Soçi'de 3'lü zirve: Aliyev ve Paşinyan ikili çalışma konusunda anlaştılar

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan Soçi'de buluştu.

Ermenistan ve Azerbaycan liderleri iki ülke arasında devam eden gerilimi azaltmak için uzun zamandır beklenen anlaşmaları imzalamasalar da, karşılıklı sınırlarını belirlemek için ikili bir komisyon kurmayı resmen taahhüt ettiler.

Putin önce Aliyev ile bire bir görüştü, ardından Paşinyan onlara katıldı, ardından Putin Paşinyan ile Aliyev olmadan görüştü. Üçlü toplantının halka açık kısmı, ilkinde olduğu gibi, Putin masanın bir tarafında oturdu, Aliyev ile Paşinyan ise masanın diğer tarafında birbirlerinin yüzüne bakmadan yer aldılar.

Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’la görüşmesinde, Karabağ’da varılan anlaşmaların ardından önemli işler yapıldığını ancak bazı sorunların devam ettiğini söyledi.

Azerbaycan-Ermenistan sınırında bazı trajik olayların da yaşandığını belirten Putin, sözlerine şöyle devam etti:

"İnsanlar yaralanıyor, hayatlarını kaybediyor ve bu durum bizim dikkatimizi vermemiz gereken bir konu. Açıkçası tam da bu konu nedeniyle, gelecekte bu tür olayların yaşanmaması için bugün bir araya geldik."

Rusya bölgedeki ulaşım bağlantılarına ilgi duyuyor

Bölgede büyük çaplı askeri çatışmaların yaşanmadığına işaret eden Putin, "Rus barış gücü ve Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi çalışmalarını sürdürüyor. En önemlisi, gelecekte huzurlu bir yaşam için koşulların yaratılıyor olmasıdır." değerlendirmesini yaptı.

Rus, Azerbaycanlı ve Ermeni başbakan yardımcılarının başkanlık ettiği üçlü komisyonun da önemli aşamalar kaydettiğini anlatan Putin, "Yakın gelecekte, ulaşım bağlantılarının açılmasına yönelik uygun kararları alabileceğimize inanmak için sebepler var." ifadesini kullandı.

Putin, Rusya’nın da bölgedeki ulaşım bağlantılarının açılmasına ilgi duyduğunu kaydederek, "Yüzyıllardır tek bir devletin parçası olarak bir aradaydık, çok derin tarihi bağlarımız var. Onların çökmesini istemeyiz. Tam tersine, onları onarmaya ve desteklemeye çalışmalıyız. Durumun normalleşmesine, olumlu yönde gelişmesine yönelik her iki taraftan da ilgisi var." dedi.

Ulaşım hatlarıyla iligili hususlar henüz gerçekleşmedi

Azerbaycanlı yetkililer bölgedeki Rus varlığını verdikleri demeçlerde “geçici” olarak tanımlarken, Aliyev Putin'in yüzüne karşı bu kelimeyi kullanmadı. Bunun yerine Rus Barış Gücü'nün bölgedeki etkinliğine değindi:

“Rus barış gücünün denetimindeki bölgede bir yıl içerisinde ciddi çatışmalar, olaylar yaşanmadı. Sistematik kriz oluşturmayan ufak olaylar yaşandı. Azerbaycan-Ermenistan sınırında çatışmalar yaşandı. Fakat bu Rus barış gücünün sorumluluğundaki bölge değil. Fakat elbette bunları hem ikili hem de üçlü şekilde dikkatlice gözden geçirmemiz, konuşmamız gerekiyor. Riskleri kontrol ve en aza indirmek için konuşmamız gerekiyor. Sizin, hükümet temsilcilerinin ve bölgedeki Rus barış gücünün bu konudaki rolünüzü takdir ediyorum.”

Azerbaycan’ın savaşın bitmesinin ardından geçen 1 yıl içinde hem savaşın sonuçlarının ortadan kaldırılması hem de ulaşım hatlarının açılması konusunda en yüksek düzeyde yapıcı tutum sergilediğini vurgulayan Aliyev, 10 Kasım 2020’de imzalanan üçlü bildirinin neredeyse tüm maddelerinin hayata geçirildiğini, fakat ulaşım hatlarıyla ilgili hususların henüz gerçekleşmediğini hatırlattı.

