Çin işgale bile gerek kalmadan Tayvan'ı nasıl ele geçirebilir?

Komünist Parti'nin bir gün gerekirse güç kullanarak Tayvan'ın kontrolünü ele geçirme sözünü yerine getirebileceği korkusu, son yıllarda Çin lideri Xi Jinping'in kendi kendini yöneten adaya yönelik giderek artan saldırgan eylemleriyle daha da arttı.

Çin'in Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınamayı reddetmesi bu korkuları daha da arttırdı.

Böyle bir senaryoda analistler ve askeri stratejistler uzun zamandır Çin'in önündeki iki temel seçeneğe odaklanmış durumdalar: tam kapsamlı bir işgal ya da askeri abluka.

Ancak Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS), ABD ve benzer düşünen diğer demokrasilerin karşı koymasını çok daha zorlaştıracak üçüncü bir yol olduğu konusunda uyarıyor: Karantina.

CSIS'in yeni yayınlanan bir raporuna göre Çin Sahil Güvenliği, deniz milisleri ve çeşitli polis ve deniz güvenliği kurumları "gri bölge" taktiklerini -savaş eylemi olarak kabul edilebilecek eylemlerin hemen altındaki eylemler- kullanarak Tayvan'ı tamamen ya da kısmen karantinaya alabilir, muhtemelen limanlarına erişimi kesebilir ve enerji gibi hayati kaynakların adanın 23 milyonluk nüfusuna ulaşmasını engelleyebilir.

Yazarlar Bonny Lin, Brian Hart, Matthew Funaiole, Samantha Lu ve Truly Tinsley, dünyanın en büyük askeri gücü olan Halk Kurtuluş Ordusu'nun (PLA) deniz, hava ve kara unsurlarının sadece yardımcı ve destek rolleri oynayabileceğini yazıyor.

"Çin son yıllarda Tayvan üzerindeki baskısını önemli ölçüde arttırdı ve gerginliğin doğrudan bir çatışmaya dönüşebileceği korkusunu körükledi. İşgal tehdidine büyük önem veriliyor ancak Pekin'in işgal dışında Tayvan'ı zorlamak, cezalandırmak ya da ilhak etmek gibi seçenekleri de var."

Bu ayın başlarında Singapur'da düzenlenen Shangri-La Diyaloğu savunma zirvesinde Çin Savunma Bakanı Amiral Dong Jun, Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik herhangi bir hareketi destekleyenleri "kendi kendilerini yok edecekleri" konusunda uyardı.

Bir tercüman aracılığıyla konuşan Dong, "Tayvan'ın bağımsızlığını engellemek ve böyle bir komplonun asla başarılı olmamasını sağlamak için kararlı adımlar atacağız" dedi ve Tayvan'a silah sattıkları ve "yasadışı resmi temaslarda" bulundukları için "dış müdahaleci güçleri" eleştirdi.

Çin'in giderek artan gri bölge taktikleri Çin Sahil Güvenlik gemilerinin Güney Çin Denizi'nde Filipin Donanması'na ait gemilerle çatışmaya girmesiyle açık bir şekilde gözler önüne serildi.

Videolarda Pekin askerlerinin Filipinlileri balta ve diğer kesici silahlarla tehdit ettiği görülürken Manila, Çin'in kışkırttığı bir çarpışmada askerlerinden birinin başparmağını kaybettiğini söyledi.

Şiddet seviyesi, Filipinler'in hem Pekin hem de Manila tarafından hak iddia edilen sularda karaya oturmuş bir savaş gemisinde karakol bulundurduğu Second Thomas Shoal yakınlarında daha önce yaşanan çatışmalara kıyasla büyük bir artış gösterdi.

Benzer şekilde, Pekin'in son derece gelişmiş bir serbest piyasa ekonomisi olan Tayvan'a yönelik askeri ve ekonomik gözdağı Xi döneminde çok daha belirgin hale geldi.

Be CSIS raporuna göre Pekin'in elinde sadece Halk Kurtuluş Ordusu'nu savaşın dışında tutmakla kalmayıp, ada demokrasisini ya da ABD gibi destekçilerini Tayvan'ın özerkliğini korumak için askeri çatışmanın başlatıcısı rolüne sokabilecek güçlü seçenekler var.

Rapor, Çin Sahil Güvenliğinin - dünyadaki çoğu sahil güvenlik teşkilatı gibi - bir kolluk kuvveti olarak kabul edildiğini belirtiyor. Bu da, ablukadan farklı olarak, karantina olarak adlandırılan bir şekilde ada çevresindeki gemileri durdurabileceği ve düzenleyebileceği anlamına geliyor.

Raporda, "Karantina, belirli bir alandaki deniz veya hava trafiğini kontrol etmek için kolluk kuvvetleri tarafından yürütülen bir operasyondur, abluka ise doğası gereği askeri niteliktedir" deniyor.

Uzmanlar, uluslararası hukukun ablukayı bir savaş eylemi olarak kabul ettiğini belirtiyor.

"Çin sahil güvenliği tarafından yönetilen bir karantina Tayvan'a karşı bir savaş ilanı değildir" diyen raporun yazarları, bunun ABD'yi zor durumda bırakacağı uyarısında bulunuyor.

