ASEAN Zirvesi'nde Güney Çin Denizi'nde Saldırmazlık Anlaşması imzalandı

ASEAN Zirvesi'nde, Çin'in dış ilişkilerinden sorumlu en üst düzey yetkilisi Wang Yi, Pekin'in Rusya ile stratejik iletişim ve koordinasyon alanlarında bağlarını daha da güçlendireceğini söyledi.

Çin Komünist Partisi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörü Vang Yi, Endonezya'nın başkenti Cakarta'da düzenlenen Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) toplantısı kapsamında Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'la bir araya geldi.

Zirveye Çin ve Rusya dahil 18 ülkeden dışişleri bakanı katılıyor.

ABD ve AB'nin "mesafe koy" yönündeki çağrılarına rağmen Rusya'nın Ukrayna işgalinin ardından Pekin'le Moskova'nın yakınlaşması dikkati çekiyor.

Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Wang'ın, görüşmede, "İki taraf stratejik iletişim ve koordinasyonu güçlendirmeli. İki ülke meşru çıkarlarını koruma, uyumlu bir arada yaşama ve kazan-kazan kalkınma yoluna bağlı kalma konularında da birbirlerini kararlılıkla desteklemektedir." dediği aktarıldı.

Eski dışişleri bakanı olan ancak ÇKP lideri Şi Cinping'in yaptığı görev değişimi sonrası daha üst düzey bir pozisyon olan Çin Komünist Partisi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörlüğüne getirilen Wang'ın, mevcut Dışişleri Bakanı Qin Gang'ın 'hasta' olması dolayısıyla onun yerine zirveye katıldığı belirtildi.

Bakanlığın açıklamasının devamında Lavrov'un, Moskova ve Pekin'in "üst düzey görüş alışverişlerini" sürdürdüğü ve mart ayında Rusya lideri Vladimir Putin ile Çin lideri Şi Cinping arasında yapılan görüşmenin "ikili ilişkilere daha güçlü bir ivme kazandırdığını" söylediği kaydedildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre de Lavrov, "Çıkarlarımızın ve planlarımızın birleştiği alanlar giderek artıyor, bu nedenle daha fazla gelişime iyimserlikle bakıyorum" dediği aktarıldı.

Pekin'le Moskova, son yıllarda ekonomik iş birliği ve diplomatik temasları arttırmış durumda.

Çin Dışişleri Bakanlığı'na göre Wang, her iki tarafın da "Şanghay İşbirliği Örgütü gibi çok taraflı çerçeveler altında koordinasyon ve iş birliğinin güçlendirilmesi konusunda görüş alışverişinde bulunduğunu" söyledi.

Wang ayrıca her iki ülkenin de "dış müdahalelere karşı önlem alma"nın yanı sıra ASEAN bloğunu "Doğu Asya'da doğru iş birliği yönünü anlama ve bölgesel istikrarı sürdürmek" için destekleyeceğini dile getirdi.

Güney Çin Denizi'nde 'Saldırmazlık Anlaşması'

Bu arada toplantı çerçevesinde Çin ve Güneydoğu Asya ülkeleri, Güney Çin Denizi'nde sık sık yaşanan toprak ihtilaflarının geniş kapsamlı bir silahlı çatışmaya dönüşmesini önlemeyi amaçlayan "Saldırmazlık Anlaşmasını' üç yıl içinde sonuçlandırmaya çalışma konusunda mutabakata vardı.

Toplantıya katılan Güneydoğu Asyalı bir diplomat, AP'ye verdiği demeçte, "ASEAN üyesi 10 ülkenin dışişleri bakanı ile Wang Yi, davranış kuralları müzakerelerini 2026 sonbaharından önce sonuçlandırma konusunda uzlaşı sağladı" ifadesini kullandı.

Çin ile ASEAN üyesi dört ülke (Brunei, Malezya, Filipinler, Vietnam), küresel ticaret için önemli bir geçiş yolu olan ve zengin denizaltı petrol ve gaz yataklarının bulunduğuna inanılan tartışmalı su yolunda on yıllardır devam eden bir bölgesel anlaşmazlığın içinde bulunuyor.

Tartışmalı bölge uzun süredir Asya'nın parlama noktası olarak görülüyor ki bölgedeki ABD-Çin rekabetinde hassas bir cephe haline gelmiş durumda.

Anlaşmada Çin ve ASEAN'dan oluşan ortak bir çalışma grubu "1982 BM Deniz Hukuku Sözleşmesi dahil uluslararası hukuka uygun, etkili ve esaslı bir davranış kuralı müzakeresini 3 yıllık bir zaman çizelgesi içinde veya daha önce sonuçlandırmaya çalışmalı" ifadesi yer alıyor.

Henüz üye ülkelerce imzalanmayan tasarı aşamasındaki anlaşma, Çin'le taraflar arasında daha fazla görüşme yapılması ve bölgesel kodun yasal olarak uygulanabilir olup olmayacağı ve coğrafi kapsamı dahil en tartışmalı konular için müzakerelerin başlatılması çağrısında bulunuyor.

ABD, mutakabatı memnuniyetle karşıladı Çin'den tepki geldi: Karışmayın

Washington, Güney Çin Denizi'nde herhangi bir toprak iddiasında bulunmamakla birlikte, seyrüsefer ve uçuş özgürlüğü ile ilgili anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözümünün ABD'nin ulusal çıkarına olduğunu bildirdi.

ABD, Çin'in bölgedeki geniş toprak iddialarına karşı çıkarak Pekin'in sert tepkisi ile karşılaşıyor.

Çin, buna karşın ABD'yi "tamamen Asya'ya özgü bir anlaşmazlık" olarak nitelendirdiği bu konuya karışmaması konusunda uyararak sert ifadelerle uyardı.

Keza Çin'le ASEAN ülkeleri arasında 2002 yılında bağlayıcılığı olmayan bir anlaşma imzalanmıştı.

Anlaşma taraf ülkeleri, ada ve kayalıkların işgali dahil silahlı çatışmaya yol açabilecek olası saldırgan eylemlerden kaçınmayı öngörüyordu. Ancak ihlaller ve karşılıklı suçlamalar devam etti.

ABD, bölgede Çin'e karşı denge unsuru

Bundan yaklaşık 10 yıl önce Pekin'in Güney Çin Denizi'nin en ihtilaflı bölgesi olan Spratlys'de yedi ihtilaflı kayalığı füze korumalı adalar zincirine dönüştürmesi, iddia sahibi diğer devletlerle ABD ve müttefiklerini telaşlandırmıştı.

Tansiyonun yükselmesi sonrası ASEAN ve Çin, davranış kuralları için karşılıklı müzakere masasına oturmayı kabul etmişti.

Ancak görüşmeler, koronavirüs pandemisinin araya girmesinin yanı sıra Çin'le diğer iddia sahibi devletlerin arasındaki ciddi görüş farklılıkları nedeniyle uzun süre ertelendi.

Çinli müzakereciler, davranış kurallarının ihtilaflı sularda yabancı güçlerin varlığını ve faaliyetlerini kısıtlamasını önerdi.

Güneydoğu Asyalı diplomatlar, görüşmelere katılan ABD müttefiklerinin, Washington'ın bölgede Pekin'e karşı bir denge unsuru olarak önemli bir rol oynadığına inandıkları için buna karşı çıktıklarını aktardı.