Batılı ülkelerin yeni korkulu rüyası: Mühimmat kıtlığı

Savaş oyunları, bombalardan mermilere kadar her türlü mühimmatı acil dikkat gerektiren bir risk alanı olarak tanımlıyor.

Örneğin, ABD'nin gemisavar füzeleri gibi bazı mühimmatları üretildiklerinden daha hızlı kullanabileceği tespit edildi.

Ve örneğin Hint-Pasifik bölgesinde bir savaşı sürdürmek için bazı füzelerden yeterince bulunmadığı senaryolar olabilir.

Uzmanlar ayrıca ABD ve Avrupa savunma sanayi üsleri arasında, ihtiyaç anında birbirlerini tamamlamaları ve desteklemeleri gerekirken bir kopukluk olduğunu tespit etmişlerdir.

Bu kısmen, Batı savunma aygıtının onlarca yıl boyunca verimliliğe ve daha düşük maliyetlere öncelik vermesinden ve otomobil endüstrisinin kullandığı tam zamanında tedarik zincirini benimsemesinden kaynaklanıyor.

Gözlemciler bunun göreceli barış dönemine uygun olduğunu ancak silah üretimini hızla genişletmek için gerekli olan sistemdeki gevşekliği azalttığını söylüyor.

Rusya'nın geçen yılki işgalinden bu yana Kiev'e savunma ve mali yardım için toplam 170 milyar dolar harcayan Ukrayna ile Batılı destekçileri arasındaki gerilim, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy'nin giderek daha fazla silah istemeye devam etmesiyle ortaya çıkmaya başladı.

ABD'li düşünce kuruluşu Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nin Savunma-Sanayi Girişimleri Grubu Direktörü Cynthia Cook, Ukrayna'daki savaşın bize silah üretiminde "yavaş olmanın risklerini hatırlattığını" söylüyor.

CSIS bu yılki Tayvan savaş oyunlarında ABD'nin uzun menzilli gemisavar füze stokunun tamamını -yaklaşık 450 adet- bir çatışma haftası içinde kullanacağını hesapladı.

LRASM'lerin "Çin deniz kuvvetlerini vurmak ve Çin'in istila kapasitesini doğrudan [azaltmak]" için değerli olacağı belirtiliyor.

Ukrayna'ya silah tedarik eden Batılı ülkeler son zamanlarda silah stoklarını yenilemek ve askeri harcamalara yeniden başlamak zorunda kaldılar.

Ancak savunma sanayi üssü üretimi arttırmakta zorlanıyor ve uzmanlar Batı'nın olası bir çatışmaya - örneğin Tayvan konusunda Çin ile - hazırlıklı olup olmadığı konusunda endişeli.

Bir düşünce kuruluşu olan Center for a New American Security'de savunma programı direktörü olan Stacie Pettyjohn, "Savunma sanayi o kadar konsolide olmuş durumda ki, daha büyük bir talebi desteklemek için çok hızlı bir şekilde genişleyemiyor" diye uyarıyor.

"Yani mühimmat konusunda yavaş ve gerideyiz ve hiçbir şeye yeterince sahip değiliz".

ABD savunma sanayi üssü 1990'lardan bu yana önemli ölçüde konsolide oldu - Pentagon'daki ana yüklenici sayısı 51'den beşe düştü.

Bazı parçalar sadece bir ya da iki tedarikçi tarafından üretildiğinden, üretimi başka bir yerde tekrarlamanın genellikle bir yolu yoktur.

Maliyet aşımları ve teslimat gecikmeleriyle boğuşan ABD'de satın alma sürecinin reforme edilmesi fikri sürekli gündemde, ancak Cook'a göre bunu yapmanın önündeki zorluklar "sistemin içine işlemiş durumda"; Pentagon, Beyaz Saray ve Kongre'nin hepsi satın alma konusunda söz sahibi.

CNAS'ın yakın tarihli bir raporuna göre Pentagon gemiler, uçaklar ve araçlar gibi büyük ve pahalı kalemlere öncelik verme eğiliminde ve "füze ve mühimmatları yetersiz finansmanla bırakıyor".

Brookings Enstitüsü düşünce kuruluşunda dış politika araştırmaları direktörü olan Michael O'Hanlon, Washington'un "birdenbire ortaya çıkan ve ilk günden savaşmanız - ve iyi savaşmanız - gereken bir savaşa en iyi şekilde nasıl hazırlanacağınız" konusunda bir "muamma" ile karşı karşıya olduğunu söylüyor.