Washington yasal olarak -Tayvan İlişkileri Yasası uyarınca- adaya kendini savunması için gerekli araçları sağlamakla yükümlüdür ve adaya savunma silahları tedarik etmektedir.

ABD Başkanı Joe Biden yasal gerekliliğin ötesine geçerek Tayvan'ı korumak için Amerikan askerlerini kullanabileceğini defalarca söyledi.

Ancak ABD askeri gemileri ya da uçakları Çin'in bir kolluk kuvveti operasyonu olduğunu söylediği bir müdahalede bulunursa, ABD askeri düşmanlık girişiminde bulunmuş gibi görülebilir.

Rapora göre Çin Sahil Güvenliği'nin filo büyüklüğü bakımından 150 okyanus gemisi ve 400 küçük gemisi bulunuyor. Pekin'in Deniz Güvenliği Ajansı ve Çin'in askeri ve kolluk kuvvetlerine entegre balıkçı tekneleri olan deniz milisleri bünyesinde yüzlerce gemi daha bulunuyor.

Rapora göre, sadece 10 okyanus gemisi ve 160 kadar küçük gemisi bulunan Tayvan sahil güvenliği, karantina çabalarını geri püskürtecek sayıdan yoksun.

CSIS yazarları, Pekin'in karantina eylemlerinin son derece sınırlı olabileceğini ve yine de Tayvan'ı ekonomik olarak boğma etkisine sahip olabileceğini belirtiyor. Çok az sayıda operatör varlıklarına Çinli yetkililer tarafından el konulması ihtimaliyle yüzleşmek isteyecek ve adaya hizmet vermeyi gönüllü olarak bırakabilecektir.

Raporda, "Çin'in sadece bir avuç ticari gemiyi arama ve el koyma konusunda istekli olduğunu göstermesi büyük bir caydırıcı etkiye sahip olabilir ve benzer ihlalleri caydırabilir" deniyor.

Rapora göre, sınırlı arama ve/veya el koyma eylemleri Tayvan'a yapılan uçuşları da etkileyebilir zira karantina kolaylıkla havaya da yayılabilir.

Çin düzenli olarak adanın etrafında askeri uçaklar uçuruyor, bazen günde düzinelerce. Tayvan Savunma Bakanlığı, Cuma günü sabah 6'da sona eren 24 saat içinde 36 Çin askeri uçağının Tayvan'ın hava savunma tanımlama bölgesine girdiğini açıkladı.

Bu arada CSIS raporuna göre abluka yerine karantina uygulanması Çin'in Tayvan Boğazı'nı kapatmasını ya da erişimi kısıtlamasını gerektirmeyecek. Bu da Washington ve müttefiklerinin uluslararası bir su yolunda seyrüsefer özgürlüğünü koruyarak uluslararası hukuk çerçevesinde müdahale etme konusundaki en büyük iddialarından birini kaybedebilecekleri anlamına geliyor.

Raporda, "Karantina bir kolluk operasyonu olarak gösterilirse, Çin operasyonun sona erdiğini kolayca ilan edebilir ve hedeflerine ulaşıldığını iddia edebilir" deniyor.

Raporun yazarlarına göre Çin'in Tayvan'ı izole etmeye yönelik bir operasyon başlatmak için "karantina" kelimesini kullanmasına bile gerek olmayabilir.

Tayvan'ın Çin toprağı olduğunu iddia eden Pekin, gemilerin Tayvan'a uğramadan önce gümrük beyannamesi vermesini şart koşabilir. Buna uymayan gemiler için uygulanacak yaptırım mekanizmaları tüm deniz taşımacılığı üzerinde caydırıcı bir etki yaratabilir.

Rapora göre "Çin kolluk kuvvetleri gemilere çıkma, yerinde denetim yapma, personeli sorgulama ve uyumsuz gemilere karşı diğer önlemleri alma yetkisine sahip olacak."

Bu fikir Çin'e sınırlı bir operasyon alanı sağlıyor. Örneğin, çalışmaya göre Çin sadece Tayvan'ın deniz ithalatının %57'sinden ve enerji ithalatının çoğundan sorumlu olan adanın en işlek limanı Kaohsiung'u hedef alabilir.

CSIS raporunu inceleyen ve CNN'e konuşan dış analistler raporu makul buldular. Ancak olayların nasıl gelişebileceği konusunda önemli şüpheleri de var.

Bazıları ekonominin Pekin'in lehine olmayabileceğinden bahsetti.

ABD Pasifik Komutanlığı Ortak İstihbarat Merkezi'nin eski operasyon direktörü Carl Schuster, "Karantinayı sürdürmek pahalı ve zaman alıcı olacaktır," dedi.

Schuster, "Taipei 60 günden kısa bir sürede pes etmeyecektir" diyor. "Pekin bu çabayı ve olası uluslararası tepkiyi bu kadar uzun süre sürdürebilir mi?"

Uzmanlar, Tayvan Boğazı'ndaki statükoyu bozmaya yönelik çabaların Pekin'in dış ticaretini daha da aşındırabileceği konusunda uyarıyor.