Sırbistan'ın İsrail'e silah satışı hakkında bilgiler

Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, dört yıl önce Washington'da İsrail yanlısı bir lobi etkinliğinde yaptığı konuşmada, Belgrad'ın İsrail'e verdiği desteğin sağlam olduğunu ve İsrail'in 1948'de kurulmasından otuz yıl öncesine dayandığını gururla ilan etti.

Sırbistan'ın Washington'daki temsilcisi Milenko Vesnic'in 1917 yılında, İngiltere'nin bir Yahudi anavatanına verdiği desteği teyit eden 70 kelimeden kısa bir belge olan Balfour Deklarasyonu'nun imzalanmasının ardından İsrail adında bir devletin kurulmasını desteklediğini iddia etti.

Vucic, Washington'daki en güçlü özel çıkar gruplarından biri olarak bilinen Amerikan-İsrail Halkla İlişkiler Komitesi'ne (Aipac) "Sırplar ve Yahudiler arasında ortak payda olarak tanımlayabileceğiniz pek çok şey var" dedi.

Vucic, "İkinci Dünya Savaşı'nda toplama kamplarında aynı korkunç kaderi yaşadık" dedi. "Yahudi halkını seviyoruz, her zaman harika ilişkilerimiz oldu," diye ekledi.

Vucic'in Aipac ile görüşmesi, eski düşmanlar Sırbistan ve Kosova'nın Trump yönetiminin aracılık ettiği bir anlaşmanın parçası olarak ekonomik ilişkileri normalleştirmek için bir plan hazırladıkları bir döneme denk geldi.

Vucic ve önde gelen Sırp yetkililer Kosova'nın bağımsızlığını tanımayı reddetmiş olsalar da, Vucic ABD'nin aracılık ettiği ekonomik anlaşmayı kabul etmenin getireceği avantajlar konusunda ikna olmuştu.

Ekonomik anlaşmanın ABD'nin Belgrad'da bir Kalkınma Finans Kurumu ofisi açmasını sağlayacağı ve yatırımcılara ve kredi kuruluşlarına Sırbistan'ın iş yapmaya açık olduğuna dair daha geniş sinyaller verilebileceği düşünülüyordu.

Ancak 2020 yılının sonlarında imzalanan anlaşmanın ardından Kosova İsrail tarafından bağımsız bir devlet olarak tanındı ve buna karşılık olarak Kudüs'te büyükelçiliğini açarak Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıyan ilk Müslüman çoğunluklu ülke oldu.

Vucic de dahil olmak üzere Sırp yetkililer İsrail'in Kosova'yı tanımasına öfkelendi ve Sırbistan sessiz de olsa İsrail'deki temsil düzeyini düşürdü.

Siyasi ilişkiler yüzeyde gergin görünse de, özellikle savunma alanındaki bağlar devam etti.

İsrail gazetesi Haaretz ve Balkan Insight kısa süre önce Belgrad'ın İsrail'e hala büyük miktarlarda silah ve mühimmat ihraç ettiğini ve Gazze'ye yönelik mevcut savaş nedeniyle bu yıl ihracatı artırdığını ortaya çıkardı.

Her iki yayın da Sırbistan'ın İsrail askeri uçaklarının yanı sıra Yunan hava sahasını kullanan bazı sivil uçaklar aracılığıyla İsrail'e en az 16.3 milyon Euro (17.1 milyon dolar) değerinde silah ihraç ettiğini ve muhtemelen Sırp devlet şirketi Krusik tarafından üretilen önemli 155 mm top mermilerini de taşıdığını bildirdi.

İsrail'in Sırbistan ile ilişkilerini bilen bir kaynak silah ihracatının şaşırtıcı olmadığını söyledi.

Middle East Eye'a konuşan kaynak "İsrail yıllardır Vucic yönetimi nezdinde lobi faaliyetleri yürütüyordu" dedi.

Sırbistan, Batı Balkanlar'daki en büyük savunma sanayisine sahip ve 2021'deki askeri ihracatı yaklaşık 1,2 milyar dolar değerinde.

Belgrad'ın Orta Doğu'daki diğer ülkelere de ihracat yaptığı biliniyor. 2018'deki raporlar BAE'ye yapılan satışlarda önemli bir canlanma olduğunu gösteriyor. MEE tarafından daha önce yapılan araştırmalara göre BAE, Sırbistan silah endüstrisini geliştirmek için kârlı anlaşmalar yaptı.

Belgrad Güvenlik Politikası Merkezi'nde kıdemli bir araştırmacı olan Maja Bjelos, Vucic'in pragmatik ve fırsatçı dış politikasının İsrail ve Ukrayna'ya silah satışını da içerdiğini söyledi.

Vucic'in İsrail ile ilişkisinin ilginç bir boyutu da kendi seçim kampanyaları.

İsrailli bir siyasi danışman olan Asaf Eisin, Vucic'in sadece 4.000 oyla kaybettiği Belgrad belediye başkanlığı kampanyasını yürüttüğü 2004 yılından bu yana Sırbistan cumhurbaşkanına danışmanlık yapıyor.

Eisin'in 2017 yılında Vuçiç'in cumhurbaşkanlığı kampanyasında Saviv Strategies and Campaigns şirketinin sahibi olan bir başka İsrailli siyasi danışman Aron Saviv ile birlikte çalıştığı belirtiliyor.

Saviv resmi internet sitesinde 2017 yılında "Vucic'in Sırbistan'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanmasına yardımcı olduğunu" söyledi.

Bir başka bağlantı daha var: Shaviv 2015 yılında İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun seçim kampanyasında kampanya yöneticisi olarak görev yaptı.

Bu arada Eisin de aynı yıl İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un parlamento seçim kampanyasına danışmanlık yapmıştı.

Bölgedeki bir diplomat Vuçiç'in siyasi kaygılarla İsrail'e silah sattığı düşüncesinin gerçek dışı olduğunu söyledi.

MEE'ye konuşan ve adının açıklanmasını istemeyen diplomat, "Belgrad tamamen iflas etmiş durumda ve herkese silah satıyorlar," dedi.