraktı.  

İşgal ordusu, en önemli hedefleri olan Slavyansk, Kramatorsk, Seversk yönlerinde saldırıları sürdürmeye çalışıyor, ancak Severodonetsk ve Lisçansk’ı yerle bir etmek için kullandığı “ateş çemberi” artık yok. 

Rusya’nın Harkiv’in kuzeyinde yeniden saldırıya geçme girişimleri de başarısızlıkla sonuçlandı ve durdu. Zira bölgedeki kaynaklar, Rusya’nın Harkiv’i kuşatmak ve işgal etmek için yeterli güce sahip olmadığını bildiriyor. 

Herson'da "İyi Niyet Operasyonu" gerçekleşir mi?

Herson istikametinde ise tam tersi, Ukrayna’nın ilerlemesi söz konusu. Ukrayna ordusu mayıs ve haziran aylarında açık ovadaki başarısız saldırı hamlelerinin ardından taktik değiştirdi. Rusya ordusunun en zayıf noktası olan lojistik sorununu derinleştirmek için bu cephede de HIMARS sistemleri aktif olarak kullanılmaya başlandı. 

Ukrayna ordusu, Rusya’nın Herson’daki lojistik merkezlerini ve bölgeye ulaşım yollarını, köprüleri sistematik biçimde vurmayı sürdürüyor.  Son bir haftada Herson’daki Antonov ve İngulets nehri üzerindeki Darevka köprüleri Ukrayna füzeleri ile vuruldu. Şimdilik bu köprüler tamamen dağıtılamadı, ancak HIMARS füzelerinin isabet oranı Rus askeri araçlarının hareketlerini belirli ölçüde engellemeye yetiyor. 

150 günlük tecrübe, Rus ordusunun lojistik kanalları kesildiği zaman “iyi niyet belirtisi olarak” geri çekildiğini gösteriyor ve görünüşe bakılırsa, Ukrayna, Rusya’yı Kiev-Çernihiv hattında ve Yılan adasında olduğu gibi Herson’da da bir “iyi niyet operasyonuna” zorlamaya çalışıyor.   Çünkü Herson’u kara operasyonu ile geri almak şimdilik zor – zira bölgede hava üstünlüğü de Rusya’da. İşgal güçlerinin bu bölgedeki hava savunma sistemlerini tamamen imha etmeden ve lojistik imkanlarını tüketmeden kara savaşına girmek sorunlu. Ukrayna, bu nedenle Herson’da bulunan Rus askerlerini kuşatarak işgalcileri çekilmeye zorlama taktiği yürütüyor. 

Herson’da işgal altındaki Kırım’ı Dinyeper nehrinin sağ sahili ile bağlayan Antonov köprüsü etrafında yaklaşık 30 bin Rus askerinden oluşan iki grubun bulunduğu bildiriliyor. Bir grup Herson ve etrafında, diğer grup ise kuzeydoğuda Kriviy Rih istikametinde mevzilenmiş durumda. Bu iki grubun lojistiği iki köprü üzerinden gerçekleştiriliyor. Ukrayna ordusunun HIMARS’larla ciddi zarar verdiği Antonov köprüsünden artık ağır askeri araçlar geçemiyor, yani işgal güçlerine yeni destek gelemiyor.   Diğer köprü ise 100 kilometre güneyde Nova Kahovka’da bulunuyor. İkinci grup da daha çok bu köprüyü kullanıyor. Antonov köprüsünün tamamen imha edilmesi, Rus ordusunun taktik olarak kuşatılması anlamına geliyor. 

Herson, Rusya’nın Ukrayna’da ele geçirdiği tek vilayet merkezi. Bu açıdan Rus ordusunun Herson’dan çekilmesi iki ülke için hem de sembolik önem arz edecek. O yüzden Rusya, Herson’daki ciddi lojistik sorunlarına ve kayıplarına rağmen direnmeye çalışırken referandum şantajını da sürdürüyor. Moskova’nın işgal ettiği Ukrayna topraklarında eylül ayında sahte referandum düzenlemeye hazırlandığı bildiriliyor. 

