Çin malları Türkiye üzerinden Avrupa'ya geçecek: Orta Koridor

Batılı devletler, Çin'den gelen ürünleri daha güvenli ve ucuza almak için Türkiye'nin kilit rol oynadığı "Orta Koridor" projesini hayata geçirmek için çaba sarf ediyor.

Avrupa ile Çin'i birbirine bağlayan en kısa yol Rusya'ya uygulanan ambargo ve yaptırımlar nedeniyle kullanılmaz hale geldi.

Rusya'nın Çin'den Batı'ya ya da Avrupa'dan Pekin'e giden yolları tamamen kapatması ya da giden firmaların bir takım engellemelere maruz kalması ülkeleri alternatif yol arayışına itti.

Deniz taşımacılığı ile meşakketli ve uzun bir yoldan getirilmeye çalışılan ürünler ya bozuldu ya da tedarikçilerin işlerini göremez hale geldi.

Avrupa ülkeleri, Karadeniz'in altından geçerek Çin'e ulaşmak için deniz, kara ve hava ulaşımını kullanacakları başka bir yol keşfettiler.

Türkiye ve Azerbaycan'ın kilit rol oynadığı bu "Orta Koridor" Avrupa'dan başlayarak Kafkaslar bölgesine, buradan da Hazar Denizi'ni aşarak Türkmenistan ve Kazakistan'ı takiben Orta Asya ve Çin'e ulaşıyor.

Türkiye'nin Orta Koridor girişimi

Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafından konu ile ilgili yayınlanan makalede, Türkiye'nin Orta Koridor'da kritik bir öneme sahip olduğu belirtildi.

Bakanlığın makalesinde Türkiye'nin bu girişim ile ilgili attığı adımlar ve yol ile ilgili şu ifadelere yer verildi.

Türkiye'den başlayarak Kafkaslar bölgesine, buradan da Hazar Denizi'ni aşarak Türkmenistan ve Kazakistan'ı takiben Orta Asya ve Çin'e ulaşan Hazar Geçişli Doğu-Batı Orta Koridor (Orta Koridor), tarihi İpek Yolu'nun canlandırılması projesinin en önemli bileşenlerinden birini oluşturmaktadır.

Orta Koridor Türkiye'den başlayarak, demiryolu ve karayolu bağlantılarıyla sırasıyla Gürcistan, Azerbaycan ve Hazar Denizine, buradan da (Hazar geçişi kullanılarak) Türkmenistan- Özbekistan-Kırgızistan veya Kazakistan güzergâhını takip ederek Çin'e uzanmaktadır. Bu çerçevede, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan limanları Hazar Geçişindeki kombine taşımacılık için kullanılmaktadır.

Orta Koridor Girişimi, başta denize çıkışı olmayan ülkeler olmak üzere, bölge ülkelerinin ilgisini çekmektedir.

Bir yıl içinde Çin'den Avrupa'ya giden 10 milyon konteynırın %96'sı denizyoluyla, ancak %4'ü Kuzey Koridoru olarak adlandırılan Trans-Sibirya Demiryolu hattı üzerinden sevk edilmektedir. Orta Koridor, Avrupa ile Asya arasında bir ticaret yolu olarak Kuzey Koridoruna oranla daha hızlı ve daha ekonomik, 2 bin km daha kısa, iklim koşulları bakımından da daha elverişli olup, deniz yoluna kıyasla ulaşım süresini 15 gün kısaltmaktadır. Orta Koridor ayrıca, Türkiye'nin liman bağlantıları sayesinde Asya'daki yük trafiğinin Ortadoğu, Kuzey Afrika ve Akdeniz bölgesine ulaşması için önemli fırsatlar sunmaktadır.

Orta Koridor rotası etkin kullanıldığı takdirde, halen yıllık 600 milyar dolar tutarında olan Avrupa-Çin ticaret trafiğinden Orta Asya ülkeleri ekonomik fırsatlar elde edilebilecektir. Özellikle Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan limanlarında lojistik merkezler ve serbest ticaret sahaları kurulması, Trans Hazar işbirliğinin gelişmesine ve derinleşmesine katkı sağlayacaktır.

