Ukrayna: Büyük taarruzdan önce son savunma

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin üzerinden bir yılı aşkın zaman geçti. Rusya’nın kapsamlı saldırısı istenilen hedeflere ulaşamadığı gibi, Ukrayna ordusu Rusya’yı Kiev, Sumi, Harkiv ve Herson bölgelerinden çıkardı. Rusya’nın yaşadığı ciddi lojistik sorunlardan sonra, Kasım 2022 tarihinde Rus ordusu önemli bir karar aldı ve geri çekilip yeni bir hat kurdu. Bu hat üzerinde aylardır Rusya ile Ukrayna ordusu arasında şiddetli çatışmalar yaşanmaktadır. Ancak havaların ısınmaya başlaması ile Rusya’nın tekrar saldırıya geçmesi beklenmektedir. Rusya’nın bu saldırı dalgası sonrasında Ukrayna ordusunun Batı’dan gelen yeni tanklar ve silahlar ile bahar sonu – yaz ayları civarında saldırıya geçmesi beklenmektedir. Ukrayna’daki savaşın en şiddetli safhası olması beklenen ve Ukrayna’nın kaderini belirleyecek döneme girmiş bulunmaktayız.

Cephe hattı üzerinde maliyetli çatışmalar

Rusya’nın Kasım ayında geri çekilme kararı sonrasında oluşan yeni cephe hattı günümüze kadar büyük ölçüde sabit kalmıştır. Ancak Rusya’nın özellikle Luhansk ve Donets vilayetlerinde ilerleme çabaları ve saldırıları olmuştur. Tüm bu cepheler arasında en çok öne çıkan Bahmut cephesidir. Bahmut cephesinde özellikle Rusya’ya bağlı Özel Askeri Şirket Wagner’in önemli bir rolü bulunmaktadır. Cephenin neredeyse tamamı Wagner tarafından kontrol edilmektedir ve bu bölgede Wagner diğer Rus birliklerin uyguladığı taktiklerden farklı bir yaklaşım sergilemektedir. Ukrayna ordusu ise Bahmut’tan geri çekilmek yerine, bölgede Rusya’nın en etkili birimlerinden olan Wagner grubunu olabildiğince yıpratmak istemektedir. Nitekim Wagner’in Bahmut’ta uyguladığı strateji, İran’ın Halep’te 2016 yılında uyguladığı stratejiye benzemektedir.

2016 yılında İran Halep’i ele geçirmek ve Halep ablukasını muhafaza etmek için İran destekli Şii milisleri dalga dalga Suriyeli muhaliflerin üzerine salmaktaydı. Ta ki, Suriyeli muhalifler artık dayanamayıp geri çekilesiye kadar. Bu taktik yüksek insan kaybına yol açsa da, sonunda başarılı olmuştu. İran için Şii milis üyelerin sayılarında sıkıntı olmadığından ve özellikle Afganistan’dan gelen Şii mülteciler kullanıldığından bu taktiği benimsemek kolay olmuştur. Wagner’de benzer bir şekilde Rus hapishanelerinden devşirdiği mahkumları kullandığından insan dalgası taktiğini uygulayabilmektedir.

Bahmut cephe hattındaki bir konum için Ukrayna ordusu üzerine 8 kişilik timler gönderip saldırı düzenlemektedir. İlk tim başarısız olmasına müteakip hemen ikinci ekip gönderilmektedir. Her ekibin saldırısı öncesinde bölgedeki hedef noktası topçu atışı ile hedef alınmaktadır. Ekipte yer alıp kaçanların idam edildiği aktarılmaktadır. Bu taktik yüksek kayıplara yol açsa da başarılı olmaktadır. Örneğin Bahmut kuzeyindeki Soledar yakınlarındaki bir mevzi için Wagner bir günde 14 ayrı ekip göndermiştir ve 14'üncü ekip başarılı olmuştur.

Wagner’in uyguladığı bu stratejiye ilaveten, cephe hattının netleşmesi ve savunma barikatların tahkim edilmiş olmasından ötürü genel olarak saldırının maliyeti de artmıştır. İngiltere istihbaratının düzenli olarak yayınladığı rakamlara göre Rusya Şubat ayında her gün ortalama 800 asker kaybetmiştir. İngiltere’nin verdiği bu rakamın güvenilirliği tartışılsa da aynı istihbaratın Haziran ve Temmuz için günlük ortalama 200 Rus askerin öldüğünü ifade ettiği dikkate alındığında, Rus kayıpların ne denli arttığı görülmektedir.

Askeri teçhizat anlamında da benzer bir durum söz konusudur. Oryx'in görsel teyitli listesine göre Rus işgalin ilk başlarında Rus ordusunun askeri teçhizat kayıpları, Ukrayna ordusunun birkaç kat üstündeydi. Ancak geri çekilmenin ardından askeri teçhizat kaybı 3 aylık bir süre boyunca dengelenmişti. Fakat Rusya’nın saldırıya hazırlanması ve adım adım saldırı şiddetini artırması ile Şubat ayında Rusya’nın kayıpları ciddi anlamda artmıştır. Örneğin Şubat ayında Rusya 70 tank kaybederken, Ukrayna 8 tank kaybetmiştir. Rusya 102 araç kaybederken, Ukrayna 38 araç kaybetmiştir. 26 Rus topçu sistemi imha edilirken, 9 Ukrayna ordusunun topçu sistemi etkisiz hale getirilmiştir.