Özetle, savaş cephesindeki son duruma bakılırsa, Rusya, yakın gelecekte sadece Donbas’daki işgali tamamlamaya  - ki bu konuda da çok zorlanacak - ve Ukrayna’nın güneyinde işgal ettiği topraklarda sahte referandumlar düzenleyerek kendine birleştirmeye odaklanacak.  “Donbas’tan öteye geçme” tehdidini ise şimdiki an için durumda propaganda toplumunu besleme açıklaması olarak bakmakla birlikte hem de orta perspektif hedefi olarak değerlendirmek gerekiyor.  Rusya’yı Ukrayna’da herhangi zafer beklemiyor, bu çok net, ancak “namus kurtaracak” zaferler için de yeni bir araya ve açık veya gizli seferberliğe ihtiyacı olduğu çok açık. Cephedeki sözleşmeliler artık savaşmak istemiyor, lojistik imkanları tükeniyor, komuta kontrol merkezleri yok ediliyor, Ukrayna’ya cephede durumu değiştirebilecek silahlar geliyor; bu da Kremlin’i yeni bir toparlanma molasına zorluyor. Cepheye yeni güç toplamak için gizli seferberlik sürüyor, ancak görünüşe bakılırsa, artık bu da yetmiyor. Gidişat Moskova’yı açık seferberliğe zorluyor, ancak bunu da Rusya Başsavcılığının da geçtiğimiz günlerde açık şekilde ifade ettiği gibi “savaş sorumluluğu almamak” için gerçekleştiremiyor.  Bu nedenle büyük olasılıkla Putin, Donbas’da işgali tamamlayıp güneyde işgal ettiği topraklarda güçlenmeyi, Ukrayna’yı sürekli baskı altında tutmak için büyük şehirlere füzeli terör saldırılarını sürdürmeyi, süreci uzatarak Batı’yı ve Ukrayna’yı soğuk kış şantajıyla müzakere masasına çekmeyi ve kazandığı zaman zarfında yeni bir gizli (belki de açık) seferberlik dalgası başlatarak yeni yılda yeni bir işgal dalgası başlatmayı planlıyor. 

Ancak Ukrayna ve Ukrayna toplumu artık ufukta Rusya ile her hangi müzakere olasılığı görünmüyor. Ukrayna, Rusya ile her hangi anlaşmanın sürdürülebilir olmadığını, Moskova için uluslararası anlaşmaların ve hukukun hiçbir geçerliliği olmadığını en yakından tecrübe etmiş bir devlet olarak ölüm-kalım savaşı veriyor. Fakat şimdilik Rusya’nın büyük operasyonlar için olanakları tükendiği gibi, Ukrayna’nın da büyük işgalden kurtarma operasyonları için yeterli silahı yok. HIMARS’lar cephede Rusya’nın saldırılarını şimdilik zayıflatmış, ancak Ukrayna’nın kapsamlı ve başarılı karşı saldırısı için yeterli değil. Askeri uzmanlar Ukrayna’nın böyle bir üstünlük için en az 50 HIMARS sistemine ihtiyaç duyduğunu bildiriyor.  Ukrayna’nın ihtiyacı olan savaşın uzaması, Rusya’nın duraksaması değil, Rusya’nın geri çekilmesini sağlayacak silahlara ve güce kavuşması. 

Ukrayna karşı saldırıya geçmediği, Rusya’yı çekilmeye zorlamadığı müddetçe zaman Putin’in lehine ilerliyor. Zira Rusya, bir taraftan yorulmuş ve azalmış güçlerinin yeniden konsolidasyonunu gerçekleştirme fırsatı kazanırken diğer taraftan da Ukrayna’da işgal ettiği topraklarda kontrolünü güçlendiriyor.  Cephe bölgesindeki geçici istikrar zamanla temas hattının sınır hattına dönüşmesini sağlıyor. İşgal edilmiş topraklarda Rusya’nın varlığı ne kadar uzun sürüyorsa, onları kurtarmak zamanla o kadar zorlaşıyor. Bu nedenle dondurulmuş veya uzatılmış bir savaş şu an Ukrayna için en büyük risk…