Dünyanın rafa kaldırılmış acısı: Suriye'de savaş bitti mi?

Bu süreyi Esed ve Suriyeli muhalifler diplomatik etki alanlarını genişletmek için fırsat olarak değerlendirdi.

Esed'e savaş boyunca uzak duran Arap devletleri bu ülkeye ziyaretlerini sıklaştırırken, diplomatları da Şam’a dönmeye başladı.

Eski ABD Başkanı Trump'ın ardından halefi Biden'ın Körfez ülkelerine karşı farklı bir siyaset izlemesi Arap devletlerini dış politikalarında alternatifler aramaya itti.

18 Mart'ta Esed BAE'yi ziyaret ederek Dubai Emiri Şeyh Muhammed bin Raşid Al Maktum ile bir araya geldi. Bu görüşme 11 yıl sonra Esed’in ilk kez bir Arap ülkesini ziyareti olarak kayda geçti.

Ürdün Kralı Abdullah, "adıma karşılık adım" yaklaşımıyla Esed ile normalleşmeye gitti.

Bu sırada İran’ın etki alanını daraltmak isteyen ve muhalifleri desteklemekten çoktan vazgeçmiş olan Umman, Ürdün ve Bahreyn gibi Arap ülkeleri de Şam'da diplomatik temsilciliklerini faaliyete geçirdi.

ABD'nin Körfez'deki ortakları arasındaki artan uyumsuzluk Ukrayna savaşı sırasında da kendini gösterdi. Suudi Arabistan ve BAE, ABD'nin enerjide Rusya'ya bağımlılığı kırmak ve fiyat artışlarını önlemek için petrol üretiminin artırılması taleplerini reddetti.

Esed'in Dubai ve Abu Dabi'ye ziyaretinden bir gün önce BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid, Moskova'da temaslarda bulundu. 2019'da stratejik ortaklık anlaşması imzalamış olan iki ülkenin Suriye ve Ukrayna'da yakın pozisyonu Orta Doğu'da bir süredir demlenen yeni denklemin doğan sonucuydu.

Ukrayna savaşı sonrası Biden yönetiminin Suriye dosyasına yeniden el atacağı ve Rusya'nın işini zorlaştıracağı iddia ediliyor. Geçen yaz ABD ve Rusya arasındaki görüşmelerde Suriye'de çözüme yönelik bir yakınlaşma oldu. Esed rejimi, Rusya'nın Ukrayna'daki meşguliyetini fırsat bilip savaşı kızıştırma arayışını gizlemiyor.

Muhalifler ise Cenevre’de şanslarını denemeye devam ediyorlar. Suriye Anayasa Komitesi görüşmeleri Esed rejiminin siyasi çözüme yanaşmaması nedeniyle akamete uğradı.

Tarafların, BM arabuluculuğunda 7 defa müzakere masasına oturmasına rağmen sonuç çıkmadı.

Anayasanın yazımı için ilk somut adımı atan taraf olan muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesine sundular. Ancak rejimi temsil eden heyet bu maddeleri müzakere etmeyi dahi reddetti.

Rusya’nın Ukrayna’nın NATO’ya üyelik girişimini engellenmeye odaklanması da Suriye’deki gidişatı etkiledi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 21 Şubat'ta sözde Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıdıktan sonra 24 Şubat'ta "özel askeri operasyon" söylemiyle Rusya-Ukrayna Savaşı'nı başlattı.

Putin, çevrim içi düzenlediği Ulusal Güvenlik Konseyi toplantısında, Orta Doğu'dan gelecek ve Rusya saflarında yer alacak "gönüllü savaşçıların" Ukrayna'daki çatışma bölgelerine ulaştırılması talimatı vermişti.

Ukrayna’daki savaşın 40 günü geride kalırken hedeflerine ulaşamayan Rusya, planında değişikliğe gitti. Yeni planı uygulaması için Güney Askeri Bölge Komutanı General Aleksandır Dvornikov görevlendirildi. Suriye’deki Rus ve müttefik güçleri kontrol eden Dvornikov terör örgütü PYD ile de yakın ilişkileriyle biliniyor.

Ukrayna savaşının uzun sürmesi nedeniyle Esed’in yanında savaşan binlerce paralı askeri Ukrayna’ya çekmek zorunda kalan Rusya, Suriye’deki planlarını erteledi.

Ukrayna’ya gönderilen paralı askerlerin büyük bir kısmının Esed adına muhaliflerle ön cephede savaşan askerler olması Esed’in İdlib operasyonunu yavaşlattı.

Bunu fırsat bilen muhalifler kendilerini toparlamak ve askerlerinin motivasyonlarını artırmak için Mart’ın son haftası ile Nisan’ın ilk günlerinde tatbikatlara başladı.

Esed rejiminin İdlib ve çevresindeki yığınağını güçlendirirken, muhaliflerinde savaşa hazırlanması, Ukrayna sorunu noktalandığında, uluslararası toplumun Suriye’de kanlı bir çatışma izleme ihtimaline işaret ediyor.