Dünyadaki savunma şirketleri rekor seviyede gelirleri rekor seviyelere ulaştı

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından bugün açıklanan yeni verilere göre, sektördeki en büyük 100 şirketin silah ve askeri hizmet satışlarından elde ettiği gelirler 2023 yılında 632 milyar dolara ulaşarak 2022 yılına kıyasla reel olarak yüzde 4,2 artış gösterdi.

Silah gelirlerindeki artışlar tüm bölgelerde görülürken, özellikle Rusya ve Orta Doğu merkezli şirketler arasında keskin artışlar yaşandı. Genel olarak, küçük üreticiler Gazze ve Ukrayna'daki savaşlar, Doğu Asya'da artan gerilimler ve başka yerlerdeki yeniden silahlanma programlarıyla bağlantılı yeni talebe yanıt vermede daha etkili oldular.

2023 yılında birçok silah üreticisi artan talep karşısında üretimlerini artırmıştır. İlk 100'ün toplam silah gelirleri 2022'deki düşüşün ardından toparlandı. Şirketlerin neredeyse dörtte üçü silah gelirlerini bir önceki yıla göre artırdı. Gelirlerini artıran şirketlerin çoğunun İlk 100'ün alt yarısında yer alması dikkat çekti.

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Araştırmacısı Lorenzo Scarazzato, “2023 yılında silah gelirlerinde belirgin bir artış oldu ve bunun 2024 yılında da devam etmesi muhtemel” dedi.

İlk 100 silah üreticisinin silah gelirleri hala talebin ölçeğini tam olarak yansıtmıyor ve birçok şirket işe alım kampanyaları başlattı, bu da gelecekteki satışlar konusunda iyimser olduklarını gösteriyor.

İlk 100'de yer alan ABD merkezli 41 şirket, 317 milyar dolarlık silah geliri elde ederek, İlk 100'ün toplam silah gelirlerinin yarısını ve 2022 yılına kıyasla yüzde 2,5 daha fazlasını elde etti. 2018'den bu yana, İlk 100'deki ilk beş şirketin tamamı ABD'de yerleşiktir.

41 ABD şirketinden 30'u 2023 yılında silah gelirlerini arttırdı. Ancak, dünyanın en büyük iki silah üreticisi olan Lockheed Martin ve RTX düşüş kaydedenler arasında yer aldı.

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Direktörü Dr. Nan Tian, “Lockheed Martin ve RTX gibi çok çeşitli silah ürünleri üreten büyük şirketler genellikle karmaşık, çok katmanlı tedarik zincirlerine bağlıdır ve bu da onları 2023'te devam eden tedarik zinciri zorluklarına karşı savunmasız hale getirmiştir” dedi. Bu durum özellikle havacılık ve füze sektörleri için geçerliydi.

Avrupa'da (Rusya hariç) yerleşik 27 İlk 100 şirketin toplam silah gelirleri 2023 yılında 133 milyar dolar olmuştur. Bu rakam 2022'ye kıyasla sadece %0,2'lik bir artışa tekabül ediyor ve tüm dünya bölgeleri arasında en küçük artış.

Ancak, düşük büyüme rakamının ardındaki resim daha nüanslı. Karmaşık silah sistemleri üreten Avrupalı silah şirketleri 2023 yılında çoğunlukla eski sözleşmeler üzerinde çalışıyordu ve bu nedenle yıl içindeki gelirleri sipariş akışını yansıtmıyordu.

Lorenzo Scarazzato, “Karmaşık silah sistemleri daha uzun teslim sürelerine sahiptir. Dolayısıyla bunları üreten şirketlerin talepteki değişikliklere tepki vermesi doğal olarak daha yavaştır. Bu da 2023 yılında yeni siparişlerdeki artışa rağmen silah gelirlerinin neden nispeten düşük olduğunu açıklıyor.

Aynı zamanda, diğer bazı Avrupalı üreticilerin silah gelirleri, özellikle mühimmat, topçu, hava savunma ve kara sistemleri olmak üzere Ukrayna'daki savaşla bağlantılı talep nedeniyle önemli ölçüde arttı.

Özellikle Almanya, İsveç, Ukrayna, Polonya, Norveç ve Çekya'daki şirketler bu talepten yararlanmayı başardı. Örneğin, Alman Rheinmetall 155 mm mühimmat üretim kapasitesini artırdı ve Leopard tanklarının teslimatları ve savaşla ilgili 'ring-exchange' programları (ülkelerin Ukrayna'ya askeri mal tedarik ettiği ve müttefiklerden ikame mal aldığı) da dahil olmak üzere yeni siparişler sayesinde gelirleri arttı.

İlk 100'de yer alan iki Rus şirketinin toplam gelirleri yüzde 40 artarak tahmini 25.5 milyar dolara ulaştı. Bu artışın neredeyse tamamı, daha önce İlk 100'de yer alan ve bireysel gelir verilerine ulaşılamayan yedi şirket de dahil olmak üzere birçok silah üreticisini kontrol eden devlete ait bir holding şirketi olan Rostec'in silah gelirlerinde kaydettiği yüzde 49'luk artıştan kaynaklandı.

