Avrupa, ABD'nin Ukrayna'ya yardımının kesilmesine karşın hazırlanıyor

Avrupalı liderler, seçilmiş Başkan Donald Trump'ı Kiev'e yardımı kesmemesi için ikna etmeye çalışırken, Washington'un desteği olmadan Ukrayna'nın Rusya'nın işgalini savuşturmasına nasıl yardımcı olabilecekleri konusunda sessizce görüşmelere başladılar.

Toplantının detayları

Toplantıya katılanlara göre, Perşembe günü geç saatlerde Macaristan'ın başkentinde düzenlenen bir akşam yemeğinde Avrupa Birliği liderleri Trump'ın Salı günü kazandığı zaferin sonuçlarını tartıştılar ve ilk kez Trump'ın Ukrayna'ya yardımı kesmesi halinde Avrupa hükümetlerinin bu açığı nasıl kapatabileceklerini konuştular.

Görüşme Avrupa'da olağanüstü bir güvensizlik, ekonomik kırılganlık ve siyasi krizin yaşandığı bir döneme denk geldi. Rus güçleri Ukrayna'da savaş alanında kazanımlar elde ederken, Trump'ın zaferi Avrupa başkentlerini ABD askeri korumasının keskin bir şekilde azaltılması ihtimaliyle karşı karşıya bırakıyor.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Perşembe günü Budapeşte'de AB ve komşularından mevkidaşlarına “Bu masanın etrafında yaklaşım farklılıkları olabilir, ancak çıkarımızın aynı olduğuna dair derin bir inancım var” dedi. “Bizim çıkarımız Rusya'nın bu savaşı kazanmaması... Çünkü kazanırsa, bu, sınırlarımızda 'Sorun değil, yayılmacı olabilirsiniz' dediğimiz emperyalist bir gücün sıraya gireceği anlamına gelir.”

Trump, Ukrayna'daki çatışmaya hızlı bir şekilde son vermek istediğini söyledi ancak bunun nasıl olacağını açıklamadı. Kiev'e yönelik ABD askeri yardım paketlerine karşı çıktı ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile olan ilişkisinden olumlu bir şekilde bahsetti.

Trump, Washington'un Ukrayna'ya yardımı azaltıp azaltmayacağını ya da müttefiklerinden faturanın daha fazlasını ödemelerini isteyip istemeyeceğini söylemedi. Ukrayna büyük ölçüde Batılı müttefiklerinin dış askeri yardımına ve bütçe desteğine bağımlı.

Macaristan'ın Tuna Nehri manzaralı gösterişli parlamentosunda düzenlenen iki saatlik akşam yemeğinde Baltık ülkeleri ve bazı İskandinav ülkelerinin liderleri Avrupa'nın gerektiğinde Ukrayna'ya desteğini arttırmaya hazır olması gerektiğini söyledi.

Macron ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin de aralarında bulunduğu diğer liderler ise temkinli davrandı. Meloni Ukrayna'ya desteğini yineledi ancak ABD'nin desteğini kesmesi halinde zor durumdaki seçmenlerden Kiev için daha fazla çaba göstermelerini istemeyi haklı çıkarmak zorunda kalacağını söyledi.

Aralarında Macaristan ve Slovakya'nın da bulunduğu birkaç ülke ise aylardır Batı'nın Ukrayna'ya verdiği desteği sorguluyor ve daha fazla yardım ve silah sağlanmasına karşı çıkıyor. Trump'ın en yakın Avrupalı müttefiklerinden biri olan Macaristan Başbakanı Viktor Orban, seçilmiş başkanın bir an evvel ateşkes sağlanması çağrısına destek verdi.

Üst düzey bir AB yetkilisi Perşembe günkü yemekten sonra yaptığı açıklamada, AB'nin yürütme organı olan Avrupa Komisyonu'ndan, liderler önümüzdeki ay Brüksel'de bir araya geldiğinde finansman seçenekleri sunmasının istenebileceğini söyledi.

Finlandiya Başbakanı Petteri Orpo Perşembe günü yaptığı açıklamada “Bugün burada ABD'ye ve yeni yönetime Ukrayna'yı gerektiği sürece ve gerektiği kadar desteklediğimize dair net bir mesaj vermemiz gerektiğini düşünüyorum” dedi.

Ukrayna'ya yapılan yardımlar

ABD, Ukrayna'ya yardım sağlayan en büyük ulusal kuruluş olmuştur. Council on Foreign Relations'a göre ABD, Rusya'nın Şubat 2022'deki işgalinden bu yana Ukrayna hükümetine, Eylül ayı itibariyle 70 milyar doları askeri yardım olmak üzere 106 milyar dolar tahsis etti.