Son savunma

Rusya’nın son iki ayda yükselttiği saldırı grafiğinin önümüzdeki süreçte daha da yükselmesi beklenmektedir. Batılı ülkelerin Ukrayna’ya vaat ettiği tankların Ukrayna’ya teslim edilip cephe hattına ulaşmadan önce, Rusya son bir büyük saldırı düzenleyip önemli kazanımlar elde etmek istemektedir. Ukrayna ordusu daha fazla güçlenmeden, Ukrayna ordusunu zayıflatmak istemektedir. Bu yüzden Rusya’nın saldırısı beklenmektedir.

Rusya’nın olası saldırı bölgelerinin güneyden kuzeye doğru Zaporiçna, Donetsk, Harkiv ve Sumi olması beklenmektedir. Zaporiçna’ya olası bir saldırının amacı Rusya’nın resmi olarak kendi toprağı saydığı vilayetinin başkentini ele geçirmek ve güneyden Donetsk cephesine ulaşmak olabilir. Donetsk cephesine yönelik olası bir saldırıda temel hedefleri Kramatorsk, Solyansk, Liman, Kupyansk ve Bilahorivka olacaktır. Rusya bu hedeflere ulaşırsa, o zaman Ukrayna işgalinin gerekçesi olan Luhansk ve Donetsk vilayetlerini büyük ölçüde ve belki de tamamen kontrol altına alabilecektir. Diğer bir saldırı bölgesi ise Harkiv olabilir. Rusya Harkiv bölgesinde kaybettiği bölgeleri tekrar ele geçirmeyi hedefleyebilir ve Ukrayna’nın ikinci en büyük şehrini kontrol altına almak isteyebilir. Bunun için Rusya toprakları içinden saldırması gerekmektedir. Yeni bir cephe olarak ise Rusya’nın Sumi’ye tekrar saldırması da mümkündür. Nitekim son dönemde Rusya’nın Sumi’ye yakın bölgelere askeri sevkiyatlar yaptığı ve sahra hastanesi inşa ettiği bilinmektedir. Bu sevkiyatların amacı yanıltma mı yoksa gerçek bir saldırı için hazırlık mi bilinmemektedir.

Büyük taarruz

Ukrayna ordusu ise ülkesini işgale karşı korumak adına son büyük savunmaya hazırlanmaktadır. Eğer Ukrayna ordusu hedeflediği şekilde Rus ordusuna olabildiğince çok kayıp verdirtip Rus ordusunu yıpratabilir ve toprak kayıplarını sınırlı tutabilirse, Batı’dan gelecek tank ve yeni silah sistemleri ile karşı saldırıya ve büyük taarruza kalkışabilir. Özellikle Batılı ülkelerin Ukrayna’ya savaş uçakları vermesi gündemdeyken, büyük taarruzda elde edilecek bir başarı Ukrayna’nın toprak bütünlüğü için hayati derecede önemlidir.

Ukrayna ordusunun büyük taarruz sonucunda Kırım gibi Rusya’nın ilk işgal ettiği Ukrayna toprakları geri alması söylem düzeyinde ön plana çıkarken, askeri ve siyasi olarak Ukrayna için başka cepheler daha önemlidir ve daha olağandır. Rusya’ya karşı son savunmada elde edilecek başarıya göre, Ukrayna ordusunun büyük taarruzunun hedefi de değişebilir. Ancak mevcut saha koşulları gereğince iki cephe ön plana çıkmaktadır.

Birinci cephe Luhansk ve Donetsk’in kuzeyidir. Ukrayna ordusu Harkiv’de elde ettiği başarının bir tekrarı olarak bu bölgelerde bir askeri başarı elde edebilir. Bu başarıyı elde ederse, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin gerekçesi olan Luhansk bölgesinin çoğunluğunu geri alabilir. Özellikle Luhansk bölgesindeki coğrafi şartlar Rusya’yı sınırlandırmaktadır ve Ukrayna için askeri olarak daha kolaydır. Rusya’nın Luhansk bölgesinde temel olarak bir savunma hattı vardır. O hat geçildiğinde, ilerisinin de gelmesi beklenmektedir. Nitekim Luhansk’ın temel ikmal hattı kurulan savunma hattının hemen gerisindedir. İkmal hattı ele geçirildiğinde, Rus ordusunun yeni bir savunma hattı kurması zordur.

Ancak siyasi olarak Luhansk’a yönelik taarruz daha küçük bir kazanç sağlayacaktır. Siyaseten Ukrayna’nın özgürleştirmesi gereken toprak Zaporiçna cephesi ve güneydeki Melitopol ile Mariupol’dur. Eğer Ukrayna ordusu bu bölgelerde ilerleme sağlar ve kontrolünü Karadeniz’e kadar genişletebilirse, o zaman Rusya karşısında çok büyük bir siyasi kazanım elde edecektir. Rusya’nın Kırım’a olan kara ikmal hattını kesecektir ve Rus işgal bölgesini ortadan ikiye bölecektir. Ancak askeri açıdan bölgenin düz step arazisi olması ve Rusya’nın deniz üzerinden bölgeye askeri lojistik sağlayabilmesi, Ukrayna ordusu için bu bölgeyi daha zor bir hedef kılmaktadır. Fakat bu bölgeden elde edilecek bir askeri başarı, Rusya ile olası müzakerelerde, Ukrayna’yı ciddi anlamda güçlü kılacaktır.

Ukrayna’nın hangi cepheyi tercih edeceğini belirleyecek iki temel faktör Rusya’ya karşı son savunmanın başarısı ve Batı’dan gelecek askeri yardımların büyüklüğü olacaktır.