ABD, Rusya ve Çin'in filleri... Ama bu defa uçuyorlar

Ukrayna-Rusya Savaşı’nda Rus ordusunun Donbas’taki taktik kazanımları… Gazze merkezli olarak İran’ın vekil örgütleri ile İsrail arasında uçuşan kamikaze dron ve füzelerle ısınan Ortadoğu… ve Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında giderek keskinleşen jeopolitik mücadele…

Sudan’da bir yıldan uzun süredir devam eden iç savaş ve diğer benzeri bölgesel çatışmaların yarattığı hasarın boyutunu hatırlatmaya sıra bile gelmiyor. Tüm bu çatışma manzarasının neden olduğu göç, enerji, gıda ve nihayet enflasyon krizi Birinci Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve tabi Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla pembe rüyalar görenleri 30 yılın sonunda uyandırmaya başladı.

Geçtiğimiz günlerde Washington’da düzenlenen NATO hükümet ve devlet başkanları zirvesinin sonuç bildirgesi, Kuzey Atlantik İttifakı’nın (en azından karar vericiler arasındaki sınırlı bir kesimin) rüyadan uyanışının belgesi olarak değerlendirilebilir.

NATO, sahada değişen şartların getirdiği sonuçları kabul ederek farklı bir organizasyon modeline doğru yol alacağının sinyallerini verdi. Avrupa’da uygulanacak bu yeni model, Hint-Pasifik bölgesinde yoğunlaşmak için de kaynakların doğru kullanılması adına atılacak önemli bir adım olacak.

Gelelim şimdi, nasıl oldu da pembe rüyalar son buldu ve katı gerçekler Kuzey Atlantik İttifakı’nı harekete geçirdi?

Filler satranç tahtasında hareketlendi

Milattan önce üçüncü yüzyılda Hannibal İtalya yarımadasında, milattan sonra 15’inci yüzyılda Timur Anadolu seferinde filleriyle savaş alanlarına damgalarını vurmuşlardı. Bugün de jeopolitik mücadelenin tarafları fillerini sahaya sürdüler. Ancak zamanın ruhuna uygun olarak bu filler uçuyor.

Bir tarafta ABD’nin B-52’leri, diğer tarafta Rusya’nın Tu-95ms ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin H-6k stratejik bombardıman uçakları. Bu savaş gereçleri geride bıraktığımız günlerde ilklere imza atarak, mücadelenin çapının büyüdüğü uyarısında bulundular.

Fillerin ilk önemli hamlesi ABD tarafından geldi. 2 Amerikan B-52H uçağı daha önce kat edilmemiş bir rotayı gerçekleştirdi. Louisina’daki Barksdale Hava Üssü’nden kalkan uçaklar 21 Temmuz Pazar günü Romanya’daki Kogalniceanu Hava Üssü’nü ulaştılar. Bu yolculuk, Barents Denizi’nde olduğu gibi zaman zaman Rusya hava kuvvetlerinin önleme faaliyetlerine de hedef oldu ancak rotalarından sapmadılar.

Ukrayna sınırındaki Romanya pek yakında NATO’nun en büyük üssüne ev sahipliği yapmaya başlayacak. Bu gelişmenin arifesinde ilk defa B-52 stratejik bombardıman uçakları bu ülkeye iniş yapmış oldu. Bu hamle aynı zamanda Kuzey Atlantik İttifakı’nın Karadeniz ve Doğu Akdeniz semalarındaki harekat kabiliyetini de artırmayı hedeflediğine işaret ediyor.

Alaska Çin-Rus kapsama alanında

Çin Halk Cumhuriyeti-Rusya Federasyonu cephesinden bu hamleye yanıt gecikmedi. 24 Temmuz 2024 Çarşamba günü Kuzey Amerika Havacılık Savunma Komutanlığı NORAD ilk defa Alaska’nın Hava Savunma Tanımlama ADIZ bölgesinde 2 adet Rus Tu-95ms ve 2 adet Çin H-6k stratejik bombardıman uçağı tespit etti.

Uluslararası hava sahasında yollarına devam eden uçaklar, ABD ve Kanada avcı uçakları tarafından 5 saatlik uçuşları boyunca takibe alındı. Rusya Savunma Bakanlığı konuyla ilgili yaptığı açıklamada, iki ülke ortak devriyesinin Çukçi ve Bering Denizleri ile Pasifik Okyanusu’nun kuzey kısmını kapsadığını duyurdu.

Bombardıman uçaklarına zaman zaman Rus Hava Kuvvetleri’ne ait Su-30sm ve Su-35s avcı bombardıman uçakları da eşlik etti. Nükleer bomba ya da nükleer başlıklı füze taşıma kapasitesine sahip Rus ve Çin savaş uçaklarının bu ilk ortak devriye faaliyeti değil.

Nitekim Alaska kıyılarına kadar uzanan bu ilk uçuş aynı zamanda iki ülke bombardıman uçaklarının, Japonya ve Güney Kore arasındaki bölge üzerinde 23 Temmuz 2019 yılında yaptıkları ilk devriye görevinin 5’inci yıldönümüne denk geldi.

O tarihten bu yana Rusya-Çin askeri ilişkileri her yıl daha ileri bir seviyeye taşındı. Buna mukabil olarak da stratejik bombardıman uçaklarının ortak devriye görevine çıktıkları alanların çapı gün geçtikçe genişleyerek nihayet ABD sınırlarına ve Kuzey Kutup bölgesine dayandı.

Çin savaş gemileri 12 yıl önce Karadeniz'de turizm amacıyla gelmediler

Rusya ve Çin’in “ortak devriye” işbirliği hava kuvvetleriyle de sınırlı değil. İki ülkenin donanmaları da ortak devriye çalışmalarının çapını giderek genişletiyorlar. Japonya anakarasının güneyindeki Osumi Boğazı’ndan Güney Çin Denizi’nin güney sınırlarına kadar olan alanda Çin ve Rus savaş gemilerinin gerçek mühimmat kullanarak düzenledikleri tatbikatlara şahit olunmakta.

Pekin ve Moskova’nın artan işbirliği akla, Çin donanmasının ilk defa 2012 yılında Karadeniz’e savaş gemisi göndermesini getiriyor. Daha sonra benzer bir ziyareti 2015 yılında, Rusya’nın Kırım’ı ilhakının ardından tekrarlanmıştı. Güney Çin Denizi’nden Alaska kıyılarına uzanan işbirliği, Çin Halk Cumhuriyeti’nin eksikliğini çektiği “kıtalararası güç kaydırma kapasitesini”, en azından kısa vadede Rusya’nın desteğiyle aşmaya çalıştığına işaret ediyor.

Menzili artan Rus-Çin deniz-hava ortak devriyelerini takip ederken, Washington’daki son NATO Zirvesi’nde alınan, Almanya topraklarına uzun menzilli füzeler yerleştirme kararına da bu gelişmeler çerçevesinde bakmak lazım. Öyle görünüyor ki çok yakın gelecekte satranç tahtasındaki fil, kale ve at trafiğini takip etmek kolay olmayacak.