Forbes: Türkiye'nin savaş uçağı seçimleri Hava Kuvvetlerinin geleceği hakkında ne gösteriyor?

Amerika Birleşik Devletleri Ocak ayında 40 yeni modernize Blok 70 F-16 ve Türkiye'nin mevcut F-16 filosu için 79 modernizasyon kiti için 23 milyar dolarlık bir anlaşmayı onayladı.

Türkiye bu satışı ilk olarak Ekim 2021'de talep etmişti. Modernize edilmiş F-16'lar Türkiye için hayati önem taşıyor.

Türk Hava Kuvvetleri'nin savaş filosunun büyük bir kısmı 1987-2012 yılları arasında satın alınan Blok 30/40/50 model F-16'lardan oluşuyor ve Ankara şu anda geliştirmekte olduğu yerli KAAN savaş uçağı gibi yeni nesil savaş uçaklarını en erken 2020’li yılların sonuna kadar sahaya sürmeyi beklemiyor.

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler Pazartesi günü Reuters'e verdiği demeçte ülkesinin F-16 anlaşmasından memnun olduğunu ve Ankara'nın “son jet teslim edilene kadar projenin sorunsuz bir şekilde tamamlanacağını” umduğunu söyledi.

Bununla birlikte, Bloomberg Temmuz ayında Türkiye'nin mevcut 23 milyar dolarlık fiyat etiketini azaltmak için bir offset anlaşması arayışında olduğunu bildirdi. ABD'nin Türkiye'nin bazı parçaları yerel olarak üretmesine izin vermeyi kabul edeceğini umuyor.

Böyle bir hamle pek de şaşırtıcı değil. Türkiye 1987'de ilk F-16'ları sipariş ettiğinden bu yana savaş uçaklarını lisans altında yurt içinde üretiyor. Önerilen offset anlaşması ile Türkiye muhtemelen paradan tasarruf etmeyi ve halihazırda Türk F-16'larının yenilenmesi ve hizmet ömrünün uzatılması üzerinde çalışan yerel sanayileri desteklemeyi amaçlıyor.

Özgür programının bir parçası olarak Türkiye halihazırda 36 adet eski F-16 Blok 30'u AESA radar ile geliştirmeye başladı.

Ankara'nın bir offset anlaşması talebi, en azından Blok 30'larını yeni F-16'larını teslim alacağı ve Kaan'ı envantere almayı beklediği 2030'ların başına kadar güncel tutabilecek Özgür gibi programlara olan özgüvenini gösterebilir.

Türkiye, 2019 yılında Rus S-400 hava savunma füze sistemlerini ithal ettiğinde F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programından çıkarılmasının ardından yeni F-16'ları talep etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2021'de ilk talebi yaptıktan kısa bir süre sonra, Türkiye'nin askıya alınmadan önce F-35'ler için ödediği tahmini 1,4 milyar doların geri ödenmesini ya da bu miktarın F-16 anlaşmasından düşülmesini istediğini ifade etti.

Ankara hava kuvvetleri için 100 adet F-35A almayı umuyordu ki 2012'den bu yana yeni F-16 almamasının bir nedeni de buydu.

“Biz bu parayı kolay kazanmadık ve kazanmıyoruz. Ya bize uçaklarımızı verecekler ya da parayı verecekler” demişti.

Ayrıca, Dışişleri Bakanlığı'nın anlaşmayla ilgili basın açıklamasında da belirtildiği gibi, “Alıcı tipik olarak offset talep eder. Herhangi bir offset anlaşması, alıcı ile yüklenici arasındaki müzakerelerde tanımlanacaktır.”

Türkiye'nin talep ettiği bir başka savaş uçağı alımı anlaşmasında da şansı pek yaver gitmiyor.

Ankara, F-16 anlaşması nihayet onaylanmadan önce Kasım 2023'te 40 adet Eurofighter Typhoon almak istediğini teyit etmiş ve İngiltere ve İspanya ile görüşmeler yapmıştı.

