Yaptırımlar işe yaramıyor: Rusya'nın silah üretimi savaş öncesini dahi aştı

Bu da Ukrayna'yı önümüzdeki aylarda yoğunlaşacak saldırılara karşı özellikle savunmasız bırakıyor.

ABD, Ukrayna'ya silah sağlamak için 40 milyar dolardan fazla harcamanın yanı sıra, Rusya'nın askeri tedarikini engellemeyi Kiev'i destekleme stratejisinin önemli bir parçası haline getirdi.

Amerikalı yetkililer, yaptırımların bir sonucu olarak Rusya'nın Şubat 2022'de savaşın başlamasıyla birlikte füze ve diğer silah üretimini en az altı ay boyunca önemli ölçüde yavaşlatmak zorunda kaldığını tahmin ediyor.

Ancak 2022 yılı sonunda Moskova'nın askeri sanayi üretiminin yeniden hız kazanmaya başladığını belirten Amerikalı yetkililer, bu hassas değerlendirmeyi ifşa etmemek için isimlerinin gizli kalması koşuluyla konuştular.

Rusya, istihbarat servislerini ve savunma bakanlığını kullanarak, kilit bileşenleri Rusya'ya daha kolay gönderilebilecekleri başka ülkelere ihraç ederek kaçakçılık yapan insanlardan oluşan yasadışı ağları yönetmek için Amerikan ihracat kontrollerini alt üst etti.

Savaşın başlamasından bu yana geçen bir yıldan kısa sürede Rusya, kritik bileşenlerin ticaretini Ermenistan ve Türkiye gibi ülkeler üzerinden yönlendirerek yeniden inşa etti.

ABD'li ve Avrupalı düzenleyiciler Rusya'ya çip ihracatını engellemek için birlikte çalışmaya çalışıyor, ancak Moskova ile bağları olan ülkelerden geçen akışı durdurmakta zorlanıyorlar.

Rusya'nın yeniden canlanan askeri üretimi özellikle endişe verici çünkü Moskova topçu silahlarını cephedeki Ukrayna askerlerini vurmak için, füzelerini ise elektrik şebekesine ve diğer kritik altyapılara saldırmak ve şehirlerdeki sivilleri terörize etmek için kullanıyor.

Yetkililer artan füze stoklarının Ukrayna vatandaşları için özellikle karanlık ve soğuk bir kış anlamına gelebileceğinden korkuyor.

Bu arada Pentagon, Ukraynalıların Rusya tarafından Kiev'deki sivil hedeflere ve ülke genelindeki askeri hedeflere atılan füzeleri ve insansız hava araçlarını daha iyi vurmalarına yardımcı olacak yollar bulmaya çalışıyor.

Pentagon Patriot hava savunma sistemleri sağladı ve müttefiklerini S-300 hava savunma mühimmatı sağlamaları için ikna etti ki her ikisinin de etkili olduğu kanıtlandı.

Ayrıca Avenger sistemi ve Hawk hava savunma sistemi gibi başka hava savunma sistemleri de sağladı.

Ancak Ukrayna tüm ülkeyi kapsayacak kadar hava savunma sistemine sahip değil ve savunacağı bölgeleri seçmek zorunda. Ukraynalı yetkililer, artan bir füze yağmurunun ülkenin hava savunmasını alt edebileceğini söyledi.

Ekim 2022'de Amerika Birleşik Devletleri, Rus ekonomisine yönelik yaptırımları güçlendirmek amacıyla uluslararası yetkilileri Washington'da bir araya getirdi.

O dönemde Amerikalı yetkililer, yaptırımların ve ihracat kontrollerinin kısmen işe yaradığına inandıklarını, çünkü ülkelerin mikroçipler, devre kartları, bilgisayar işlemcileri ve hassas güdümlü silahlar için gerekli diğer bileşenlerin yanı sıra dizel motorlar, helikopterler ve tanklar için gerekli bileşenleri göndermekten caydırdıklarını söylediler.

Ancak Rusya, ihtiyaç duyulan parçaların tedarikini güvence altına almak için kendi çabalarıyla hızlı bir şekilde uyum sağladı.

Bugün Rus yetkililer ekonomilerini savunma üretimine odaklanacak şekilde yeniden düzenlediler.

