2022'de dünya gündemine ​damga vuran 10 gelişme

1. Rusya Ukrayna'yı işgal etti ve geniş çaplı küresel etkilere neden oldu

Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya işgal girişimi başlatmasından bu yana küresel jeopolitik ve jeo-ekonomik manzara değişti.

Savaş yaklaşık 10 aydır devam ederken, çatışmalarda neredeyse hiçbir azalma olmadı. Rusya-Ukrayna çatışması uluslararası ilişkilerde uzun vadeli etkilere neden oldu. Savaşın etkileri uluslararası ilişkileri etkiledi ve dünyayı gelecekte tehlikeli risklerin eşiğine getirdi.

Savaşın bir sonucu olarak NATO ve AB ülkelerinde büyük bir silahlanma yarışı başladı.

2. Dünya COVID-19 sonrası yeniden açıldı ancak küresel ekonomi durgunlukla boğuşuyor

Mart ayından bu yana dünya, salgının yeni dalgalarına proaktif bir şekilde uyum sağlayarak COVID-19 pandemisine verdiği yanıtın şeklini değiştirdi. Çoğu ülke, katı salgın önleyici önlemler nedeniyle yaklaşık 2 yıllık yorgunluğun ardından ekonomik ivmeyi yeniden kazanmak için sınırları tekrar açtı.

Ancak dünyanın önemli ekonomik güçleri olan ABD, Avrupa ülkeleri ve Japonya gibi ülkeler benzeri görülmemiş yüksek bir enflasyon ile karşı karşıya kaldı. Ekonomik zorluklar birçok merkez bankasını harcama ve para politikalarını sıkılaştırmaya zorladı.

Enflasyon baskısı, gıda ve enerji krizleri ve yüksek faiz oranları dünya ekonomisini 2023'de de devam edebilecek bir durgunluğun içerisine soktu.

3. Dünya nüfusu 8 milyar kişiye ulaştı

15 Kasım 2022'de küresel nüfusun 8 milyar kişiye ulaşmasıyla insanlığın gelişiminde yeni bir dönüm noktası oldu.

Büyüme, insani gelişme hedeflerini ve sosyo-ekonomik teşviki uygulamak için dünya için büyük bir kaynak ve bol bir işgücü arzı yaratacak olan halk sağlığı bakımı, beslenme ve sağlık hizmetlerindeki ilerlemelere işaret ediyor.

Ancak nüfus artışı diğer yandan, hükümetler arası çözümler gerektiren birçok zorluk ortaya çıkarmaya başladı. Zorluklar arasında altyapı sistemleri, temel refah ve sosyal hizmetler üzerindeki baskı, yaşlanan nüfus, artan sosyal ve gelir adaletsizliği gibi seçenekler ortaya çıktı.

4. Küresel enerji krizi

Küresel enerji krizi, neredeyse tüm ülkelerde arz kıtlığına neden olurken, petrol, gaz ve elektrik fiyatları keskin bir şekilde arttı. COVID-19 salgını, iklim değişikliği, son yıllardaki hızlı büyüme ve Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizinin arkasındaki başlıca nedenler olarak ortaya çıktı.

2021'e göre kömürün beş kat ve doğal gaz fiyatlarının on kat artmasıyla enerji fiyatları küresel olarak fırladı. Küresel enerji krizi, hızla yeşil ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş için kaçınılmaz bir eğilim gösteriyor.

5. İklim Krizi ile mücadelede yeni bir aşamaya geçildi

Mısır'ın Şarm El-Şeyh kentinde düzenlenen 27. Birleşmiş Milletler İklim Konferansı (COP27), özellikle iklim krizine karşı en savunmasız ülkeler için bir zarar ve ziyan fonunun kurulması konusunda tarihi bir anlaşma üzerinde anlaşmaya vardı.

Fon, gelişmekte olan ülkelerin etkilenen insanlara yardım etmesine ve iklim değişikliğinin neden olduğu kuraklık, sel, yükselen denizler ve diğer felaketlerden kaynaklanan evler, yollar ve köprüler gibi altyapı kayıplarını karşılamaya yardımcı olmak için oy birliğine vardı.

Anlaşma, 30 yıllık müzakerelerin ardından gelişmekte olan ülkelerin en büyük zaferi olarak görülüyor.

6. ABD-Çin gerilimi; Tayvan meselesi ve çip krizi nedeniyle arttı

Çin ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki büyük güç rekabeti tüm hızıyla devam ediyor.