Orta Koridor kapsamında yürütülmekte olan işbirliği çerçevesinde, Türk Konseyi üye ülkelerinin Ulaştırma Bakanları arasında bir "Ortak İşbirliği Protokolü" imzalanmıştır. Ayrıca, ülkeler arasında ulaştırma alanında çıkabilecek sorunlara pratik çözümler getirmesi öngörülen Bakan Yardımcıları düzeyinde bir "Koordinasyon Kurulu" ihdas edilmiştir. İlaveten, Bakü, Aktau ve Samsun Limanları arasında Kardeş Liman ilişkisi tesis eden bir Mutabakat Muhtırası imzalanmıştır. Türk Konseyi çatısı altında ayrıca, üye ülkeler arasında "Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması" taslağı üzerinde müzakereler sürdürülmektedir.

Hazar Geçişli ulaştırma seçeneklerinin etkin hale getirilmesi yolunda bir diğer önemli çaba, Kazakistan, Azerbaycan ve Gürcistan arasında 7 Kasım 2013 tarihinde imzalanan "Trans-Hazar Uluslararası Ulaştırma Hattının Geliştirilmesi için Koordinasyon Komitesi İhdası" başlıklı anlaşmadır. Bilahare Çin'in taraf olduğu bahsekonu anlaşma çerçevesinde, Orta Koridor üzerindeki ilk deneme sürüşü 28 Temmuz 2015 tarihinde gerçekleştirilmiş, Batı Çin'den hareket eden konteynır treni 6 gün sonra Aktau Limanı üzerinden Bakü'ye başarıyla ulaşmıştır. Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demiryolu'nun 2017 yılı içinde faaliyete geçmesiyle Orta Koridor'un önemli bir ayağı tamamlanmıştır.

BTK Demiryolu'nun Tiflis'ten Kars'a gerçekleştirilen test sürüşü 27 Eylül 2017 tarihinde düzenlenmiştir. Başlangıçta yılda 1 milyon yolcu ve 6,5 milyon ton yük, 2034 yılında ise 3 milyon yolcu ve 17 milyon ton yük taşınması öngörülen BTK Demiryolu, Çin ile Avrupa arasındaki kesintisiz ulaşım ve ticaretin tesisinde yeni bir perspektif sunmaktadır.

Ayrıca, Orta Koridor geçişlerinden birini oluşturan Türkiye-Gürcistan-Azerbaycan-Türkmenistan-Afganistan transit taşımacılık koridoru, gerek denize çıkışı olmayan Afganistan için büyük önem taşımakta, gerek bölgesel entegrasyon ve bağlantısallığın geliştirilmesine, ekonominin çeşitlendirilip büyümesine ve bölgesel istikrar ve refahın tesisine yönelik çalışmalarımızın somut bir neticesini teşkil etmektedir. "Lapis Lazuli" koridoruna ilişkin Anlaşma, 14-15 Kasım 2017 tarihlerinde Aşkabat'ta düzenlenen "Afganistan için Bölgesel Ekonomik İşbirliği Konferansı" Bakanlar Konferansı sırasında imzalanmıştır.

Ülkemiz, tarihi İpek Yolu'nun yeniden canlandırılmasına yönelik olarak çeşitli projeler geliştirmiştir. Bu çerçevede, ülkemizi Orta Asya üzerinden Çin'e bağlayan "Orta Koridor" bağlamında gümrüklerarası işbirliğine yönelik "Kervansaray Projesi"nin yanısıra, Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlayan "Marmaray", 26 Ağustos 2016 tarihinde açılışı yapılan "Yavuz Sultan Selim Köprüsü", 20 Aralık 2016 tarihinde hizmete giren "Avrasya Tüp Geçit"i ve 29 Ekim 2018 tarihinde açılışı yapılan İstanbul Havalimanı, tamamlanmış projeler arasında olup, Çanakkale Boğazı Köprüsü, "3 Katlı Tüp Geçit Projesi", "Filyos (Zonguldak), Çandarlı (İzmir) ve Mersin Limanları inşası" ve yine Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlayacak olan "Edirne – Kars Hızlı Tren ve Bağlantıları Demiryolu Projesi" ne yönelik çalışmalar ise halen sürdürülmektedir.