Yüksek enerji fiyatlarından elde edilen gelirle Rusya'nın güvenlik servisleri ve savunma bakanlığı, seyir füzeleri ve diğer hassas güdümlü silahlar için gerekli mikroelektronik ve diğer Batılı malzemeleri kaçak olarak ülkeye sokabildi. Sonuç olarak, askeri üretim sadece toparlanmakla kalmadı, aynı zamanda arttı.

Üst düzey bir Batılı savunma yetkilisi savaştan önce Rusya'nın yılda 100 tank üretebildiğini, şimdi ise 200 tank ürettiklerini söyledi.

Batılı yetkililer ayrıca Rusya'nın yılda iki milyon top mermisi üretme yolunda ilerlediğine inanıyor - Batılı istihbarat servislerinin savaştan önce Rusya'nın üretebileceğini tahmin ettiği miktarın iki katı.

Bu hamlenin bir sonucu olarak Rusya şu anda ABD ve Avrupa'dan daha fazla mühimmat üretiyor.

Estonya Savunma Bakanlığı'ndan üst düzey bir yetkili olan Kusti Salm, Rusya'nın mevcut mühimmat üretiminin Batı'nınkinden yedi kat daha fazla olduğunu tahmin ediyor.

Salm, Rusya'nın üretim maliyetlerinin de Batı'dan çok daha düşük olduğunu çünkü Moskova'nın daha ucuza silah üretme çabası içinde güvenlik ve kaliteden ödün verdiğini söyledi.

Örneğin, 155 milimetrelik bir top mermisi üretmek Batılı bir ülkeye 5.000 ila 6.000 dolara mal olurken, Rusya'nın 152 milimetrelik benzer bir top mermisi üretmesinin yaklaşık 600 dolara mal olduğunu söyledi.

Yine de Rusya bazı eksikliklerle karşı karşıya. İstihbarat raporları hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre, çok büyük füze stoklarına sahip değiller, ancak Kh-55 havadan fırlatılan seyir füzesi gibi bazı türlerden savaşın başında olduğundan daha fazla stokları var.

Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Silverado Policy Accelerator'ın başkanı ve uluslararası güvenlik uzmanı Dmitri Alperovitch, "Belirli alanlarda üretimi önemli ölçüde arttırmayı başardılar" dedi.

Rusya'nın belirli bir bileşenden milyonlarcasına ihtiyaç duyduğu durumlarda, ihracat kontrolleri üretimi durma noktasına getirebilir.

Ancak Alperovitch, birkaç yüz seyir füzesi yapmak için gereken çiplerin birkaç sırt çantasına sığacağını, bunun da yaptırımlardan kaçmayı nispeten kolaylaştırdığını söyledi.

Amerikalı yetkililer Rusya'nın füze üretimi için ihtiyaç duyduğu parçaların kaçakçılığını yavaşlatabileceklerini ancak durduramayacaklarını ve Moskova'nın Amerikan kısıtlamalarına tepki vermeyeceğini düşünmenin gerçekçi olmadığını söyledi.

Ticaret Bakanlığı'na göre Rusya'nın uyum sağlamasının bir yolu da parçaları üçüncü ülkelere gönderip oradan tekrar Rusya'ya aktarmak.

Ticaret Bakanlığı'nın ihracat uygulamalarından sorumlu sekreter yardımcısı Matthew S. Axelrod, "Kontrollerin gerçek bir etkisi olduğu için Rus hükümeti ellerini havaya kaldırıp 'Bizi yakaladınız, pes ediyoruz' demedi" dedi.

"Kaçırma girişimlerinde gittikçe daha yaratıcı oldular. Biz de onları engellemek için gerçekten agresif bir şekilde bir dizi farklı yöntem üzerinde çalışıyoruz."

Halihazırda Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nin Rusya'ya ihracatı kısıtlanmış 38 farklı kategoride üründen oluşan ortak bir listesi bulunuyor.

Amerikalı yetkililer, çoğu füze ve insansız hava araçlarına güç sağlayan mikroelektronik olmak üzere 38 üründen dokuzunun engellenmesi gereken en yüksek önceliğe sahip olduğunu söyledi.

Amerikalı ve Avrupalı yetkililer, olası yaptırım ihlallerine karşı hükümetleri uyaracak bir uyarı sistemi geliştirmek üzere bankalarla birlikte çalışıyorlar.

Amerikan bankaları şimdiye kadar 400 şüpheli işlem konusunda ABD hükümetini uyardı. Ticaret Bakanlığı bu şüpheli faaliyet raporlarının üçte birini soruşturmalarında kullanabildi.

