World Politics Review: Dünyadaki çatışma noktaları, krizler ve vekalet savaşı yaşanan bölgeler

Dünyanın dört bir yanında çatışmalar ve krizler sürerken, bunların nasıl çözüleceğine veya çözülüp çözülmeyeceğine dair artan belirsizlik gün geçtikçe artıyor. Uluslararası düzen yıpranıyor ve bu krizlere kimin müdahale edeceği ya da bu müdahalelerin nasıl finanse edileceği konusunda belirsizlikler devam ediyor.

Bu belirsizlikler arasında, yıllarca süren şiddete, binlerce ölüme ve hatta daha fazla mülteciye yol açan Suriye, Yemen ve Afganistan'daki durumlar gibi sonu gelmez çok sayıda çatışma ise varlığını devam ettiriyor.

Aynı zamanda terörün doğası da değişiyor. Irak ve Suriye'de etkisini kaybetmesinin ardından ve lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'nin ölümünün sonra IŞİD dikkatini başka yöne kaydırsa da iki ülkede de sorunlar devam ediyor.

Ayrıca daha yakın zamanlarda, El Kaide lideri Eymen el-Zevahiri'nin Kabil'de öldürülmesi, grubun Afganistan'ın yeni Taliban hükümeti ile ilişkileri hakkında soru işaretleri uyandırdı.

Bütün bu gelişmeler, Batılı güçlerin dünyadaki "çatışma müdahalesine" zayıflayan bir ilgi gösterdiği bir zamanda geldi. Terör gruplarının saldırıları ve yerel milisler arasındaki çatışmalarla hırpalanmış bir bölge olan Sahel'de kötüleşen güvenlik durumu, Avrupa'nın istikrarı yeniden tesis etme ve potansiyel bir göçmen akınını önleme çabalarını harekete geçiren bölgelerden birisi.

Geleneksel olarak bu çatışmaların hafifletilmesinde rol oynayabilecek BM Barışı Koruma Birimi'nin de önemli reformlara ihtiyacı var. Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Güney Sudan gibi yerlerde zorlu, hantal görevlerde tuzağa düşme konusundaki artan itibar, barışı koruma görevlilerine yönelik küresel güveni azalttı. Koronavirüs pandemisinin ekonomik yansımalarından kaynaklanan finansman kısıtlamaları da, BM'nin barışı koruma yeteneklerini giderek daha fazla tehlikeye atabilir.

Ortaya çıkan bu boşluk, bölgesel örgütlerin hem çatışmayı önleme hem de yönetim boşluklarını doldurması için fırsatlar yarattı.

Tüm bu gelişmeler ayrıca, insani acil durumların olduğu bir ortamda gerçekleşiyor. Örnek olarak Doğu Kongo'da devam eden çatışmalar, bölgedeki Ebola salgınına müdahaleyi engelledi. Yemen'de de halihazırda yaklaşık 4.000 kişiyi öldüren bir kolera salgınının altıncı yılına giriliyor.

Uluslararası risk araştırmaları grubu WPR, dünyadaki çatışmaları ve krizleri ayrıntılı olarak ele aldı ve bu çatışmalara dair temel soruları inceledi.

Ukrayna'daki savaş, mevcut çatışmalara müdahale etme ve ortaya çıkanları önleme çabalarını nasıl etkileyecek? Suriye, Yemen ve Sahel'de devam eden çatışmalar nasıl çözülecek ve çatışmalar sürerken daha fazla insani kriz önlenebilir mi? İklim değişikliğinin etkileri hızlanırken, dünya neden olduğu insani krizleri çözebilecek mi?

İşte WPR'nin raporunda yer alan önemli noktalar...

Ukrayna'daki savaş

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden bu yana ilk kez yüksek yoğunluklu ve devletler arası bir savaşı Avrupa'nın kalbine getirdi.

Aylarca süren gerilim ve alarmın ardından, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgali dünyada büyük bir etki uyandırdı. Rus saldırısı, şiddetli Ukrayna direnişi ve aynı zamanda taktik, stratejik ve lojistik hatalar karşısında çıkmaza girdi. Moskova'nın ve birçok Batılı askeri analistin beklediği hızlı bir zaferin yerine bir yıpratma savaşına dönüştü.

Bu arada, çatışmanın sonuçları ve Rusya'ya yönelik Batı yaptırımları, hızla artan gıda ve enerji maliyetlerinin küresel olarak artmasına neden oldu.

Ukrayna'nın Rusya'yı yenmek için Batı'nın desteğinden daha fazlasına ihtiyacı var. Diğer yandan Belarus, Rusya'nın savaş çabalarına katkıda bulunuyor ve askeri olarak savaşın bir parçası haline gelebilir.

Devam eden çatışmalar, krizler ve vekalet savaşları

Dünyanın dört bir yanında, sona yaklaştığına dair hiçbir işaret göstermeyen ve uzun süredir devam eden çatışmalar var.

Irak, Suriye ve Yemen gibi bazı durumlarda bunun nedeni, yerel düzeydeki grupların diğer ülkeler arasındaki çatışmaların vekili olmasıdır. Örnek olarak Libya, ateşkes ilan edilmesine rağmen sorun tamamen çözülene kadar vekalet savaşları kategorisinde görülebilir.

Güney Sudan ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi noktalar, küresel ilgisizliğin ortasında kilit yerel aktörler arasındaki rekabetle parçalandı. Ayrıca Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki gelişmeler de tam anlamı ile bir barış anlaşmasına dönüşmedi.

Düzinelerce askerin ölümüne neden olan Hindistan-Çin sınırında çatışmalar ve askeri cuntaya karşı muhalefetin silahlı isyana dönüşen eylemleri nedeniyle Myanmar, bu sıcak noktalar kategorisinde kabul edilebilir.

Etiyopya'nın acımasız iç savaşı sona ermiş olsa bile, terör gruplarının yüksek profilli saldırıları dikkatleri üzerine çekiyor. Kongo-Ruanda sınır çatışmaları da yine sıcak noktalardan birisi olarak göze çarpıyor.

Mısır ve Etiyopya arasındaki Hadesi Barajı krizi, Kosova ve Sırbistan, Çin ve Tayvan ve Doğu Akdeniz'deki gelişmeler de yeni parlama noktası olabilecek potansiyelleri fazlasıyla içerisinde barındırıyor.