Ancak Eurofighter'ı geliştiren ve inşa eden konsorsiyumun bir üyesi olan ve uçağın herhangi bir ihracatını veto etme yetkisine sahip olan Almanya, Türkiye'nin satışına karşı çıkıyor.

Erdoğan Temmuz ayında Almanya Başbakanı Olaf Scholz'u Berlin'in yasağını kaldırmaya çağırdı. Ankara'nın F-16 sözleşmesinin bazı bölümlerini revize etme teklifiyle aynı zamana denk gelen bu gelişme, Türkiye'nin sadece birini ya da diğerini değil, her iki savaş uçağını da istediğinin bir başka kesin göstergesi oldu.

Savunma Bakanı Güler Pazartesi günü Türkiye'nin Eurofighter'a olan ilgisini bir kez daha teyit etti ve şu ana kadar çok az ilerleme kaydedildiğini kabul ederek Almanya ve ortaklarının bu konuda olumlu bir yanıt vermesini umduğunu ifade etti.

İki gün önce de Genelkurmay Başkanı Metin Gürak İngiltere'nin Lincolnshire'daki Coningsby Hava Üssü'nü ziyaret etmiş ve burada bir Eurofighter FGR4 ile poz vermişti.

Washington F-16 anlaşmasını ancak Türkiye'nin İsveç'in NATO ittifakına kabul edilmesine yönelik itirazlarını geri çekmesinin ardından onayladı.

Bununla birlikte, F-16 anlaşmasının onaylanmasından sonra bile Ankara Eurofighter alımıyla hala ilgilendiğini teyit etti.

Türk yorumcular Türkiye'nin bu savaş uçağını istemesinin bir nedeninin de Yunanistan'ın gelişmiş Fransız yapımı Dassault Rafale F3R'lerine karşı koymak olduğunu belirtiyor.

Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü Askeri Bilimler Ekibi'nde hava gücü ve teknolojisinden sorumlu kıdemli araştırma görevlisi Justin Bronk, bu yılın başlarında “Typhoon, Görsel Menzil Ötesi (BVR) muharebe, azami hız, ivmelenme, manevra kabiliyeti, servis tavanı ve tırmanma hızı açısından hem Gripen hem de Rafale'ye üstünlük sağlıyor” diye yazmıştı.

“Üçü arasında en yetenekli hava üstünlüğü avcı uçağı olarak kabul ediliyor ve aynı zamanda mükemmel sensörlere sahip, ancak Rafale'e kıyasla biraz daha düşük mühimmat taşıma kapasitesine sahip güçlü bir saldırı uçağı.”

Türkiye'nin en son Viper'lara ek olarak Typhoon'ları istemesinin nedenleri arasında şüphesiz bu gibi kabiliyetler de yer alıyor.

Almanya daha önce İngiltere'nin Suudi Arabistan'a bir grup Eurofighter daha satmasını birkaç yıllığına engellemiş, ancak Suudi Arabistan'ın Yemen'deki Husiler tarafından İsrail'e karşı fırlatılan insansız hava araçları ve füzeleri engellemesinin ardından bu yasağı kısa süre önce kaldırmıştı.

Berlin, özellikle Erdoğan'ın İsrail'e yönelik düşmanca yorumları ve Hamas'a olumlu tutumu, yakın zamanda Türkiye için benzer bir politika değişikliğine gitmeyebilir.

Yine de son aylarda Türk yetkililer tarafından yapılan yorum ve öneriler, Ankara'nın bu geçiş döneminde hava kuvvetlerine yönelik vizyonunu açıkça ortaya koyuyor.

Şüphesiz komşu hava kuvvetlerinin teknolojik kabiliyetleriyle boy ölçüşecek iki yetenekli, üst düzey 4.5 nesil savaş uçağı (Blok 70 F-16 ve Tranche 4 Eurofighter) istiyor.

Bu tür geçici çözümler, Ankara'nın önümüzdeki on yıl içinde ya Kaan'ın montaj hattından çıkması ya da diğer beşinci nesil uçakların piyasaya sürülmesiyle beşinci nesil bir avcı uçağını sahaya sürmesine kadar yeterli olacaktır.