Aliyev: Görüşmemizin önemli sonuçları olacağını düşünüyorum

Aliyev, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki savaşa son veren üçlü bildirinin üzerinden bir yıl geçtiğini, bu bir yılı genel olarak pozitif nitelendirdiklerini kaydetti.

Putin'e ve Rusya Savunma Bakanlığına teşekkür eden Aliyev, bu bir yılda Rus barış gücünün sorumluluğundaki bölgede ciddi olayların yaşanmadığını ifade etti.

Aliyev, bu bir yılda önemli gelişmelerin de yaşandığını, artık ikinci kez üçlü şeklide bir araya geldiklerini, bugün ise tüm planlarını ve kaygı duydukları konuları açıkça müzakere ettiklerini bildirerek, "En önemlisi, sorun ve anlaşmazlıkların çözümü için aldığımız kararlar Güney Kafkasya'nın daha güvenlikli ve daha öngörülebilir bir bölge olmasını kolaylaştıracak." dedi.

İnsani konuları da görüştüklerini aktaran Aliyev, Azerbaycan olarak hem savaşta hem savaş sonrasında hümanizm ilkesi ile hareket ettiklerini, savaş sonrasında yüzden fazla Ermeni askerin karşı tarafa iade edildiğini hatırlattı.

Aliyev, bugün de bir yaralı asker ve 2 sivilin iade edildiğini hatırlatarak, "Biz her zaman hümanizm ilkesi ile hareket ettik. Bundan sonra da böyle hareket etme niyetindeyiz. Ermenistan tarafının da bölgedeki durumun daha öngörülebilir olması için koşulların oluşturulmasında istekli olduğunu görüyoruz. Biz Azerbaycan olarak uzun yıllardır devam eden çatışma sayfasını çevirmeye, normal ilişkiler etabına geçmeye hazırız. Bu formatta da amaçlarımıza ulaşacağımızı düşünüyorum." değerlendirmesinde bulundu.

Rusya'nın Azerbaycan'ın dostu, stratejik ortağı hatta stratejik ortaktan daha fazlası olduğunu vurgulayan Aliyev, "Rusya ile Azerbaycan arasındaki güven ilişkisinin düzeyi aynı zamanda Ermenistan ile en hassas konularda da bir yol bulmamızı kolaylaştırıyor. Görüşmemizin önemli sonuçları olacağını düşünüyorum ve bu çok uzun sürmeyecek. Bölgedeki durum daha güvenli ve daha öngörülebilir olacak." dedi.

Paşinyan: Ermenistan barış döneminin başlatılmasına hazır

Ermenistan Başbakanı Paşinyan da yapıcı görüşmeler yaptıklarını belirterek, "Gündemdeki tüm konuları açıkça görüştük. Bazı konularda, tahmin ettiğimiz kadar derin görüş ayrılığımızın olmadığını gördük." diye konuştu.

Karabağ'daki ekonomik ve ulaşım bağlarının açılması konusunda ortak fikre sahip olduklarını kaydeden Paşinyan, "İnsani konuları da ele aldık. Bugünkü görüşmelerimizi bu konu açısından da olumlu değerlendiriyorum. Ermenistan'ın, Ermeni halkının seçtiği hükümet olarak, gerekli adımlar atarak, barış döneminin başlatılmasına hazır olunduğunu teyit ediyorum." ifadesini kullandı.

Putin'den zeytin dalı

Toplantıdan önce, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sınırların resmi olarak sınırlandırılması ve iki ülke arasındaki yeni ulaşım yollarının açılması konusunda anlaşmalar imzalanacağı konusunda çok fazla spekülasyon vardı. Fakat bu gerçekleşmedi.

Tarafların talebi üzerine Rusya'nın istişaresiyle, Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki sınırların çizilmesi konusunda ikili bir komisyon oluşturulmasına yönelik bir niyet belgesi imzaladılar.

Putin, Rus, Azerbaycanlı ve Ermeni başbakan yardımcılarının gelecek hafta Moskova'da bir araya gelerek çalışmalarını sürdüreceklerini söyledi.

Putin, konuşmaların ardından Aliyev ve Paşinyan'a zeytin dalı figürleri hediye etti.