31 Ağustos'ta Ticaret Bakanlığı üç kişiyi yasadışı bir Rus tedarik ağında yer almakla suçladı. Bu üç kişiden biri olan Rus-Alman vatandaşı Arthur Petrov tutuklandı ve Adalet Bakanlığı tarafından ihracat kontrol ihlalleriyle suçlandı.

Petrov, mikroelektronikleri Kıbrıs, Letonya ya da Tacikistan'a göndermek amacıyla ABD merkezli ihracatçılardan satın almakla suçlanıyor. Oraya vardığında, diğer şirketler bileşenlerin ileriye doğru gönderilmesine yardımcı oldu ve sonunda Rusya'ya ulaştı.

ABD hükümeti için zorluklardan biri, Rusya'nın izlenmesi daha kolay olan üst düzey çiplere değil, sadece güdümlü füzelerde değil, çok çeşitli şeylerde kullanılabilecek metalaştırılmış çiplere ihtiyaç duymasıdır.

Axelrod, "Bu bizim işimizi zorlaştırıyor çünkü bu çipleri meşru ticari amaçlarla satmanın yasal ve tamamen normal olduğu pek çok ülke var," dedi.

"Asıl sorun bu çiplerin daha sonra saptırılıp Rusya'ya gönderilmesi."

Amerikalı ve Batılı yetkililer bazı iyi haberlerin de olduğunu söylüyor.

Rus üretimi hala ordunun mühimmat tüketme ve teçhizat yıpratma hızına yetişemiyor. Örneğin, Rusya yılda iki milyon mermi üretme hızında olmasına rağmen, aynı anda 10 milyondan fazla topçu mermisi ateşliyor.

Amerikalı ve Batılı yetkililer bu durumun Moskova'yı stoklarını arttırmak için alternatif kaynaklar aramaya ittiğini, son olarak da Kuzey Kore ile bir silah anlaşması yapmaya çalıştığını söyledi.

Amerikalı yetkililer, Moskova'nın işlemci ve devre kartları kaçakçılığında başarılı olmasına rağmen, roket itici gaz ve temel patlayıcı sıkıntısı çektiğini ve bu malzemelerin kaçakçılığının devre kartlarından daha zor olduğunu söyledi.

Bu eksikliklerin, Moskova'nın mühimmat, füze ya da bomba üretimini arttırmaya çalışması durumunda kısıtlayıcı olması muhtemel.

Rusya'nın artan askeri üretimi, özellikle ülkede faiz oranları yükselirken, Rus ekonomisine de büyük bir maliyet getirdi.

Amerikalı ve Batılı yetkililer, yaptırımların Rus ekonomisinin genel sağlığına zarar verdiğini ve Batı'nın ihracat yasaklarını aşmanın ucuza gelmediğini söyledi.

Üst düzey bir Batılı savunma yetkilisi Rusya'nın ticari ekonomisinin neredeyse üçte birini silah üretimine ayırdığını söyledi. Ülke, daha fazla endüstriyel kazanım elde etmeyi de zorlaştırabilecek bir işgücü sıkıntısıyla karşı karşıya.

Rusya yaz aylarında Ukrayna'nın enerji şebekesine yönelik saldırılarını azalttı. Ancak hava sıcaklıklarının düşmesiyle birlikte bazı Ukraynalı ve Batılı analistler ve hükümet yetkilileri, Rusya'nın Ukraynalıların mücadele azmini kırmak umuduyla Kiev'e yönelik terör kampanyasını yenileyebileceğini düşünüyor.

ABD'li yetkililer, hava savunma mühimmatının düzenli olarak tedarik edilmesinin ve Ukrayna'nın Rus saldırılarını engelleme yöntemlerini geliştirmeye yönelik ek yardımın, güçlendirilmiş bir füze yağmuruna karşı koymaya yardımcı olabileceğini umuyor.

Ve Ukrayna'nın savunması -bazı durumlarda- daha da güçlendi.

Salm, "Ukraynalılar altyapılarını savunmada ve elektrik santralleri ve kritik elektrik şebekeleri etrafında savunma inşa etmede daha iyi hale geldiler" dedi.

"Elektrik kesintilerinin ve diğer kamu hizmeti kesintilerinin etkisinin o kadar sert olmamasını sağlamak ve düzeltmek konusunda daha iyi hale geldiler."