ABD, F-22 savaş uçaklarını neden Orta Doğu'ya sevk etti?

Amerikan kuvvetleri Suriye semalarında Rusya'nın güvensiz ve profesyonel olmayan hava faaliyetlerinde bir artış yaşamakta ve bu durum kısmen İran'ın Ukrayna'daki savaş çabalarına verdiği destekle bağlantılı olabilir.

ABD Hava Kuvvetleri'nin Orta Doğu'daki en üst düzey komutanının görüşü bu yönde.

ABD Hava Kuvvetleri Merkezi (AFCENT) Başkanı Korgeneral Alexus Grynkewich, bugün Defense One'ın Teknoloji Zirvesi kapsamında düzenlenen sanal bir konuşmada Suriye'deki durum hakkında bilgi verdi.

Grynkewich aylardır Rus jetlerinin Amerikan uçaklarının yakınında agresif bir şekilde uçması ve Suriye'de kötü niyetli davranışlarda bulunması konusunda giderek daha açık sözlü olmaya başladı.

Grynkewich, "Size söyleyeyim, ben... bunun şu anda düşmanlarımızın bir araya gelmesinden kaynaklandığını düşünüyorum" dedi.

"Rusya'nın İran'a borçlu olması, kudretli Rus Hava Kuvvetleri'nin İran'dan İHA satın almak zorunda kalması, Rusların aslında İranlılara bir şeyler borçlu olduğunu gösteriyor."

Rusya aylardır Ukrayna'da başta kamikaze insansız hava araçları olmak üzere İran yapımı çok sayıda İHA kullanmaktadır.

ABD'li yetkililer, istihbaratın Rusların İranlılarla birlikte çalışarak bu tasarımlara sahip insansız hava araçları üretmek için yerel bir kapasite oluşturduklarını gösterdiğini söyledi.

Amerikalı yetkililer Tahran'ın şimdi bu desteğin karşılığını Su-35 Flanker-E savaş uçakları gibi milyarlarca dolar değerinde silah sistemleri ve diğer malzemelerle ödemeye çalıştığını söylüyor.

Grynkewich'e göre "Bence bu dinamik, her ikisi de bizi Suriye'den çıkarmak isteyen Ruslar ve İranlılar arasında danışıklı dövüşe yol açtı."

"Ayrıca Suriye rejimiyle de iş birliği yapıyorlar ve bizi olabildiğince hızlı bir şekilde Suriye'den çıkarmaya çalışıyorlar."

Grynkewich ayrıca Suriye'de yaşananların daha doğrudan bir nedeni olarak 2022'de Ukrayna'yı topyekûn işgal etmesinden bu yana ABD ile Rusya arasındaki ilişkilerde yaşanan soğumaya dikkat çekti.

Geçmişte de yaptığı gibi, AFCENT komutanı Mart ayında bir Rus Su-27 Flanker savaş uçağının Karadeniz üzerinde bir ABD MQ-9 Reaper insansız hava aracıyla çarpışması ve İHA’nın düşmesiyle sonuçlanan bir olaya özellikle atıfta bulundu.

Bu olay, Flanker'ın mürettebatsız uçağın çok yakınından birden fazla geçiş yapmasını ve üzerine yakıt boşaltmasını içeren "pervasız" ve "profesyonelce olmayan" bir önleme sırasında meydana gelmişti.

Grynkewich, "Rus savaş pilotlarına Karadeniz üzerinde görev yaparken bir İHA'ya mazot döküp çarparak onu gökyüzünden düşürdükleri için madalya verecekseniz, Suriye gibi dünyanın diğer bölgelerinde görev yapan Rus pilotlar da bunu görecek ve bu onları teşvik edecektir" dedi.

Grynkewich, Suriye semalarındaki durumun henüz bu seviyeye yükselmediğini söylese de, oradaki durum son zamanlarda yeni bir dereceye tırmanmış gibi görünüyor.

Bugün erken saatlerde, AFCENT komutanı Defense One etkinliğinde konuşmadan önce CENTCOM, Hava Kuvvetleri'ne ait F-22 Raptor stealth savaş uçaklarının Orta Doğu'da belirtilmemiş bir hava üssüne indiğini ayrıca duyurmuş ve bunu doğrudan bölgedeki Rus uçaklarıyla artan sürtüşmeye bağlamıştı.

