ABD neden hala hipersonik füze geliştiremedi?

Ses hızının en az 20 katı hızla uçarak bir saatten kısa bir sürede dünyanın herhangi bir yerine ulaşabilir.

2021 yazındaki test uçuşu füzenin Çin'deki bir hedefin yakınına isabet etmesiyle sona erdi, ancak Washington'da şok dalgaları yarattı.

Ulusal güvenlik yetkilileri Pekin'in ses hızının en az beş katına çıkabilen bir mermi olan hipersonik bir silah fırlattığı sonucuna vardı.

Bu silahlar aşırı hızla saldırabilir, çok uzak mesafelerden fırlatılabilir ve çoğu hava savunmasından kaçabilir. Konvansiyonel patlayıcılar ya da nükleer harp başlıkları taşıyabilirler. Çin ve Rusya bunları kullanıma hazır halde bulunduruyor. ABD'de ise yok.

ABD 60 yılı aşkın bir süredir bu teknolojinin kendi versiyonunu geliştirmek için düzinelerce programa milyarlarca dolar yatırım yaptı. Bu çabalar ya başarısızlıkla sonuçlandı ya da başarılı olma şansı bulamadan iptal edildi.

Son yıllarda teröristlerle ve isyanlarla mücadeleye odaklanan Washington, bir kez daha hipersoniklere kaynak aktarıyor.

Pentagon'un 2023 bütçesinde bu silahlar için 5 milyar dolardan fazla bütçe ayrıldı. ABD ayrıca Silikon Vadisi girişim sermayedarları da dahil olmak üzere özel sektörden de yararlanarak bu silahların geçmişte nadiren denenen bir ölçüde geliştirilmesine yardımcı oluyor.

Harcamalar, Amerika'nın yeni bir büyük güç rekabeti dönemine girerken kilit askeri teknolojilerde yeniden hakimiyet kurma mücadelesinin bir parçası. ABD, yapay zekadan biyoteknolojiye kadar uzanan bir dizi askeri teknolojide Çin'e ayak uydurmakta zorlanıyor.

Rusya'nın silahları çoğunlukla Soğuk Savaş araştırmalarına dayansa ve Çin'in şu anda geliştirmekte olduğu silahlar kadar sofistike olmasa da Moskova'nın hipersonik çalışmaları da Pentagon için endişe kaynağı.

Moskova, Avrupa'daki NATO güçlerini tehdit edebilecek silahlar geliştirdi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD'ye ulaşabilecek hipersonik bir silah olan Avangard'ı duyurdu.

Pentagon'un hipersonik silah geliştirme konusundaki sorunları, başarısız uçuş testleri ve yetersiz test altyapısından silahların sahaya sürülmesine yönelik net ve kapsayıcı bir planın olmamasına kadar karar zincirinde yukarıdan aşağıya doğru uzanıyor. Bu durum bazı eski yetkililer arasında endişe yaratıyor.

Çin'in test uçuşu sırasında Genelkurmay Başkan Yardımcısı olan John Hyten, "Hipersonik konusunda ilerleme kaydedilmemesi konusundaki endişelerim giderek artıyor" dedi.

Şimdi emekli olan Hyten şunları söyledi: "Çok yönlü olarak daha hızlı hareket etmemiz gerekiyor."

Çin ya da Rusya gibi güçlerin elinde bulunan hipersonik füzeler, uzun zamandır ABD savunma politikasının temelini oluşturan stratejik dengeyi değiştirme potansiyeline sahiptir. ABD ordusu hala dünyanın en güçlü ordusu olsa da, hipersonik füzeler Kuzey Amerika'ya yönelik saldırıları tespit etmek üzere tasarlanmış ABD erken uyarı sistemlerinden kaçarak ya da uçak gemileri de dahil olmak üzere ABD deniz varlıklarını ve yurtdışındaki kilit üsleri vurarak bir düşmanın bu üstünlüğe meydan okumasına yardımcı olabilir.

Güney Çin Denizi'ndeki en gelişmiş ABD savaş gemisi bile hipersonik bir saldırı karşısında savunmasız kalabilir.

Balistik füzeler hipersonik hızlarda hareket edebilirler, ancak öngörülebilir bir uçuş yolu izlerler, bu da bir hedefi vurmadan önce önlenmelerini kolaylaştırır.

ABD Tomahawk gibi seyir füzeleri manevra yapabilir, ancak çoğu ses hızının altında, daha yavaş hareket eder.

