Bilmediğimiz bir yerde uyurken beynimizin yarısı uyanık mı kalıyor?

Current Biology dergisinde yayınlanan bu bulgu, insanların yeni bir yerde uyuduktan sonra neden yorgun hissettiklerini açıklayamaya yardımcı oluyor.

İnsanların, beyinlerinin yarısını uyutup yarısını tetikte tutan kuşlar ve deniz memelileri ile ortak bir yanı olduğu öne sürülüyor.

Uyku araştırmacıları, uzun yıllar önce insanları incelemeye başladıklarında, 'ilk gece etkisini' keşfettiler. İnsanların laboratuvardaki ilk geceleri o kadar kötüydü ki, araştırmacılar topladıkları verileri çöpe attılar.

Ancak Sasaki, ilk gece beyinde neler olup bittiğini bilmek istedi. Sasaki ve araştırma ekibi, 35 Brown Üniversitesi öğrencisinin beyin dalgası modellerini inceledi.

Ekip, derin uyku sırasında ortaya çıkan yavaş dalga aktivitesi denen bir şeyi ölçtü. Ve bir öğrencinin laboratuvardaki ilk gecesinde, yavaş dalga aktivitesinin sağ yarımkürenin belirli bölgelerinde sol yarımkürenin karşılık gelen alanlarından daha fazla olduğunu buldular.

Fakat ilk gecenin ardından bu fark ortadan kalktı.

Ekip, beynin sol tarafının gerçekten daha uyanık olduğunu doğrulamak için iki deney daha yaptı. İlk olarak, uyuyan öğrencilere tekrarlanan standart bir ton ve ardından farklı bir perdeden tek bir ton dinlettiler.

Beyin uykudayken farklı ses tonlarına tepki verir. Ve öğrencilerin beyinlerinin yalnızca sol tarafı tepki verdi. Daha sonra araştırmacılar hafifçe uyuyan birini uyandırmak için, yüksek bir ses çıkardılar. Ve ses, beynin sol tarafına bağlı olan sağ kulağa çalındığında öğrenciler daha hızlı uyandı.

Almanya, Seewiesen'deki Max Planck Ornitoloji Enstitüsü'ndeki uyku grubunun lideri Niels Rattenborg, beynin sadece bir tarafını dinlendirme yeteneğinin daha önce insanlarda görülmediğini söylüyor. Ama bunun birçok hayvanın yapabileceği bir numara olduğunu da belirtiyor.

"Yunuslar ve foklar gibi bazı deniz memelilerinin ve birçok kuşun aynı anda beyninin bir yarısıyla uyuyabildiğini bir süredir biliyorduk" diyor.

Rattenborg birkaç yıl önce, ördeklerle bir deney yaptı. Deney, ördekleri uyurken izlemeyi içeriyordu. Rattenborg, her iki yanında bir kuş bulunan ördeklerin, tüm beyinlerini uyuttuklarını ve iki gözünü de kapalı tuttuklarını buldu.

"Ancak, sıranın sonundaki ördekler bir seferde beynin yarısıyla daha fazla uyudu" diyor. "Ve bunu yaptıklarında, sanki yaklaşan yırtıcıları arıyorlarmış gibiydiler." diye de ekliyor.

Yırtıcı hayvanlar bugünlerde insanlar için bir sorun değil, ancak insan beyni gecelerin karanlık ve dehşet dolu olduğu bir dönemde şekillendi, diyor Rattenborg.

"Yeni bir ortamda uyuduğumuzda ve etrafta neler olup bittiğinden emin olmadığımızda, beynin yarısını uyanık tutmak mantıklı olacaktır."

Sasaki, beyin bu tepkisinin istem dışı olduğunu ve insanların bunu önlemek için yapabilecekleri hiçbir şey olmadığını söylüyor.