CENTCOM, jetlerin Hava Kuvvetleri'nin Virginia'daki Langley-Eustis Ortak Üssü'nde bulunan 94. Avcı Filosu'ndan geldiğini söyledi.

Toplam kaç adet F-22'nin bu konuşlandırmanın bir parçası olduğu net değil.

Komutanlığın duyuruyla birlikte yayınladığı fotoğraf ve videolarda en az iki F-22'nin yere indiği ve AIM-120 Gelişmiş Orta Menzilli Havadan Havaya Füzeler (AMRAAM), AIM-9X Sidewinder'lar, GBU-39/B Küçük Çaplı Bombalar ve Müşterek Doğrudan Saldırı Mühimmatı (JDAM) hassas güdümlü bombalarla donanmış bir çift F-16C Viper savaş uçağıyla birlikte uçtuğu görülüyor.

CENTCOM F-22'lerin öncelikle nereden uçacağını açıklamadı ancak açık kaynak istihbarat meraklıları tarafından şimdiye kadar yayınlanan görüntülerin analizi Raptor’ların şu anda Ürdün'deki Muwaffaq Salti Hava Üssünde olduğunu gösteriyor.

Bu üs, özellikle komşu Suriye'deki operasyonlar için ABD'nin bölgedeki önemli bir hava operasyon merkezi olduğu ve son yıllarda genişletildiği için mantıklı.

Bu fotoğraf ve videoların hepsi de 12 Haziran tarihli, yani F-22'ler en az iki gündür bölgede.

CENTCOM'un basın açıklamasına göre F-22'ler "Rus uçaklarının bölgede giderek artan güvensiz ve profesyonel olmayan davranışlarının ardından ABD'nin destek ve kabiliyetinin çok yönlü bir gösterisinin parçası".

"Raptorlar ABD'nin güçlerini yeniden konuşlandırma ve bir anda ezici bir güç sağlama yeteneğini gösteriyor... CENTCOM bölgesindeyken 94. Avcı Filosu karada ve havada koalisyon güçleriyle bütünleşecektir."

Raptor, ABD envanterindeki en yetenekli savaş uçağı olmaya devam ediyor, çok yüksek tehdit ortamlarında havadan havaya ve havadan yere görevleri yerine getirebiliyor ve aynı zamanda daha az yetenekli platformlarla birlikte çalışırken son derece yetenekli bir "oyun kurucu".

CENTCOM bu "çok yönlü" güç gösterisinin diğer yönleri hakkında henüz ayrıntılı bilgi vermedi.

"Rus Kuvvetlerinin güvensiz ve profesyonel olmayan davranışları profesyonel bir hava kuvvetinden beklediğimiz davranışlar değildir. Üzerinde mutabık kalınan hava sahası çatışmasızlık tedbirlerini düzenli olarak ihlal etmeleri tırmanma ya da yanlış hesaplama riskini arttırmaktadır" dedi.

"Ortaklarımız ve müttefiklerimizle birlikte bölgedeki güvenlik ve istikrarı geliştirmeye kararlıyız."

ABD ordusunun Orta Doğu'da kararlılık sinyali vermek için F-22'leri ve diğer savaş uçaklarını anlık olarak konuşlandırması yeni bir uygulama değil.

Ancak tarihsel olarak, başta İran olmak üzere bölgesel aktörlerle yaşanan jeopolitik sürtüşmelere yanıt niteliğinde olmuş ve genellikle belirli bir ülkeye yönelik olarak açıkça çerçevelenmemiştir. Mevcut bağlamda, Raptorların 2010'ların başında İran savaş jetleri tarafından taciz edildikten sonra Basra Körfezi üzerinde uçan ABD insansız hava araçlarına eşlik etmek için kullanıldığını not etmek de ilginç olacaktır.

