ABD Donanması'nın Constellation sınıfı fırkateyn projesi gecikiyor

İlk gemi olan USS Constellation, sözleşme imzalanmasının üzerinden yaklaşık beş yıl, inşaat başlangıcının üzerinden ise iki yılı aşkın süre geçmesine rağmen henüz yalnızca %10 oranında tamamlanabildi. Projede gelinen noktada, geminin fonksiyonel tasarımı dahi hâlâ nihai hâlini almış değil.

Projede yaşanan aksaklıkların temelinde, geminin tasarımında yapılan kapsamlı değişiklikler yer alıyor. ABD Donanması, Constellation sınıfını mevcut bir tasarıma –Fransa ve İtalya ortak üretimi FREMM (Fregata Europea Multi-Missione) sınıfı fırkateyne– dayandırmayı planlamıştı. Böylece %85 oranında mevcut tasarımı koruyarak yalnızca %15 oranında değişiklik yapılması ve bu sayede maliyet ile zamanın kontrol altında tutulması hedeflenmişti. Ancak bu oran tersine döndü: Yeni tasarım yalnızca %15 oranında FREMM ile ortak unsurlar taşıyor.

Fincantieri Marine Group’un Devlet İlişkilerinden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı Mark Vandroff, Sea Air Space 2025 fuarında yaptığı açıklamada projedeki son durumu şu sözlerle özetledi:

“İlk gemi Marinette, Wisconsin’de inşa ediliyor ve yaklaşık %10’u tamamlandı. Donanma ile birlikte tasarımı nihayete erdirmek için çalışıyoruz. Geçtiğimiz yıl önemli ilerleme kaydettik. Tasarımın bu bahar sonu veya yaz başında tamamlanmasını bekliyoruz.”

Projenin yüklenicisi olan Fincantieri’nin Wisconsin’deki yan kuruluşu Marinette Marine tarafından inşa edilen USS Constellation, 2022 yılı Ağustos ayında kızağa kondu. Donanma şu anda toplam altı gemi siparişi verdi ve ilk on gemilik partinin tamamlanması hedefleniyor. Ancak ilk geminin teslimatı 2029 yılına ertelenmiş durumda. Oysa ilk hedef, teslimatın 2026 yılında yapılmasıydı.

Vandroff, tasarımdaki değişikliklere ilişkin olarak da şu ifadeleri kullandı:

“Fonksiyonel tasarımı üretmek bizim sorumluluğumuzda, Donanma ise bu tasarımı onaylamakla yükümlü. Şu anda nihai tasarımı oluşturmak için Donanma ile koordineli bir şekilde ilerliyoruz.”

FREMM ile karşılaştırıldığında Constellation sınıfının boyutlarında ve deplasmanında ciddi artışlar yaşandı. Bu durum, geminin performansına yönelik soru işaretlerini de beraberinde getiriyor. Aynı zamanda, maliyetlerde de ciddi artış görüldü. Başlangıçta gemi başına maliyetin 1 milyar dolar civarında olması öngörülürken, son hesaplamalar bu rakamın 1.4 milyar dolara ulaştığını ortaya koyuyor.

Pandemi sonrası küresel tedarik zinciri aksamaları ve ABD gemi inşa sektöründeki nitelikli iş gücü yetersizliği de projeyi olumsuz etkileyen diğer faktörler arasında. Vandroff bu durumu şöyle değerlendirdi:

“Marinette’te yaptığımız tesis modernizasyonları sayesinde yılda iki gemi üretim kapasitesine sahibiz. Ancak kaynakçı, çelik işçisi ve elektrikçi gibi mesleklerde ülke genelinde yaşanan iş gücü eksikliği bizi de etkiliyor.”

ABD gemi üretimi sıkıntı içinde

Söz konusu sorunlar yalnızca Constellation sınıfına özgü değil. ABD’de donanma ve ticari gemi üretiminde yaşanan genel daralma da dikkat çekiyor. Bu durum, mevcut filonun bakım ve modernizasyon çalışmalarını da sekteye uğratıyor. Bu bağlamda Başkan Donald Trump, geçtiğimiz günlerde "Amerika’nın Denizcilik Üstünlüğünü Geri Kazandırma" başlıklı yeni bir başkanlık kararnamesi yayımladı. Kararnamede şu ifadelere yer verildi:

“Amerika’nın ticari gemi inşa kapasitesi ve denizcilik iş gücü, onlarca yıllık devlet ihmalinin sonucu olarak zayıfladı. Bu, güçlü bir sanayi tabanının çökmesine neden olurken, aynı zamanda rakiplerimizi güçlendirmiş ve ulusal güvenliğimizi zayıflatmıştır.”

Trump’ın kararnamesi doğrultusunda, Savunma, Ticaret, Ulaştırma ve İç Güvenlik bakanlıklarının, 45 gün içinde ABD’ye yönelik gemi inşa stratejilerini gözden geçirerek öneriler içeren bir rapor sunmaları bekleniyor.

Donanma Bakanı John Phelan da Sea Air Space 2025 konferansında yaptığı açıklamada, projelerdeki israf ve verimsizliğe dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:

“Gerçekçi, ulaşılabilir takvimler belirleyeceğiz ve bunlara bağlı kalacağız. Kaynakları boşa harcayan, sonuç vermeyen uygulamalara son vereceğiz. Savunma harcamalarının her kuruşu somut, ölçülebilir sonuçlar doğurmalı.”

ABD Temsilciler Meclisi Silahlı Kuvvetler Komitesi Başkan Yardımcısı Rob Wittman ise projeye dair endişelerini şöyle dile getirdi:

“Başta FREMM’in %85’ini koruyarak yalnızca %15 ekleme yapmayı planlamıştık. Şimdi bunun tam tersi söz konusu. Bu haliyle projenin yönü yeniden gözden geçirilmeli. Ya hızla toparlanıp hedeflere geri döneceğiz, ya da farklı bir yola sapmak zorunda kalacağız.”

Donanma yetkililerinin ve Kongre üyelerinin artan eleştirileriyle birlikte, Constellation sınıfı fırkateyn programının geleceği belirsizliğini koruyor. İlk gemi henüz %10 seviyesindeyken, projenin nasıl şekilleneceği önümüzdeki dönemde alınacak stratejik kararlarla netlik kazanacak.