Hipersonik füzeler hız ile alçak irtifada uçma ve uçuş sırasında manevra yapma kabiliyetini birleştirerek radar ya da uydu tarafından tespit edilmelerini zorlaştırır. Bu da mevcut sistemlerle önlenmelerini neredeyse imkansız hale getirir.

Güney Çin Denizi'ndeki bir savaşta Pekin hipersonik füzeleri kullanarak menzilini iki katına çıkarabilir, bölgedeki ABD gemilerini neredeyse savunmasız bırakabilir ve hatta binlerce ABD askerine ve önemli askeri tesislere ev sahipliği yapan Guam'ı vurabilir.

ABD, Japonya ile ortaklaşa geliştirilecek yeni bir çalışma da dahil olmak üzere, hipersonik füzeleri etkisiz hale getirmek üzere tasarlanmış füze savunma sistemlerine yatırım yapmaya başladı. Ancak bu tür sistemler henüz başlangıç aşamasında ve en az 10 yıl daha hizmete girmeleri beklenmiyor.

Geçtiğimiz on yıl boyunca Çin bu yeni nesil silahlarla ilgili yüzlerce uçuş testi gerçekleştirdi. Ukrayna'ya karşı kullanan Moskova gibi Pekin'in de cephaneliğinde konuşlandırılmaya hazır hipersonik silahlar var.

Pentagon ve istihbarat yetkilileri Çin ve Rusya'nın ne kadar silaha sahip olduğuna dair tahminlerini henüz açıklamadı. Çin'in uçuş testlerinin sadece bir kısmını gerçekleştirmiş olan ABD, henüz gerçek bir hipersonik füze konuşlandırmadı.

Amerikalı mühendisler füzeler ve uçaklar üzerinde çalışarak yıllarca hipersonik araştırmalarında ön saflarda yer aldılar.

Bu alandaki araştırmalar, ABD ordusunun insanlı bir hipersonik test uçağı olan X-15'i uçurduğu 1950'lerin sonlarına kadar uzanıyor. Program başarılı olsa da, ABD'nin Vietnam Savaşı'na dahil olmasıyla 1968'de iptal edildi. Hipersonik uçaklar ormandaki isyancılarla savaşmak için uygun görünmüyordu.

Başkan Ronald Reagan 1980'lerde Washington'dan Tokyo'ya iki saat içinde uçabilecek bir hipersonik uçak planlarını açıkladığında hipersoniğe olan ilgi yeniden alevlendi.

ABD bu uçağın prototipini geliştirmek için en az 1.7 milyar dolar harcadı ancak bu prototip hiç uçmadı ve Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından iptal edildi.

Bugün hiçbir ülke insanlı hipersonik bir uçak uçurmamaktadır. ABD ve diğer ordular süpersonik jetler kullanmaktadır, yani ses hızından ya da Mach 1'den daha hızlı uçabilirler, ancak hiçbiri Mach 5'e ulaşamaz.

ABD'nin dikkati 11 Eylül 2001 terör saldırılarından sonra farklı bir savaş türüne yöneldi. Önümüzdeki yirmi yıl boyunca Washington, teröristleri ve isyancıları takip edebilecek silahlı insansız hava araçları, bomba tespit ve sensörleri gibi teknolojileri finanse etti. Bazıları süper hızlı bir füzenin bir terörist liderini vurmadaki faydasını savunurken, diğerleri hipersonik silahların bu savaşlarda çok az avantaj sağladığını söyledi.

Daha önce ordunun hipersonik çalışmalarını yönetmiş olan emekli korgeneral L. Neil Thurgood, "Ulusumuz operasyonel bir kabiliyet yaratmamayı tercih etti ve pek çok insan bunun nedenini soruyor" dedi.

"Bunun nedenlerinden biri son 20 yıldır ulusal hazinemiz olan kan ve kaynaklarımızı teröre karşı küresel savaşa harcıyor olmamız."

Bu arada Çin sık sık uçuş testleri yaparak hipersonik silah geliştirme çabalarını hızlandırdı ve bu alana uzun süredir yatırım yapan Rusya da ilerledi. Pekin, ABD hükümetinin onlarca yıldır finanse ettiği ve bilimsel dergilerde açıkça yayınlanan hipersonik konusundaki Amerikan araştırmalarını sıklıkla kullandı.

Diğer şeylerin yanı sıra, Amerikalı araştırmacılar hipersonik uçuşu modellemeye yardımcı olan hesaplamalı akışkanlar dinamiği üzerine yayın yaptılar, ancak Çin'in ABD'de geliştirilenleri açıkça kullanan kodlar geliştirdiğini gördüler.