CNAS raporu, mevcut envanterin "Çin'e karşı uzun süreli bir çatışmada üstün gelmek bir yana, ilk istilayı köreltmek için bile çok küçük" olduğunu söylüyor ve ekliyor:

"[Pentagon'un] Çin'i caydırmak ve - caydırıcılık başarısız olursa - yenmek için büyük miktarda stand-off füzelerine, deniz saldırı silahlarına ve katmanlı hava ve füze savunma sistemlerine ihtiyacı var."

Daha fazla uzun ve orta menzilli füze satın almak elzem.

Donald Trump döneminde donanmanın eski sekreteri olan Richard Spencer, "Parlak şeylerin peşinden koşmaya devam edemeyiz" diyor.

ABD Savunma Bakanlığı, yıllarca süren yetersiz yatırımın ardından mühimmatlara yeniden odaklanma niyetinin sinyallerini verdi.

Bakanlık 2024 bütçesinde 118 adet LRASM için 1.1 milyar dolar talep ederken, bu rakam bir önceki yıl talep ettiği 83 adet için 550 milyon dolardı.

Ayrıca bir önceki yıla göre yüzde 23 artışla 30 milyar dolardan fazla mühimmat ve yeni silahları finanse etmek için toplam 315 milyar dolar istiyor.

Çok yıllı taahhütlerle satın alınan savaş uçakları ve gemilerin aksine, mühimmatlar yıllık sözleşmelerle satın alınır ve ihtiyaçlar değişkenlik gösterir.

Ancak Pentagon'un mühimmat alımlarındaki bu dalgalanma, ABD savunma şirketlerinin üretim kapasitesini arttırma konusunda isteksiz oldukları anlamına geliyor; zira yeni fabrika hatları için yapılacak sermaye yatırımlarının çok yıllı sözleşmeler olmadan hissedarlara gerekçelendirilmesi zor olabilir.

Ancak Pentagon kısa bir süre önce LRASM ve SM-6 gemisavar füzesini de içeren beş hassas güdümlü füze için çok yıllı sözleşmeler talep etti.

Ancak Kongre ödenek sağlayıcıları bu konuda daha az ikna olmuş görünüyor ve onay konusunda tereddüt ettikleri için revize edilmiş yaklaşımın uygulanabilirliğini tehdit ediyor.

ABD'nin üretim kapasitesi de parça ve işgücü sıkıntısı nedeniyle zorlanıyor.

CSIS Avrupa, Rusya ve Avrasya Programı Direktörü Max Bergmann ise Avrupalı savunma gruplarının bu boşluğu doldurabileceği fikrini reddediyor.

Bergmann, 27 üye ülkesi bulunan AB'nin "Almanya, Fransa [ve] İtalya gibi büyük Avrupa ülkelerinin genellikle kendilerine satış yapmaya odaklandığı, gerçekten parçalanmış bir savunma sanayi tabanına" sahip olduğunu söylüyor.

George Mason Üniversitesi işletme fakültesi devlet müteahhitliği merkezi yöneticisi Jerry McGinn, ABD'nin aralarında İngiltere, Avustralya ve Kanada'nın da bulunduğu yaklaşık 10 ülkeyle yakın istihbarat bağlarına rağmen, savunma sanayi kompleksinde böyle bir iş birliğinin bulunmadığını söylüyor.

Pentagon tarihsel olarak kendi savunma yetenekleri için Amerikan alımlarına odaklanmıştır, ancak McGinn, üretimi artırmak için "müttefik inşa etme" yaklaşımının bir parçası olarak uluslararası endüstriyel iş birliğini artırmanın silah edinme stratejisinin merkezinde olması gerektiğini savunmaktadır.

Bergmann, ABD'nin silah üretimindeki hakimiyetini sürdürmek için NATO'daki ortaklarına sık sık ortak savunmayı öngören 5. Madde'nin diğer ülkeler Amerikan yapımı silahlar satın aldıkça güçlendiğini söylediğini belirtiyor.

Avrupa'nın ABD silahları satın alması "şirketlerimiz için iyi" diyor, "ama Avrupa'nın savunma ortamı zayıflarsa bu bizim daha büyük çıkarlarımız için ne anlama gelir?"

Bergmann, ABD'nin müttefiklerine "güçlü bir Avrupa savunma sanayi tabanının önemli olduğunu" açıkça belirtmesi ve "özellikle güçlü Avrupalı rakipler varsa, yurtdışındaki bazı satışlarımız konusunda agresif savunuculuğumuz söz konusu olduğunda ayağımızı gazdan biraz çekmesi" gerektiğini öne sürüyor.