Mart ayından bu yana Korgeneral Grynkewich ve General Kurilla, Suriye semalarında ve bu ülkede karada faaliyet gösteren Amerikan güçlerine yönelik kötü niyetli Rus faaliyetlerindeki belirgin artışa açıkça dikkat çekiyorlar.

Korgeneral Grynkewich Nisan ayında Defense One'a verdiği bir röportajda Rus uçaklarının "bize yaklaşma biçimleri giderek daha kavgacı bir hal alıyor" demişti.

"Protokollerimize göre birbirimizden birkaç mil uzakta durmamız ve sadece birbirimizi izlememiz gerekirken bize karşı agresif manevralar yapıyorlar."

Grynkewich o zaman "Agresif bir şekilde manevra yapıyorlar, adeta it dalaşına girmeye çalışıyorlar," diye eklemişti.

"Bu çok endişe verici."

Yine Nisan ayında AFCENT, Suriye semalarındaki bu tür Rus faaliyetlerinin örnekleri olduğunu söylediği ve sıklığının arttığına dair veriler içeren, aşağıda görülen iki video yayınladı.

Komutanlık, sadece 1 Mart ile 19 Nisan tarihleri arasında yerleşik çatışmasızlık protokollerinin 63 kez ihlal edildiğini ve 26 kez de "silahlı Rus savaş uçaklarının" doğrudan ABD öncülüğündeki koalisyonun yerdeki mevzileri üzerinde uçtuğunu söyledi.

Geçmişteki durumla kıyaslandığında Rusya'nın kötü niyetli faaliyetlerinde ne kadar dramatik bir artış olduğunun belirsizliğini koruduğunu belirtmek önemlidir.

Suriye'de ABD öncülüğünde yürütülen operasyonlarla Rusya'nın yürüttüğü operasyonları birbirinden ayırmayı amaçlayan protokoller yıllardır yürürlükte. Amerikalı yetkililer Rus mevkidaşlarını bu protokolleri rutin olarak ihlal etmekle suçluyor.

Pentagon 2017'de Rus uçaklarının günde altı ila sekiz kez, o zamanlar yürürlükte olan önemli bir çatışmasızlık sınırından hızla geçtiğini söyledi.

Rusya'nın Suriye semalarında agresif müdahalelerde bulunduğu ve ABD güçlerinin bulunduğu bölgelerde uçuşlar yaptığı geçmişte de biliniyor. Grynkewich'in bugün tekrarladığı gibi, bu tür faaliyetler Orta Doğu ile de sınırlı değil.

Buna ek olarak, daha geçen yıl Rus uçakları birçok kez açıkça ülkedeki ABD destekli yerel güçleri hedef alan fiili hava saldırıları düzenlemiştir.

Eylül 2022'de bir Rus Pantsir hava savunma sistemi, Suriye üzerinde uçan bir ABD MQ-9 Reaper'ına ateş açarak, sürtüşmedeki bu son artıştan önce bir başka tırmanma örneği sergiledi.

Air & Space Forces Magazine'e göre, Pantsir'in ateşlediği füzenin insansız hava aracının yaklaşık 40 metre yakınında patladığı ve ona zarar verdiği bildirildi.

Mart ayında Senato Silahlı Hizmetler Komitesi üyeleri önünde ifade veren General Kurilla, "Rus hava kuvvetlerinin bölgedeki profesyonel olmayan ve güvensiz davranışlarının" "yeni olmadığını" kabul etti.

Ancak, "Suriye'de yaklaşık 1 Mart'tan bu yana önemli bir artış gördüğümüzü" vurguladı.

Korgeneral Grynkewich bugün Defense One tarafından düzenlenen sohbet toplantısında "Son birkaç gün içinde ve en son bu sabah, Ruslar bu tür provokatif davranışlarda bulunmaya devam ettiler" dedi.

"Gerilimi azaltıcı bir duruş sergilemeye çalışıyoruz, bu gerilimi azaltıcı duruşu sürdürüyoruz, ancak Ruslar varlığımızı baskı altına almaya çalışmaya devam ediyor."

CENTCOM'un daha geniş bir güç gösterisinin parçası olarak F-22'lerin gelişiyle birlikte işlerin nasıl gelişmeye devam edeceğini göreceğiz.