Dr Nan Tian, “Rusya'nın silah üretimine ilişkin resmi veriler az ve tartışmalı olmakla birlikte, çoğu analist 2023 yılında yeni askeri teçhizat üretiminin önemli ölçüde arttığına, Rusya'nın mevcut cephaneliğinin ise kapsamlı bir yenileme ve modernizasyon sürecinden geçtiğine inanıyor” dedi. Özellikle savaş uçakları, helikopterler, İHA'lar, tanklar, mühimmatlar ve füzelerin, Rusya'nın Ukrayna'daki saldırılarını sürdürmesi nedeniyle daha fazla sayıda üretildiği düşünülüyor.

İlk 100'de yer alan Asya ve Okyanusya merkezli 23 şirketin silah gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 5,7 artarak 136 milyar dolara ulaştı. Güney Kore merkezli dört şirket, silah gelirlerinde toplam yüzde 39 artış kaydederek 11,0 milyar dolara ulaştı.

Japonya merkezli beş şirketin toplam silah gelirleri ise yüzde 35 artarak 10.0 milyar dolara ulaştı. Japonya'da 2022'den bu yana uygulanan askeri yığınak politikası, yurtiçi siparişlerin hızla artmasına yol açarken, bazı şirketlerin yeni siparişlerinin değeri yüzde 300'den fazla arttı.

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Araştırmacısı Xiao Liang, “Güney Koreli ve Japon şirketlerin silah gelirlerindeki keskin artış, artan tehdit algılarına yanıt olarak bölgede gerçekleşen askeri yığınakların daha büyük resmini yansıtıyor” dedi. Güney Koreli firmalar aynı zamanda Ukrayna'daki savaşla bağlantılı olarak Avrupa'daki talep de dahil olmak üzere küresel silah pazarındaki paylarını genişletmeye çalışıyorlar.

En büyük 100 silah şirketinin altısı Orta Doğu'da yerleşik. Bu şirketlerin toplam silah gelirleri yüzde 18 artarak 19.6 milyar dolara ulaştı. Gazze'de savaşın patlak vermesiyle birlikte, İlk 100'de yer alan İsrail merkezli üç şirketin silah gelirleri 13.6 milyar dolara ulaştı. Bu rakam, SIPRI Top 100'de yer alan İsrail şirketlerinin şimdiye kadar kaydettiği en yüksek rakam oldu.

Türkiye'de yerleşik üç şirketin silah gelirleri, Ukrayna'daki savaşın yol açtığı ihracat ve Türk hükümetinin silah üretiminde kendi kendine yeterlilik yönünde sürdürdüğü çabaların da etkisiyle yüzde 24 artarak 6 milyar dolara ulaştı.

SIPRI Askeri Harcamalar ve Silah Üretimi Programı Kıdemli Araştırmacısı Dr. Diego Lopes da Silva, “İlk 100‘deki en büyük Orta Doğulu silah üreticileri 2023’te silah gelirlerinin görülmemiş boyutlara ulaştığını gördü ve büyüme devam edecek gibi görünüyor” dedi. Özellikle İsrailli silah üreticileri 2023'te rekor silah geliri elde etmenin yanı sıra, Gazze'deki savaş sürdükçe ve yayıldıkça çok daha fazla sipariş alıyor.

İlk 100'de yer alan Çin merkezli dokuz şirket, yavaşlayan ekonomi nedeniyle silah gelirlerinde 2019'dan bu yana en düşük yıllık artış yüzdesini (+%0,7) gördü. Bu şirketlerin 2023'teki toplam silah gelirleri 103 milyar dolara ulaştı.

İlk 100'deki üç Hint şirketinin toplam silah gelirleri 6,7 milyar dolara (+yüzde 5,8) yükseldi.

İlk 100'deki tek Tayvan merkezli şirket olan NCSIST'in silah gelirleri yüzde 27'lik bir artışla 3,2 milyar dolara yükseldi.

Türk şirketlerinin yükselişi

2022 yılında listede 62. sırada bulunan ASELSAN, 2023’te 2.44 milyar dolarlık (%12.4 artış) savunma geliriyle listede 54. sıraya yükseldi.

BAYKAR ise 2022 yılında listede 79. sırada bulunurken, 2023’te savunma gelirlerini %25 oranında arttırarak 1.9 milyar dolarlık geliriyle 69. sıraya yükseldi.

Son olarak TUSAŞ, 1.7 milyar dolarlık geliriyle listede 78. sıraya yerleşti. 2022’de 88. sırada yer alan TUSAŞ, gelirlerini %45.3 oranında arttırdı.

İlk 100'de yer alan Türkiye merkezli üç şirketin toplam silah gelirleri 2023 yılında 6,0 milyar dolara ulaşarak bir önceki yıla göre yüzde 24 artış gösterdi.

Türkiye'den Baykar, Ukrayna'daki savaşta yaygın olarak kullanılan SİHA’ları üretiyor. Şirketin İhracatı, 2023 yılında silah gelirlerinin yaklaşık yüzde 90'ını oluşturdu ve yıl içinde yüzde 25 artarak 1,9 milyar dolara ulaştı.

Türkiye'nin uzun süredir silah üretiminde kendine yeter hale gelme hedefi var.