Washington'daki Çin Büyükelçiliği sözcüsü Liu Pengyu, ABD'nin hipersonik çalışmalarda Pekin'den önce davrandığını söyledi ve Washington'u hipersonik teknolojiyi yaymakla suçladı. Sözcü yaptığı açıklamada "Hiçbir zaman hiçbir ülkeyle silahlanma yarışına girmeyeceğiz" dedi.

Bu arada Amerika'daki gelişmeleri yakından takip eden Rusya da Soğuk Savaş döneminde yürüttüğü hipersonik programlarla ilgili çalışmalara yeniden başladı.

Hipersoniği 50 yılı aşkın bir süredir yakından takip eden havacılık ve uzay analisti Richard Hallion, "Dünyayı hipersonik konusunda eğittik" dedi.

2016 yılında, federal hükümete tavsiyelerde bulunan bağımsız bir bilimsel grup olan Ulusal Akademiler'in üst düzey bir paneli, Çin de dahil olmak üzere yabancı düşmanların yeni nesil hipersonik silahlar hazırladıkları konusunda uyarıda bulundu. Çalışmanın ayrıntıları gizli olmakla birlikte, vardığı sonuçlar Savunma Bakanlığı içinde alarm zillerinin çalmasına neden oldu.

Ordunun hipersonik portföyünün yönetiminde yer alan ve 2016 çalışmasına katılan eski bir üst düzey Pentagon yetkilisi olan Mark Lewis, "Şakam şuydu, eğer Pentagon'da daha fazla kişiye brifing verseydim, asma kattaki hademelere brifing veriyor olurdum" dedi.

"Herkes ve kardeşleri bunu görmek istiyordu."

Artan tehdit karşısında endişelenen Pentagon test ve geliştirme çalışmalarını hızlandırdı. Ordu, Donanma ve Hava Kuvvetleri, Pentagon'un araştırma ajansı Darpa gibi bazen iş birliği içinde hipersonik silahlar geliştiriyor. Şu anda Purdue Uygulamalı Araştırma Enstitüsü'nün başkanı ve icra kurulu başkanı olan Lewis, "Bir yarış içindeyiz" dedi.

Pentagon yetkilileri şimdi bu yığınağa en iyi nasıl karşılık verileceğini tartışıyor. Bazıları ABD'nin füzeler yerine savunma sistemlerine daha fazla odaklanması gerektiğini savunuyor. Diğerleri ise ABD'nin rakipleri daha fazla hipersonik füzeye sahip olsa bile, Amerikan hipersonik silahlarının -henüz konuşlandırılmamış olsa bile- eninde sonunda daha gelişmiş olacağını söylüyor. Ve herkes hipersonik silahlanma yarışının füze sayısına bağlı olduğu konusunda hemfikir değil. Pentagon'un en üst düzey teknoloji uzmanı Heidi Shyu "Senin 10 tane varsa benim 11 tane mi olmalı?" diye soruyor.

Geçen yıl Hava Kuvvetleri, şimdi RTX olarak bilinen Raytheon Technologies'e bir uçaktan fırlatılacak ve düşman gemilerini vurmak üzere tasarlanmış hipersonik bir seyir füzesi geliştirmesi için yaklaşık milyar dolarlık bir sözleşme verdi. Ordu, ABD ordusunun ilk hipersonik silahı olan ve kamyonlardan fırlatılacak füzeleri bu yıl hazır hale getirmeyi umuyordu.

İlerleme kısmen durdu çünkü hipersonik silahların geliştirilmesi oldukça zordur. Saniyede bir milden daha hızlı hareket etmek, çoğu malzemenin sınırının ötesinde, 2.000 Fahrenheit dereceyi aşan bir ısı üretir. Raytheon'un başkanı Wes Kremer, "Hipersonikle ilgili en büyük zorluk her zaman termal yönetim olmuştur" dedi.

Maliyet de bir sorun. Kongre Bütçe Ofisi'ne göre, geliştirilmesi karmaşık olan ve özel malzemeler gerektiren hipersonik füzeler, geleneksel füzelerden daha pahalıdır - karşılaştırılabilir yeteneklere sahip balistik füzelerden yaklaşık üçte bir daha fazla. Kremer hipersonik füzelerin hızın önemli olduğu hareketli hedefleri vurmak için "niş bir kabiliyet" olacağını söyledi.

