ABD-İran arasında gizli görüşmeler: Masada neler var?

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve İran arasında, gizli tutulan müzakerelerin sürdüğü tarafların karşılıklı olarak taleplerini birbirlerine ilettiği bildirildi.

Reuters’in haberine göre, bu görüşmelerde, ABD, İran’da tutuklu vatandaşlarının serbest bırakılması ve Tahran’ın nükleer çalışmalarını frenlemeyi hedefliyor.

İran ise yurt dışında dondurulan mal varlıklarının serbest bırakılması konusunda ısrar ediyor.

Hem Batılı hem de İranlı kaynakların bu sessiz diplomasiyi teyit ettiğini belirten Reuters, Washington’un bu adımının, ABD Kongresi tarafından gözden geçirilmesi gereken bir anlaşma hazırlığından ziyade tarafların birbirlerini “anlamalarına” yönelik bir girişim olarak görülmesi gerektiği yorumunu yaptı.

Haberde, ABD Kongresi’nde pek çok kişinin Rusya'ya yaptığı askeri yardım, ülke içindeki baskılar ve ABD'nin bölgedeki çıkarlarına saldıran vekil güçlere verdiği destek nedeniyle İran ile anlaşma yapılmasına karşı çıktığı hatırlatıldı.

ABD, İran'dan ne istiyor?

İran ile 2015’te imzalanan nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılması yolundaki çabaların sonuçsuz kalmasının ardından, Joe Biden yönetiminin, bölgedeki silahlanma yarışını denetleme, İsrail’e yönelik tehdidin azaltılması ve Tahran’ın nükleer silahlanmasının frenlenmesi amacıyla İran ile asgari düzeyde de olsa görüşmeyi tercih ettiği bildirildi.

Eski ABD Başkanı Donald Trump, 2018 yılında nükleer anlaşmadan tek taraflı çıkma kararı almıştı.

ABD ve Avrupalı ​​yetkililer, dolaylı ABD-İran müzakerelerinin başarısızlıkla sonuçlanmasından bu yana uzun bir süredir Tahran'ın nükleer çabalarını dizginlemenin yollarını arıyor. Reuters’e göre müzakereleri yeniden başlatma isteği, Batı başkentlerinde İran'ın programı hakkında artan endişelerin de acil bir şekilde giderilmesini hedefliyor.

Bu arada ABD hükümeti, Kongre’nin onayından kaçınabilecek daha az resmi geçici bir "anlaşma" haberini yalanladı.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matt Miller, İran'la herhangi bir anlaşma olmadığını, bununla birlikte "kapalı kapılar" ardında müzakerelerin sürdüğünü üstü kapalı teyit etti.

Washington'un Tahran'dan gerilimi düşürmesini ve nükleer programını durdurmasını, saldırılar düzenleyen bölgesel vekil gruplara desteği kesmesini, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşına desteği durdurmasını ve tutuklu ABD vatandaşlarını serbest bırakmasını istediğini belirten Miller, detay vermeden, "Bütün bu hedeflere ulaşmak için diplomatik yöntemleri kullanmaya devam ediyoruz." dedi.

Bir İranlı yetkili ise “Adına ne derseniz deyin, geçici bir anlaşma veya karşılıklı anlayış, her iki taraf da daha fazla gerilimi önlemek istiyor." dedi.

İran görüşmeler için ne diyor?

İranlı yetkili, görüşmelerin ilk etapta tutuklu takası ve İran'ın yurt dışında dondurulmuş varlıklarının bir kısmının serbest bırakılması konularına yoğunlaştığını bildirdi.

İranlı yetkili, görüşmelerin daha sonraki aşamalarında ABD'nin İran'a yüzde 60 oranında uranyum zenginleştirmeyi durdurması karşılığında Tahran’ın petrol ihraç etmesi için yaptırımlardan muaf tutulması ve İran'ın BM Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı gözlemcileriyle daha fazla işbirliği konularını içerebileceğini söyledi.

İsminin açıklanmasını istemeyen Batılı bir yetkili ise ABD ve İran arasında Umman’da birden fazla dolaylı görüşme düzenlendiğini ve müzakerelerde ABD heyetine Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi Brett McGurk, İran heyetine ise Tahran’ın nükleer enerji baş müzakerecisi Ali Bakıri Kani’nin başkanlık ettiğini duyurdu.

ABD Kongresi'nden Biden'a uyarı

Bu arada ABD’nin özel İran temsilcisi Rob Malley’in uzun süre karşı çıktıktan sonra İran’ın BM’deki Daimi Temsilcisi Büyükelçisi ile görüşmeyi kabul ettiği bildirildi.

Bu haberlerin ardından ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi’nin Cumhuriyetçi Başkanı Michael McCaul, ABD Başkanı Joe Biden’a bir mektup yazarak, "İran ile gayri resmi bile olsa herhangi bir düzenleme veya anlaşmanın Kongre'ye sunulması gerektiği" uyarısında bulundu.