Joe Biden yönetiminin Ekim 2022'de yayınlanan Ulusal Güvenlik Stratejisi, bu gerginliği açıkça ortaya koydu.

ABD Ulusal Güvenlik Stratejisi'nde "Çin, uluslararası düzeni küresel oyun alanını kendi çıkarına çevirecek bir düzen lehine yeniden şekillendirme niyetini ve giderek artan bir kapasiteyi barındırıyor" ifadeleri kullanıldı ve Çin, ABD için öncelikli rakip olarak tanımlandı.

ABD Meclis Başkanı Nancy Pelosi'nin Ağustos ayında Tayvan'a yaptığı ziyaret ise ABD ve Çin arasındaki gerilimi daha da artırdı. Çin, ABD'nin Tayvan'a yönelik politikasını 'ulusal güvenliğine' tehdit olarak nitelerken ABD, Çin'in bölgesel politikalarını uluslararası düzene 'tehdit' olarak niteledi.

Ekim ayında Biden, çip teknolojisi ve yapay zeka gibi alanlara Çin'in hakimiyetini dengeleyebilmek ve Çin'in yükselişini sınırlamak için büyük bir program açıkladı. Biden ayrıca müttefiklerini Çin'e karşı benzer şekilde sert tavırlar almaya çağırdı.

7. NATO ittifakı yeni üye başvurularını kabul etti

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) 30 üyesi, 5 Temmuz 2022'de Brüksel'de İsveç ve Finlandiya için Kabul Protokollerini imzaladı. 1990'ların ortalarından bu yana ittifakın en önemli genişleme hamlesi olarak kayıtlara geçti.

İsveç ve Finlandiya, NATO'ya katılım başvurusu yaparak, İskandinav ülkelerinin tarafsız duruşunu ve Avrupa'nın jeopolitik manzarasını değiştirdi.

8. İran'da 1979'dan bu yana gerçekleşen en büyük protesto dalgası yaşandı

Protestolar, Eylül ayında Tahran'daki "ahlak polisinin" yirmi yaşındaki Mahsa Amini'yi tutuklaması ve hemen ardından Amini'nin götürüldüğü bir 'uyum merkezinde' ölmesi sonrası başladı.

Haber, Amini'nin memleketi olan İran'ın kuzeybatısındaki Saqqez'e ulaştığında, yüzlerce insan sokaklara çıktı ve ardından protestolar neredeyse İran'ın tüm bölgelerine yayıldı.

İranlı liderler protestolar konusunda ABD ve İsrail'i suçlayarak sert tepki verdi. İran yönetiminin müdahaleleri sonrası son verilere göre protestolarda en az 450 kişi hayatını kaybetti. Ayrıca İran yönetimi tarafından çok sayıda protestocuya da idam cezası verildi.

Protestoların 2023 yılında da sürmesi bekleniyor.

9- NASA bir astreoidin yönünü değiştirdi ve James Webb teleskobu uzayda yeni keşifler yaptı

Amerikan uzay ajansı, 28 Eylül'de planlı bir şekilde çarptığı bir astroidin rotasını başarılı bir şekilde değiştirdi.

Çarpışma, göktaşlarının Dünya'yı tehdit etmesi durumunda yörüngelerinin değiştirilip değiştirilemeyeceğini anlamak için bir test niteliğindeydi. Ve bunun mümkün olduğu bulundu.

James Webb teleskobu 2022'de çok sayıda haberle adından söz ettirdi.

Teleskop Temmuz'da çalışmaya başlamasından itibaren evrenin büyüleyici fotoğraflarını çekti.

Bunlardan biri 13 milyar yaşındaki JADES-GS-z13-0 galaksisinin fotoğrafıydı. Büyük Patlama'dan sonraki "çok erken" dönemlere ait bu fotoğraf evrenin bugüne kadar çekilmiş en derin görseli olarak kayıtlara geçti.

Fotoğrafta soluk bir leke gibi görünen noktanınaltın standart ölçümlere göre "en uzak gökada" olduğu doğrulandı.

10- Dünya Kupası ilk kez Müslüman bir ülkede düzenlendi

2022 Dünya Kupası, 20 Kasım - 18 Aralık 2022 tarihleri arasında Katar'da birçok özel etkinlikle düzenlendi. İlk kez bir Dünya Kupası Müslüman bir Ortadoğu ülkesinde ve yaz yerine kışın düzenlendi.

Dünya Kupası tarihinde ilk kez bir Afrika takımı olan Fas yarı finale yükseldi. Arjantin, Fransa'yı yenerek dünya futbol şampiyonu oldu.