"Açıkçası köprüye karşı gitmek için buna ihtiyacınız yok, köprü hareket etmiyor" dedi.

Asıl zorluk Pentagon'un bunca yıl ve harcanan bunca paradan sonra cephaneliğinde ne tür hipersonik yetenekler istediğine karar vermesi olabilir. ABD ordusu şu anda iki farklı hipersonik silah türünün peşinde: scramjet olarak bilinen hava soluyan bir jet motoru kullanan seyir füzeleri ve havadan fırlatılan ve daha sonra yüksek hızlarda hedeflerine doğru süzülen süzülme araçları.

Pentagon yaklaşık yarım düzine farklı hipersonik silahı finanse ediyor - kesin sayı gizli olsa da - ve bazı eski yetkililer bunlardan hangisinin nasıl sahaya sürüleceğine karar vermek için net bir plan olmadığını öne sürüyor.

Hava Kuvvetleri'nin eski satın alma başkanı William Roper, "Pentagon'da çalıştığım süre boyunca bir strateji yoktu," diyor.

"Dışarıdan görebildiğim kadarıyla şu anda da bir strateji yok gibi görünüyor."

En büyük engellerden biri test için gerekli altyapının olmaması. Silahların geliştirilmesi, hipersonik uçuşun benzersiz aerodinamik basınçlarını taklit edebilen rüzgar tünellerinde test edilmesini gerektiriyor.

Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi'ne göre ABD'de hipersonik silahları test etme kapasitesine sahip hükümet, endüstri ve akademik kuruluşlara ait yaklaşık 26 rüzgar tüneli var, ancak bunların çoğu onlarca yıllık. Neredeyse tamamı bir yıldan fazla bir süre öncesinden rezerve edilmiş durumda ve bu da silah geliştirme hızını yavaşlatıyor.

Savunma Bakanlığı Test Kaynakları Yönetim Merkezi Direktörü George Rumford, "Yer test kabiliyetlerimizin kullanımında beş kat talep artışı öngörüyoruz" dedi. Pentagon şu anda daha fazla tesis inşa ediyor, ancak bunlar en az 2027 yılına kadar hazır olmayacak" dedi.

Test altyapısının eksikliği özel sermaye şirketi Cerberus Capital Management'ın kurucusu Steve Feinberg'in dikkatini çekti. Başkan Donald Trump'ın 2018 yılında önemli bir istihbarat panelinin başına atadığı Feinberg, hipersonik silahlar konusunda üst düzey brifingler alıyordu.

Satın alma hakkında bilgi sahibi olanlara göre, brifingler Cerberus'u Kaliforniya merkezli Stratolaunch adlı bir şirketi satın almaya sevk etti. İlk olarak Microsoft'un kurucu ortağı Paul Allen tarafından kurulan Stratolaunch, insanlı bir uzay aracını yörüngeye fırlatmak için dünyanın en büyük uçağını inşa etmişti. Uçak yakında silah geliştirmeye yardımcı olmak üzere hipersonik test araçlarını fırlatmak için kullanılacak ve şirket yetkililerinin deyimiyle "gökyüzündeki rüzgar tüneli" gibi çalışacak.

Stratolaunch mühendisleri Kaliforniya'daki Mojave Hava ve Uzay Limanı'nda, şirketin kompozit malzeme ve iki jumbo jetin bileşenleri kullanılarak inşa edilen ve dev bir tek kanatla birbirine bağlanan devasa uçağından fırlatılacak Talon adlı yeniden kullanılabilir bir hipersonik test aracı inşa ediyor.

Şu anda Stratolaunch'ın teknik danışma kurulunda da yer alan Lewis, Feinberg'in "hükümetin adım atmadığını gördüğünü" ve "bu boşluğu doldurmaya karar verdiğini" söyledi. Feinberg, Cerberus'un bir sözcüsü aracılığıyla yorum yapmayı reddetti.

Stratolaunch CEO'su Zachary Krevor, Cerberus'un amacının Stratolaunch'ı ticari olarak başarılı kılmak ve aynı zamanda Savunma Bakanlığı'na katkıda bulunmak olduğunu söyledi.

Stratolaunch, Pentagon'da özel sermayeyi savunma pazarıyla ilişkilendirmeye yönelik bir heves dalgasına kapılan ve sayıları giderek artan firmalardan biri. Test hizmetleri, roket motorları ve hatta uçak sağlamak için hipersonik odaklı yeni şirketler ortaya çıkıyor.

