ABD'nin bilim kurgu filmlerinden fırlama süpersonik uçağı: X-59

Pilotuna geleneksel olarak ileriyi görme imkânı sağlamayan uçak, yan profilinin de en az baş üstü görünümü kadar etkileyici olmasıyla bugüne kadar gördüğümüz en inanılmaz görünümlü ve egzotik uçan makinelerden biri.

Nihayetinde, X-59'un kara üzerinde süpersonik hızlara ulaşması ve önceki süpersonik nakliye araçlarında görülen 'patlama' yerine sonik bir 'güm' sesinden fazlasını yaratmaması planlanıyor.

Bu da ABD'li ve uluslararası düzenleyicileri süpersonik ticari havacılığı düzenleyen yasaları değiştirmeye ikna edebilir.

Jetin bu yeni önden görünüşü, pilotun en azından ön sektörde dış dünyaya bakmanın geleneksel bir yolu olmadığı gerçeğini gerçekten ortaya koyuyor.

Tüm bunlar, özellikle kara üzerinde ticari süpersonik uçuşun önünde uzun süredir engel teşkil eden sonik patlama türlerini azaltmayı amaçlayan genel bir tasarımın parçası.

Önünde bu kadar uzun bir burun bulunan X-59'un pilotu bunun yerine eXternal Vision System (XVS) ve öne bakan bir dizi yüksek çözünürlüklü kameraya bel bağlamak zorunda.

XVS'de kullanılan 4K kamera için bir açıklık, bu yeni fotoğraflarda, burnun üstünde, kanard ön düzlemlerinin bulunduğu yerin genişçe üzerinde görülebilir.

Son görüntüler NASA'nın X-59'unu 19 Haziran 2023'te Kaliforniya Palmdale'deki Lockheed Martin Skunk Works'te uçuş hattında gösteriyor.

NASA, "İnşaat alanından uçuş hattına taşınma, X-59'u ilk ve sonraki uçuşlarına hazırlayan birçok kilometre taşından biridir" diyor.

"Bundan sonra ekip, uçağın güvenli bir şekilde uçmasını sağlamak için önemli yer testleri gerçekleştirecek."

Lockheed Martin de Twitter'da yeni bir fotoğraf paylaşarak uçağın titreşim testleri de dahil olmak üzere daha ileri yer testleri için Palmdale'deki uçuş hattında bir "çalışma durağına" taşındığını açıkladı.

Daha önce X-59'un 2022'nin sonundan önce uçması bekleniyordu, ancak bu hedef kaçırıldı ve şimdi bu yılın sonundan önce havalanması bekleniyor.

İlk uçuş testlerinin ardından, çok önemli olan gürültü testleri başlayacak ve uçağın tepesinden geçerken toplulukların sese nasıl tepki verdiğini araştıracak planlı bir dizi görevle sonuçlanacak.

XVS'ye gelince, NASA'nın Hampton, Virginia'daki Langley Araştırma Merkezi'ndeki araştırmacılar sistemin testlerini 2021 yılında tamamladılar.

NASA XVS'yi "X-59 QueSST'nin önündeki hava sahasını gösteren, öne bakan bir çoklu kamera ve ekran sistemi" olarak tanımlıyor.

Bir 4K monitör, pilotun uçuş yolundaki trafiği güvenli bir şekilde görmesini sağlayan merkezi bir 'pencere' görevi görürken, aynı zamanda yaklaşmalar, inişler ve kalkışlar için artırılmış gerçeklikte grafiksel uçuş verileri sağlıyor."

Esasen, burun üzerine monte edilen 4K kamera burnun üstündeki sektörü kapsarken, aşağıdaki sektör bir EVS3600 kameradan oluşan İleri Görüş Sistemi (FVS) kullanılarak gözlemlenmektedir.

Bunun için kullanılan kaporta da jetin yeni kafa üstü görüntülerinde görülebiliyor.

XVS alt sistem lideri Randy Bailey Eylül 2021'de yaptığı basın açıklamasında, "Amacımız X-59 pilotu için öne bakan pencerelere eşdeğer veya daha iyi performans ve güvenlik seviyeleri sağlayan elektronik bir görüş aracı yaratmaktır" dedi.

X-59'a XVS yerleştirilmeden önce, teknoloji NASA'nın Beechcraft UC-12B King Air uçağında uçuş sırasında test edilmiştir.

Bu program King Air'in kabinine, burun kısmındaki bir dış kameraya bağlanan donanımın yerleştirilmesini içeriyordu. Pilotun hava sahasındaki başka bir uçağı görme ve etrafında manevra yapma becerisi hakkında veri toplamak için canlı uçuş testi senaryoları uçuruldu.

Bu testler sırasında, bir pilot King Air'in kokpitinde oturuyordu ve ön pencerelerden görebiliyordu, diğer pilot ise kabinde oturuyordu ve dış farkındalık için sadece XVS mevcuttu.

Tüm bu erken testler NASA'nın "uçuş mürettebatı için geleneksel uçaklardaki öne bakan pencerelere benzer veya eşdeğer bir dış manzara görüşü" sağlayan bir görüş sistemi hedefini kanıtlamak için gerekliydi.

Skunk Works'ün bir başka yaratısı olan, Pete Mitchell'in Top Gun'da uçurduğu hayali Dark Star hipersonik test jetinden de bahsetmek gerekir: Maverick'te de benzer bir konfigürasyona sahipti ve standart bir ön görüşe sahip değildi.

XVS, X-59'un önceki süpersonik nakliye araçlarından çok daha düşük bir gürültü izi gösterme hedeflerine ulaşması için açıkça kritik öneme sahip olsa da, büyüleyici bir programın birçok egzotik yönünden sadece biridir.

Eğer hepsi planlandığı gibi çalışırsa, sonuçlar süpersonik yolcu uçaklarında yeni bir çağın başlamasına yardımcı olabilir.

Her ne olursa olsun, yaklaşan uçuş testi programı kesinlikle izlenmesi gereken bir program olacak.