AB, 27 ülkeden oluşan bloğun Ukrayna'ya mali, insani, mülteci ve askeri yardım olarak 133 milyar dolar sağladığını açıkladı. Aralarında İngiltere ve Norveç'in de bulunduğu diğer Avrupa ülkeleri de milyarlarca dolar yardımda bulundu.

AB kısa bir süre önce, Batı yaptırımları kapsamında dondurulan Rus varlıklarından elde edilen karla desteklenen, Ukrayna'ya 50 milyar dolarlık yeni bir G-7 kredisi için 37.7 milyar dolara kadar katkıda bulunmayı kabul etti.

ABD, Ukrayna'ya göndermek üzere büyük miktarlarda askeri teçhizat tedarik etmeyi başarırken, Avrupa askeri yardım sunma konusunda çok daha büyük kısıtlamalarla karşı karşıya. Silah stokları azalıyor ve savunma sanayisi daha az güçlü.

Trump'ın Salı günü seçimleri kazanmasından bu yana, AB'nin birçok lideriyle görüştü. Görüşme hakkında bilgi sahibi kişilere göre Macron Çarşamba günü yaptığı 25 dakikalık görüşmede Trump'a Rusya ile Ukrayna konusunda yürütülecek herhangi bir diplomasinin Kremlin tarafından gerçek tavizlerle sonuçlanmasını sağlaması için baskı yaptı.

AB liderler zirvelerine başkanlık eden Charles Michel, kendisinin ve diğer liderlerin seçilmiş başkana Trump'ın anlayışla karşılayacağını düşündükleri bir mesaj daha ilettiklerini söyledi: Michel yemekten sonra gazetecilere yaptığı açıklamada “Eğer Rusya'ya karşı zayıf olursak, Çin de dahil olmak üzere dünyanın geri kalanına nasıl bir sinyal göndermiş oluruz?” dedi.

Avrupalı yetkililer, Trump'ın Biden yönetimi altında başlayan savaşları sona erdirme sözü vermesine rağmen, yurtdışında güçlü olarak görülmek istediğini ve Ukrayna'da bir Rus zaferinin siyasi bir darbe olabileceğine inanıyor.

Konuyla ilgili bilgi veren yetkililer, Trump'ın telefon görüşmelerinde Ukrayna konusunda net olmadığını, çoğunlukla dinlediğini ve sorular sorduğunu söyledi.

Belçika Başbakanı Alexander De Croo gazetecilere yaptığı açıklamada Avrupalı liderlerin yeni yönetimin Ukrayna'da neleri başarmak istediğini ve yönetimin mevcut yaklaşımda nelerden memnun olmadığını tartışarak Trump ile ortak bir anlayış üzerinde çalışmaları gerektiğini söyledi.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky Budapeşte'de Avrupalı mevkidaşlarına Trump'ın Ukrayna konusunda ne yapmak istediğini henüz bilmediğini ancak “bu savaşı sona erdirmek için gündemde neyin olup neyin olmaması gerektiğine Kiev'in karar vermesi gerektiğini” söyledi.

Daha sonra gazetecilere verdiği demeçte Washington'un fonları kesmesi halinde Avrupalı liderlerin, büyük bölümü Avrupa'daki finans kuruluşlarında bulunan 300 milyar dolarlık dondurulmuş Rus merkez bankası varlıklarını Ukrayna'ya verebileceğini söyledi. Aralarında Almanya ve Fransa'nın da bulunduğu pek çok Avrupa hükümeti, Euro'ya olan güvene zarar vereceği endişesiyle bu varlıklara el koyma konusunda temkinli davranıyor.

Avrupa'da Ukrayna'ya destek oldukça güçlü olsa da, son seçimler Ukrayna'ya daha fazla para ve silah verilmesine karşı çıkan partilerin desteklendiğini gösterdi.

Aralarında Fransa ve İngiltere'nin de bulunduğu pek çok Batı Avrupa ülkesi nakit sıkıntısı içinde ve bütçelerinde zor kemer sıkma tercihleriyle karşı karşıya... Alman hükümeti, Şansölye Olaf Scholz'un koalisyon hükümetinin Trump'ın zaferinden saatler sonra dağılmasının ardından erken seçime gidiyor.

Avrupalı liderler Çarşamba günü Trump'ın zaferini kutlamakta gecikmediler ve yeni yönetimle işbirliği yapmak üzere ortak çıkarları içeren bir gündem belirlemeye hevesli olduklarını söylediler. Ancak perde arkasında ciddi bir tedirginlik söz konusu.

Eski İsveç Başbakanı Carl Bildt, “Brüksel ve Kiev'de kasvet ve umutsuzluk, Budapeşte'de sevinç ve coşku, Moskova'da ise yola devam etme kararlılığı var” dedi.