Yeni teknolojiler geliştirmek için genellikle devlet fonlarını kullanan bir savunma şirketinin aksine, Stratolaunch gibi şirketler, Pentagon için uydular fırlatan ve Ukrayna ordusu için kritik öneme sahip uzay tabanlı bir internete sahip olan Elon Musk'ın SpaceX ile izlediği yola benzer şekilde, gelişimi finanse etmek için neredeyse tamamen özel sermayeye güveniyor.

Savunucular yeni firmalara kısmen Pentagon'un en yüksek profilli hipersonik çabalarından bazılarının başarısız olması nedeniyle ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.

Ordunun bu yılki Uzun Menzilli Hipersonik Silah planı, Mart başındaki bir test uçuşunun son dakikada iptal edilmesinin ardından şüpheye düştü. Servis, ön test kontrollerinin bir bataryanın etkinleşmediğini göstermesinin ardından uçuşu iptal etti. Bu ayın başlarında bir başka test daha iptal edildi. Ordu şimdi başarılı bir test yapılana kadar silahı konuşlandırmayacağını söylüyor.

Yine Mart ayında Hava Kuvvetleri, Lockheed Martin tarafından geliştirilen en gelişmiş hipersonik programını birkaç test başarısızlığının ardından iptal etti. Hava Kuvvetleri Sekreteri Frank Kendall, milletvekillerine bunun yerine Raytheon'un prototipinin en az 2027 yılına kadar hazır olması beklenmeyen hipersonik seyir füzesine odaklanacaklarını söyledi.

Discord platformuna sızdırılan çok gizli bir ABD istihbarat belgesine göre Pekin, Şubat ayı sonlarında hipersonik bir süzülme aracı olan DF-27 füzesini 12 dakika boyunca 1,300 milden fazla bir mesafede uçurdu. Füze Guam'ı da içeren ve İkinci Ada Zinciri olarak adlandırılan bölgeye ulaşacak şekilde tasarlanmıştır.

Belgede füzenin muhtemelen ABD savunma sistemlerine nüfuz edebileceği ve Çin'in geçen yıl az sayıda DF-27 füzesi hazırladığı belirtildi.

Moskova, Ukrayna'daki hedefleri vurmak için kullandığı güçlü Kinzhal hipersonik füzesini övüyor. Kinzhal havadan fırlatılan bir balistik füze olduğu için, eleştirmenler bunun gerçek bir hipersonik silah olup olmadığını sorguluyor ve durdurulmaya karşı savunmasız olduğunu söylüyorlar. Rusya ayrıca ses hızının 27 katına kadar çıkabilen nükleer kapasiteli bir hipersonik süzülme aracı olan Avangard füzesini hazırladığını iddia ediyor.

Hava Kuvvetleri'nin eski satın alma başkanı Roper, sadece bir rakibe yetişmek için füze geliştirmenin yanlış olduğunu söyledi.

"Bir rakibin gerisinde kaldığınızda ve bunu büyük bir mesele haline getirdiğinizde, hükümette tüm odağınızın sadece yetişme çabası olduğu bir at gözlüğü etkisi yaratır" dedi.

ABD'nin füzeler yerine hipersonik uçaklar geliştirmesi gerektiğini savunuyor. Roper şu anda, hipersonik uçaklar inşa etmek için 100 milyon dolardan fazla özel fon toplayan Silikon Vadisi destekli bir girişim olan Hermeus'un yönetim kurulunda yer alıyor.

Hermeus'un yapmayı umduğu gibi hipersonik bir saldırı uçağının Güney Çin Denizi'ndeki potansiyel Çin hedeflerini vurabileceğini ve bunun pahalı, tek kullanımlık hipersonik füzelerden daha etkili olacağını söyledi.

Geçtiğimiz yıl Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuarı, Mayhem olarak adlandırılan hipersonik uçak projesi için teknoloji üzerinde çalışmak üzere büyük bir savunma yüklenicisi olan Leidos ile 334 milyon dolar değerinde bir sözleşme imzaladı.

Lockheed Martin de yıllar boyunca, ses hızının üç katından daha fazla bir hızla seyahat eden ve artık kullanımdan kalkmış olan ikonik casus uçağı SR-71 Blackbird'ün hipersonik halefi üzerinde çalıştı. Bu çabanın ne durumda olduğu bilinmiyor.

Pentagon'un en üst düzey teknoloji uzmanı Shyu, Pentagon'un hipersonik bir uçak geliştirmeye yönelik herhangi bir çabası hakkında konuşmayı reddederek bunun gizli olduğunu söyledi.