Danimarka'nın canına tak etti: Güncellemesi geciken F-35'ler ABD'den getiriliyor

Danimarka Savunma Bakanlığı, Arizona'daki Luke Hava Kuvvetleri Üssü'nde konuşlu TR-2 konfigürasyonundaki 6 Danimarka F-35 uçağının Danimarka Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin Skrydstrup hava üssüne gönderileceğini açıkladı.

Danimarka F-16 jet filosunu aşamalı olarak devre dışı bırakmaya hazırlanırken, ülkenin operasyonel F-35'lerini 10 adede çıkarmak için halihazırda ülkede bulunan 4 adet F-35’e katılacaklar.

ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi'nin Mayıs ayında bildirdiğine göre, Lockheed Martin, tam teslimatı 2025 yılına sarkacak olan Teknoloji Yenileme 3 (TR-3) güncellemesiyle bağlantılı donanım ve yazılım gecikmeleri nedeniyle teslim edilmemiş F-35 jetlerini park edecek alan bulamıyor.

Bu durum, F16'ları 40 yılı aşkın bir süredir uçan ve filolarında yüzlerce uçak yerine düzinelerce uçak bulunan Danimarka, Belçika ve Norveç gibi ülkelerin filo yenileme planlarını sekteye uğratıyor.

Savunma Bakanı Troels Lund Poulsen yaptığı açıklamada "Üreticiden kaynaklanan gecikmelerin bizi mümkün olduğunca az etkilemesi için şimdi bir çözüm bulmuş olmamız çok olumlu" dedi.

"F-35 savaş uçakları Danimarka için uzun yıllar boyunca savunmamız ve güvenliğimiz için önemli olacak büyük bir yatırımdır ve aşamayı yakından takip etmemiz çok önemlidir."

GAO'nun Mayıs ayında bildirdiğine göre, başlangıçta 2023 yazı için planlanan TR-3 yazılımı kararsız olmaya devam ediyor ve gözlemci, bazı test pilotlarının uçuş ortasında tüm radar ve elektronik harp sistemlerini tekrar çevrimiçi hale getirmek için yeniden başlatmak zorunda kaldıklarını söyledi.

Güncelleme, geliştirilmiş kokpit ekranları ve daha fazla yerleşik bilgi işlem gücü içeriyor ve Blok 4 olarak bilinen ve yeni silah ve elektronik harp yetenekleri ekleyen bir başka yükseltme için temel oluşturması bekleniyor.

Danimarka, Lockheed Martin'in başlangıçta F-35 jetlerini sadece eğitim amaçlı kullanılabilecek sınırlı bir TR-3 versiyonuyla teslim edeceğini söyledi. Savunma Bakanlığı, eski TR-2 konfigürasyonundaki Danimarka jetlerinin, TR-3 yazılım ve donanım güncellemesine sahip uçaklar Luke Hava Kuvvetleri Üssü'ne teslim edildikçe ülkelerine geri gönderileceğini söyledi.

Savunma Bakanlığı, TR-2 jetlerinin ülkeye getirilmesinin, Danimarka'nın F-35'in aşamalı olarak devreye sokulmasına yönelik operasyonel kilometre taşlarını korumasına ve Skrydstrup'taki pilotların ve destek personelinin eğitim seviyesini arttırırken, Luke AFB'deki pilot eğitiminin devam etmesine olanak sağlayacağını söyledi.

Danimarka'nın bu hamlesi, mevcut ve gelecekteki diğer Avrupalı F-35 müşterilerinin, dikkatle ayarlanmış uçak teslimat ve yükseltme programlarının TR-3 nedeniyle bozulabileceği yönündeki korkularını besliyor.

Hollanda ve Norveç halihazırda 30'dan fazla F-35 jetinden oluşan filolar işletiyor ve bu nedenle Danimarka ya da henüz ilk F-35'ini teslim almamış olan Belçika gibi bir ülkeden daha az aciliyetle karşı karşıya olsalar da, gecikmeler tam operasyonel kabiliyeti geriye itme riski taşıyor.

Norveç'teki savunma yetkilileri, F-35 programında yer alan ABD ve uluslararası hükümetleri temsil eden Pentagon'un Ortak Program Ofisi'ne endişelerini açıkça ifade ettiklerini söylediler.

Oslo'nun özellikle korkusu, Lockheed Martin'in üretim hattına yarım çözümler ve farklı versiyonlardan oluşan bir hava katması ve bunun yönetilemez hale gelmesi.

"Geçici konfigürasyonlar istemiyoruz," diyen Norveçli bir savunma yetkilisi, iç müzakereleri tartışmak için adının açıklanmaması koşuluyla konuştu.

Hollanda, 2 Nisan'da yayınlanan yıllık hükümet ilerleme raporuna göre, geliştirme gecikmelerini öngördü ve 2022'nin sonlarında yükseltilmiş versiyon yerine TR-2 konfigürasyonunda altı uçağın teslimatını talep etti ve teslimatların Mart ayına kadar devam edebileceğini söyledi.

Rapora göre Hollandalılar TR-3 konfigürasyonlu ilk F-35'lerini 2024'ün sonlarında teslim alacaklardı ve yazılımın o tarihte hazır olmaması halinde gecikmelerin 2027'nin ortasında üçüncü Hollanda F-35 filosunu kurma planları üzerinde "sınırlı bir etkisi" olacak.

Danimarka 27 adet F-35 satın aldı ve Danimarka bakanlığı kalan uçakların TR-3 konfigürasyonunda "2027'ye doğru" teslim edileceğini söyledi.

Savunma Bakanlığı'na göre bu durumun Ukrayna'ya F-16 hibesini ya da Danimarka'nın bir kriz durumunda NATO'ya karşı yükümlülüklerini etkilemesi beklenmiyor.

Poulsen'in Pazartesi günü Norveçli mevkidaşı Bjørn Arild Gram ile düzenlediği basın toplantısında, Skrydstrup hava üssünün tamamen F-35'e geçmesiyle birlikte ülkenin 2024 yılından sonra Ukraynalı F-16 pilotlarını Danimarka'da eğitmeyi bırakacağını söylediği bildirildi.

Danimarka Savunma Bakanlığı, ABD'den altı uçağın geri gönderilmesine ilişkin zaman çizelgesi ya da kalan 17 F-35'in teslimatı ile ilgili sorulara hemen yanıt vermedi.